Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 8

8
al„ þ. e. báðum megin 5 áln. ; þá eru eftir 15 áln. og það verðr
þá salrinn á breidd milli súlnanna, og er þann þó œrið breiðr1.
Milli stoðanna eða súlnanna vóru tjöldin ;• mun og hafa verið
þiljað milli þeirra, þó svo að ganga mátti út í skotið. það segir
beinlínis, að Kjalarnesshofið hafi verið tjaldað. Stoðirnar hafa ver-
ið lengri enn veggrinn var hár, þ. e. stoðirnar hafa staðið hærra
enn á móts við veggjabrúnina; nokkuru neðar enn efri endinn á
stoðunum hafa stuttir bjálkar eða raftar verið festir í hverja stoð,
sem náðu yfir þvert skotið og út á veggina á ská niðr á við, og
þar á var þakið yfir skotið, og myndaðist þannig útbyggingin að
utan. Slíkt lag sést svo víða á myndum af fornum kirkjum, og
sér þess enn merki á torfkirkjum á norðrlandi. Eg skal enn geta
þess, að þetta byggingarlag á sér enn stað á norðrlandi, einkum
á bœjardyrum og enda fleirum húsum, þannig að breið gátt eða
skot er milli stoðanna og veggjanna, þannig að reft er af syllunni
út á veggbrúnina og látið halla niðr af, og er þetta auðsjáanlega
hið forna byggingarlag. þetta veit eg fyrir víst að á sér stað í
Bárðardal. Fyrir ofan veggina, langsetis fyrir neðan þakbrúnina
hefir verið þiljað, og á þeim þiljum hafa gluggarnir verið milli stoð-
anna, sjá Árb. 1. h., bls. 81. f>að er og tekið fram um Kjalarnes-
hofið, að það hafi verið gluggað, sem og hlaut að vera. Húfunni
eða hvelfingunni yfir afhúsinu mátti vel koma við, án þess að hafa
þar nokkur þvertré eða bita, með því að hafa einfalt bindingsverk
fyrir ofan hvelfinguna til að halda öllu saman, enda getr og vel
verið, að súlur hafi verið undir hvelfingunni. þ>að er auðvitað, að
hugsa má nokkur önnur hlutföll í byggingunni, t. d. skotin breiðari
eða vegginn þykkri; enn eg hygg þó, að þessi stóru hof hafi ver-
ið bygð á þenna hátt. Eg skal ekki tala meira um þetta að sinni,
því að ella þyrfti að gera meiri samanburð á lýsingum á fornum
byggingum hér á íslandi og víðar, sem sögur vorar tala um.
Eg hefi getið þess í Árb. 1. h., bls. 38., að afhúsið muni hafa
verið til hœgri hliðar höfðingjanum er hann sat í öndvegi; þannig
hefir og hlotið að vera í Ljárskógahofinu, með því að dyrnar eru
á aðalhúsinu á hinum nyrðra hliðvegg, eins og myndin sýnir, og
afhúsið í eystra enda hofsins, og verðr þá öndvegið á hinum syðra
langbekk miðjum, og afhúsið til hœgri hliðar. í Rútsstaðahofinu
hefir og öndvegi getað verið á hinum syðra langbekk, þar sem
dyrnar á aðalhúsinu vóru á gaflinum. f>að á því vel við þessi hof
og eins það að þyrli, sem bæði Kjalnesingasaga og Eyrbyggjasaga
segja, að afhúsið hafi verið innar af hofinu, sjá Árb. 1. h., bls. 81.
1) Smiðir segja jafnvel, að biti, sem er 14—15 álna langr, geti trautt
borið sig, nema hann sé »bundinn upp«, sem þeir svo kalla; má og vel
vera, að svo hafi verið á slíkum húsum, sem og gera má á mjög einfaldan
hátt.