Skírnir - 01.04.1916, Side 106

218
Utan úr heimi.
[Skirnir
hluta af ófriðarbyrðunum yfir á hlutlaus lönd. Óvíst er enn hvort
það muni takast nú.
5. Austurrfki-Ungverjaland. Víxilgangverðið hef-
ir altaf fallið og fallið mikið. Nefna má sömu orsakir sem um
vfxilgangverðið á Þyzkaland. Auk þess voru fjármál rfkisins í
óreiðu fyrir heimsófriðinn og tvírikið hefir því orðið að nota seðla—
lán í stórum stíl til að halda ófriðnum áfram. Hafa því austur-
rískar króni'r fallið í verði. Vöruútflutningur er að eins leyfður
þeim kaupmönnum, sem selja austurríska ungverska baukanum í
hendur v/xla sína á útlöud, og hefir banki þessi peningaeinkaverzl-
un við útlönd. Bankinn hafði reyndar fyrir ófriðinn mest af út—
lendum vfxlum í Austurríki í sínum höndum, en nú er það lögboðið.
6. Bandaríkin. Víxilgangverðið hefir næstum altaf verið
í hag Bandarikjunum eftir að ófriðurinn hófst. Er það að þakka
miklum vörukaupum Englands, Frakklands og hlutlausra þjóða í
Bandarikjunum. Jafnframt er New-York orðin að miklu leyti að
peningamarkaði heimsins. Aðalástæðan til þess að þetta
gat orðið, eru hin merku amerísku bankalög 1913. Með þeim var
komið á nýrri tilhögun í bankaheiminnm í Bandarikjunum. Komið
var á fót 11 aðalbönkum, sem áttu að gefa út seðla, og vera eins
konar varasjóður fyrir hina bankana þegar illa áraði. Einnig var
komið á sameiginlegri forvaxtapólitík fyrir aðalbankana, en öðrum
bönkum, þjóðbönkunum, leyft að viðurkenna víxla og koma á fót
útibúum í öðrum löndum. Á þenna hátt komu fram öruggir víxl-
ar, líkir hverir öðrum og bankaviðurkenningar og varð það til þess,
að dollarvíxillinn gat komið fram í viðskiftum við útlönd.
Áður voru Bandaríkjamenn ætíð neyddir til — eins og önuur ríki
— að hafa Englendinga og sterlingvixilinn fyrir milliliði. Þegar
sterlingvíxillinn fór svo að falla í verði og allar þjóðir gerðu kaup
á vörum í Bandaríkjunum, þá verzluðu menn i dollurum.
Fyrir ófriðinn voru 6 miljarðar dollara í amerískum verðbréf-
um f höndum Norðurálfumanna, og verzlað var með verðbréf þessi
í kauphöllunum í Norðurálfu, en í Bandaríkjunum var engin verzl-
un með útlend verðbrjef. Nú hefir ófriðurinn haft í för með sór,
að Bandaríkin hafa keypt aftur mikinn hluta af verðbrófunum
og auk þess 1 á u a ð Englendingum, Frökkum og Norðurlanda-
mönnum og keypt útlend verðbréf. Fjárvaldið er að flytjast úr
Norðurálfu til Vesturheims. Wall Street er að sigra Lombard
Street. Hvernig var með apann, sem skifti eplinu 1
7. N o r ð u r I ö n d. a. Ófriðurinn hefir yfirleitt haft í för
með sér, að greiðsluviðskiftin hafa orðið hinum þremur löndum f
hag, sókum mikils vöruútflutnings gegn háu verði og háu farm-
gjaldi. Talið er að Danmörk hafi bætt greiðsluviðskifti sín um hér
um bil 350 miljónir króna á 11/2 ófriðarári, Víxilgangverðið hefir
því líka verið mjög hagstætt fyrir Norðurlönd, nema rétt í upp*
hafi ófriðarins. Vixilgangverðið á England og Bandarfkin varð hæzt
fyrst í marz 1915, sökum vöruinnflutniugs og greiðslu á skuldum.
Én þá höfðu kaupmenn (og rfkin) lokið mestu af kaupunum, sjóðs-
lánin voru greidd og Norðursjávarlokunin tálmaði frekari innflutn-