Skírnir - 01.04.1916, Qupperneq 108

220
Utan úr heimi.
[Skirnir
eífelt meiri skuld við þau, var gjaldið hækkað. Greiðslur til Sví-
þjóðar hækkuðu í Danmörku fram yfir ákvæðis-
v e r ð. Nú varð ódýrara að senda seðla yfir um Sundið, því að
burðargjaldið á þeim var minna en gjaldið fyrir ávisanirnar. Dansk-
ir bankaseðlar tióðu yfir Noreg og Svíþjóð og urðu menn því að
setja gangverð á þá þar, þeir voru að eins teknir með a f f ö 11 u m,
fyrst 73%, svo síðar jafnvel 3°/0. Sama máli var að gegna um
póstávísanir. I Danmörku var svo lagt litflutningsbann á seðla og
smápeninga. Með þessu var í raun réttri myntsambandi
Norðurlanda slitið í bili að mestu, en unt hefði verið að
komast hjá því, ef þjóðbankinn danski hefði haft hyggilegri víxla-
pólitík. Til þess að myntsambandið geti staðið örugt, þarf að vera
nánara samband milli víxlapólitíkur aðalbankanna, heldur en verið
ihefir. Nú sem stendur hafa danskir petiingar aftur náð ákvæðis-
yerði í Svíþjóð og Noregi.
c. I upphafi ófriðarins var lagt útflutningsbann á gull á Norð-
‘Urlöndum (undanþágur fyrir aðalbankana) og frestað innleysingar-
skyldu á seðlum. Nú hefir fyrst Svíþjóð og siðar Noregur gert
seðlana innleysanlega aftur, en útflutningsbannið á
gulli helst, svo að eina afleiðingin af þessu er, að gullið getur
dreifst út um landið. Ástæðan fyrir því að seðlarnirnir eru nú inn-
leystir, er, að bankarnir þykjast hafa nóg af gulliogkæra
sig ekki um meira.
d. I miðjum febrúar hefir komið nýtt vandamál fyrir Norð-
•urlönd. A síðustu tímum hefir E n g l a n d, Rússland og Þýzka-
land sent allmiklar gullsendingar til Norðurlanda, sórstaklega til
Sviþjóðar, til að koma v/xilgangverðinu í lag. í Svíþjóð hefir gull-
forði ríkisbankans aukist um 47 miljónir króna síðan í nóvember
(113—160) og þykir Svíum því nóg um. Ríkisþingið hefir því nú
samþykt lög, sem veita stjórninni heimild tilað afnema frjálsa
myutsláttu fyrir einstaklinga, en skylda ríkisins var
samkvæmt myntsambandslögunum, þegar myntfóturinn varð að gulli
að mynta 2480 kr. úr 1 kílói gulls, í 20 kr. eða 10 krónu pen-
ingum, gegn :/4 eða x/8 gjaldi af hundraði. Þetta getur sænska
stjórnin samt ekki ákveðið upp á sitt eindæmi, heldur þarf 1 e y f i
Noregs og Danmerkur, eða uppsögn myntsambandsins
með eins árs fyrirvara. Svíþjóð hefir því farið þess á leit við hin
löndin, að þau samþykti samhljóða lög.
Tilgangurinn með þessum lögum sóst á því, sem á eftir fer.
Víxilgangverðið í Sviþjóð á England er sem stendur um 16 kr.
•90 aurar. Sænskir bændur sem selja smjör í Englandi á 2 shill-
ings pundið og selja þessa 2 sb. aftur fá fyrir þá 169 aura. Bænd-
urnir geta þá eins vel selt smjörið í Svíþjóð fyrir um 169 aura
pundið. — Sendi nú England gull til Svíþjóðar svo að sterling-
gangverðið í Svíþjóð komist upp í 18 kr. 10 au., þá fá sænskir
bændur fyrir 2 sh. sína í Svíþjóð 181 eyrir og þeir vilja nú ekki
selja smjörið í Svíþjóð undir því verði. Smjörverðið hækkar þá í
Svíþjóð um 12 aura pundið. Ef Svíþjóð neitar að taka við
gulli með ákvæðisverði frá Englandi — eins og nú er í