Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 15

15
hafa verið úr steyptum málmi, svo sem járni eða kopar, þvíað
vanséð er, að fornmenn hafi kunnað að steypa járn, og það i svo
stórum stíl, enda þurfti þá ekki að taka það fram, að hann hefði
verið þiljaðr ofan með járni. Hefði stallrinn verið úr kopar eða
bronce, svo myndi þess og hafa verið getið þar sem talað er um,
að bollinn hafi verið úr kopar. Hér hygg eg því óhætt að álykta,
að stallrinn hafi verið úr tré1, enda er líkast, að hann hafi
verið líkaðr utan, þ. e. útskorinn með t. d. guðamyndum eða slíku;
eða þá rósum í heiðnum stíl, sem títt var í þá daga. þ>annig lag-
að verk er eðlilegt að kalla svo, að það sé með miklum hagleik
gert. Hafi stallrinn því verið úr tré, sem óhætt mun að fullyrða, er
það mjög eðlilegt að engin merki hans sjáist i hoftóttunum. þ>ar
sem hofin vóru gerð óheilög með lögum, er það og sjálfsagt, að
menn hafa gert sér far um að eyðileggja það er minti á hin fornu
helgihöld, enda vitum vér, að hofin voru oft brend. Reyndar mætti
nú segja, að stallr sá, er goðin stóðu á, kynni og að hafa verið
gerðr af tré, og látinn t. d. standa við millumvegginn, enn hvernig
verðr þá gerð ljós grein fyrir tilgangi þessarar miklu breiddar á
millumveggnum ? það virðist óhugsanda, að slíkr veggr hafi ein-
ungis verið skilveggr milli aðalhússins og afhússins. Eg verð því
að álíta (að minnstakosti þar til er meira upplýsist), að þessi mill-
umveggr, sem fundizt hefir í öllum þessum þremr hofum, er rann-
sökuð hafa verið, og sem hefir í þeim öllum hin sömu einkenni,
sé jafnframt stallr sá, er goðin stóðu á2.
Á miðjum þessum stalli, sem var þvert yfir, hefir það goð
staðið, sem mest var tignað og hofið var helgað, síðan hin goðin
til beggja hliða út frá á báða vega. Hafi goðin verið fleiri í hof-
inu, enn á þverstallinn kómust, hafa þau staðið til beggja hliða i
af húsinu; enn frammi fyrir þessu öllu hefir þá hinn stallrinn staðið,
sem af miklum hagleik var gerr, og sem var nokkurskonar altari,
og víst hið helgasta og skrautlegasta í hofinu; á honum var vígði
eldrinn, hlautbollinn og stallhringrinn3. Á þenna hátt kemr það
1) Reyndar fann eg í blóthúsinu að þyrli grjótbálk, sem gékk fram frá nyrðra
veggnum í afhúsinu; enn um þann grjótbálk verðr ekkert sagt með vissu, þvíað
bæði var hann svo illa hlaðinn og svo mjög úr lagi genginn, að með engu
móti verðr heimfœrt upp á hann, að hann hafi verið gerðr með miklum
hagleik. Yera kann þó, að þetta sé einhverjar leifar af stalli, enn eg skil
það þá á þann hátt, að slíkr stallr hafi einungis verið í sumum heimilishof-
um, sem miðr voru vönduð, enn þess ber þó að gæta, að þessi stallr var
altarið í hofinu, og hefir þvl jafnan verið hafðr vandaðr.
2) Eg skal leyfa mér að geta þess, að millumveggrinn í Ljárskógahofinu
hefir orðið heldr mjór í prentuninni; eftir minni upphaflegu teikningu hefði
hann mátt vera hér um bil þriðjungi breiðari. þar á móti er hlutfall breidd-
arinnar á millumveggnum við hina veggina alveg rétt á Rútsstaðahofinu.
3) Af því að eg þarf að fara nokkurum orðum um stallhringinn, þá
skal eg enn taka það fram, sem Eyrbyggjas. segir, Leipzig 1864, bls. 6: