Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 4

4
Báðar þessar hoftóttir eru í Breiðafjarðardölum, önnur í Ljár-
skógum, enn hin á Rútsstöðum; hafa þær báðar öll hin sömu aðal-
einkenni, sem blóthúsið að f>yrli, og styrkja því báðar þá ályktun,
er eg hefi áðr gert um hið innra fyrirkomulag hofanna. Afhús er
i báðum með dyrum út úr, og millumveggr milli þess og aðalhúss-
ins, sem er ákaflega þykkr, með engum dyrum á. Hoftóttina á
Rútsstöðum fann eg í sömu ferðinni sem blóthúsið að f’yrli, og leit-
aði eg að henni beinlínis eftir sögunni. J>ar stendr, Laxdœlasaga
Hafniae MDCCCXXVI. bls. 66: „Hrútr þokaði nú bústað sínum;
hann bjó þar sem nú heitir á Hrútsstöðum alt til elli. Hof átti
hann í túninu, sér þess enn merkilíí. Nafnið á þessari tótt var nú
löngu týnt, og vissi enginn, hvar hennar skyldi leita. Hinn forni
bœr Rúts hefir staðið norðan til í túninu hér um bil þar sem það
er hæst, enn þar fyrir sunnan í túninu stendr þessi tótt einstök, og
snýr nær því i austr og vestr, afhúsið í austr. þ>ótt tóttin sé orð-
in mjög fornfáleg og vallgróin, sést þó greinilega öll lögun hennar.
Tóttin er öll á lengð 60 fet, breidd 20 fet út fyrir miðja veggi.
Lengð aðalhússins er 33 fet; lengð á afhúsinu 27 fet. Millumveggr-
inn, eins og hann nú litr út, er nær 7 fet á þykt, og meira grjót
i honum neðan til enn í hinum ytri tóttarveggjum og hann miklu
þykkri enn þeir. Dyr á aðalhúsinu eru á gaflinum, eðr endanum
sem í vestr snýr, enn á afhúsinu eru dyrnar á syðra hliðvegg við
E. Keysers Samlede Afhandliger, Kristania 1868, III. 325.
Síðan Keysers rit komu út, hefi eg hvergi heyrt getið um, að nokkur
hoftótt hafi fundizt eða verið rannsökuð, nema þessar þrjár hér á Islandi.
»Vore Sagaern, »Vore gamle Kildeskrifter«. þannig
kveðr Keyser vanalega að orði urn hin islenzku fomrit. Eg get ekki skil-
ið þetta á annan hátt, enn að hér sé meiningin, að sögurnar sé ritaðar af
Norðmönnum. Við sama verðr og vart hjá fleirum rithöfundum, að þeir
vilja eigna sér fomrit vor. þetta eru þakkir þær, er vér Islendingar fáum
hjá þeim fyrir að hafa skrifað alla sögu Noregs í fomöld og nær allra Norðr-
landa; hins er síðr getið, er Theodorik munkr segir, norskr maðr, er rit-
aði á latínu stutt ágrip af Noregskonungasögum í kring um 1180. Hann
segist hafa frásögn sfna eftir Islendingum. Hann segir meðal annars á
einum stað um Norvegsmenn : »í því landi þar sem enginn sagnaritari
liefir nokkurn tírna verið«. Sjá dr. Jón þorkelsson rektor við hinn
lærða skóla í Eeykjavík : Um Fagrskinnu og Ólafssögu helga, Safn til sögu
Islands I., Kh. 1856, bls. 137—184. þessa ágætu ritgjörð ætti sem flestir
að kynna sér, því að þar má sjá, hvé mikið Norðmenn eiga í hinum fornu
sögum.
1) »Sér þess enn merki«. þetta eru orð söguritarans, og sýna þau
það, að hann hefir annaðhvort séð hoftóttina sjálfr eða hann hefir vitað
með vissu um hana frá öðrum, er hann reit söguna. Handrit það, sem
Laxdœlas. ergefin út eftir, er á hinni merkilegu skinnbók nr. 132. 2. í safni
A. M. í Kh., og sem kölluð er Möðruvallabók; á henni eru 11 íslendinga-
sögur og hafa enda verið fleiri, þvíað bæði vantar framan og aftan af henni.
Mun bókin vera rituð á fyrra hluta 14. aldar, sjá cand. mag. Guðmundr
þorláksson : Formáh fyrir íslenzkum fornsögum I. Kh. 1880, bls. III—VI.