Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 87

87
hvað mikill nautpeningsfjöldi er nú hafðr á hverri fyrir sig af þess-
um 7 jörðum, sem hér eru taldar; vissi maðr það, myndi bezt koma
í ljós hinn mikli mismunr, hvað búskapnum — að minsta kosti í þess-
ari grein — hefir farið aftr síðan á 15.ÖW. þ>að er svo margt fleira,
sem þyrfti að taka fram um ástœður manna og efnahag í fornöld,
enn hér er ekki rúm fyrir meira að sinni.
Fimtudaginn, lQ.júni, var eg í Hjarðarholti fram eftir degin-
um, þvíað eg átti margt ógert, enda þurfti egaðmörgu að hyggja,
áðr enn eg fœri úr Laxárdalnum. Rétt niðr undan bœnum í Hjarð-
arholti er stór tótt gömul, snýr upp og ofan, löng og mjó, með af-
húsi í efra enda. Hún er 64 fet á lengd. Ekki hafði tótt þessi
öll þau einkenni, sem mér líkuðu, til að vera hoftótt. Mjög er
líklegt, að heimilishof hafi verið í Hjarðarholti, þó að höfuðhofið
væri í Ljárskógum. í Hjarðarholti er gott og gamalt skírnarker
úr eiri; það er f þvermál 16 þuml.; í miðjum botninum er engils-
mynd, og gotneskir stafir í kring, tvær línur, sem mun vera hol-
lenzkublendingr, skammstafað* l. Eftir miðjan dag fór eg fráHjarð-
arholti, kom að Höskuldsstöðum. Fyrir austan bœinn er flöt, sem
kölluð er Höskuldarstofa; hér á skáli Höskulds að hafa staðið,
sem erfið mikla var haldið f, enn hér sjást engin byggingarmerki,
eins og þar nú lítr út. Flötin er löng og mjó, með fjórum hornum,
og nokkurn veginn bein til hliðanna. Skálinn á að hafa náð yfir
alla flötina, enn það er heldr mikið, þvíað eldhús eða skáli Bjarna
húslangs var jafnvel ekki svo langr, og var hann þó 35 faðmar
á lengd, enn 14 álnir á breidd, Lnb., bls. 324. Eg mældi ekki flöt-
ina, enn Kálund hefir gert það, og segir hann hún sé 50 faðma
löng, enn 6 faðma breið; flötin lítr alveg svo út sem hún hafi
verið sléttuð, þvíað það hattar fyrir þúfum alt í kring. það er
mikið iíklegt, að það sé rétt, að skáli Höskulds hafi staðið hér,
og að í honum hafi setið virðingamenn að erfinu. Menn hafa lengi
munað eftir þeirri stóru veizlu. þ>essu getr verið þannig farið, að
tóttin hafi öll verið komin í stóran þúfnareit, þar sem nú er alt
1300. Hvergi hefi eg heyrt getið um mikinn nautpeningsfjölda, enn þar á
móti mikinn fjölda af hrossum. þegar Magnús Stephensen conferensráð
bjóálnnra Hólmi, mun óhætt að fullyrða, að hann hafði þaryfir lOOhrossa.
þar er líka bezti útigangr. I Skagafirði hefir oft verið mikill hrossafjöldi.
Kunnugr maðr þaðan hefirsagt mér, að síra Jón Hallsson, þegar hann var á
Miklabœ, hafi þó ekki haft fleiri hross enn fram undir 100, þegar flest var.
þessi dœmi á ýmsum tímum, sem hér að framan eru talin, nœgja til að
sýna, að Ólafr pái hafi haft þann mikla peningsfjölda, sem Laxdœlas. tal-
ar um, eftir þeim atvikum, sem þá vóru, og hann hefir hlotið að hafa hann.
1) Eg hefi gleymt hér að framan að geta um þá gömlu hluti sem eru í
kirkjunni í Hvammi. þar er skírnarker mjög líkt þessu í Hjarðarholti; það
er úr Sælingsdalskirkju, sem nú er lögð niðr. þar er og hökull hvítr með
rauðum krossi, með rósum allr. Guðbrandsbiblía er þar líka í gömlu lát-
únsbúnu bandi slitnu ; hún er í blöðum fremst.