Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 48

48
þar er Hrafnshaugr fyrir ausian götuna, en fyrir vestan Hásteins-
haugr ok Atlahaugr ok Ölmsu.
Hér hefir því verið grafreitr þeirra feðga. Hallsteinn, Her-
steinn og Hólmsteinn vóru synir Atla jarls hins mjóva á Gaulum í
Sogni. Atli og Ölver, sem hér vóru hauglagðir, vóru synir Hall-
steins; hann var þeirra brœðra vitrastr ok stökk til íslands nokk-
uru eftir fall föður síns og eftir að brœðr hans, Hersteinn og
Hólmsteinn, vóru fallnir fyrir þeim fóstbrœðrum Ingólfi og Leifi;
þetta varð í deilunum út af Helgu systur Ingólfs, „er var allra
kvenna vænst“, Lnb., bls. 31, neðanm. Ingólfr lagði málið undir
Hallstein, þvíað hann hafði strengt þess heit að halla aldrei rétt-
um dómi. Hallsteinn gerði þá fóstbrœðr brott úr Firðafilki og
dœmði sér eignir þeirra. þ>etta vóru aðalorsakirnar til, að Ingólfr
fór til íslands; enn fyrsta undirrót alls þessa var þó ást sú, er þeir
höfðu á Helgu Arnardóttur, Hjörleifr frændi Ingólfs og Hersteinn
Atlason; báðir vildu eiga Helgu, enn áðr vóru þeir félagar, synir
Atla jarls og þeir Ingólfr og Leifr. Flóamannasaga talar með
mikilli virðingu um Hallstein. Atli sonr hans var og mikilmenni;
hann bjó í Traðarholti. Atli barðist við Hrafn þorviðarson austr í
Orrustudal; Önundr bíldr skildi þá; Atli varð sár banasárum og
reið heim í Traðarholt og andaðist þar. Flm. s., bls. 125—126.
þ>annig var Hrafn jporviðarson höfuðmaðr að dauða Atla og lá því
skylda á þórði dofna, syni Atla, að hefna föður síns.
Eftir ákvörðun Fornleifafélagsins fór eg miðvikudaginn 11.
ágúst af stað úr Rvík kl. 12 og austr Hellisheiði og var eg í Arn-
arbœli í Ölfusi um nóttina. Fimtudaginn 12. ág. fór eg ofan á
Eyrarbakka, fékk þar mann að vísa mér á Haugavað og ríða
þangað með mér, þvíað eg hafði aldrei komið þar áðr. Hauga-
vað er hér um bil rúma hálfa mílu austr frá Eyrarbakka. Skipa-
vatn, sem kallað er, gengr þar að neðan og beygist efri endi þess
upp fyrir austan haugana, og er það þar orðið mjótt. þ>ar er vaðið
yfir. Nafnið Haugavað var næstum týnt í almennu máli og var
það oftast kallað Bjarnanesvað, og haugarnir vóru að minsta kosti
oft nefndir Vaðhólar. Mér virtust haugarnir greinilegir og alveg
eins og sögurnar segja. þ>eir eru fjórir alls, þrír öðrum megin við
götuna, enn einn hinum megin. þ>essir þrír haugar eru toppmynd-
aðir og þó nokkuð blá'snir, enn mikill jarðvegr um miðjuna, standa
þeir nær í röð á klapparhæðum nokkurum að vestanverðu við
vatnið; þó er þar víða grasi vaxið á milli. Einn haugrinn er rétt
við götuna, þannig að gatan liggr fast við rœtr hans. Annar
stendr þar rétt hjá, þó fjær götunni; þriðji stendr spölkorn frá þess-
um tveimr næst vaðinu. Fjórði haugrinn, sem stendr hinum megin
við götuna, er spottakorn frá henni. Hann er hlaðinn umhverfis
með grjóti og heldr laut í að ofan; stóð á honum varða mikil og