Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 86

86
reikningr Guðmundar Arasonar ríka, þá hann misti sína peninga,
sem hér segir: þá var til bús á Reykhólum 45 kýr, 42 uxar tvæ-
vetrir, þrévetrir og þaðan af eldri; 26 kálfar, 25 naut vetrgömul; 7
uxar í eyjum, fjórir þrévetrir og þrír niu vetra, alls 145. f>á var
hans annað höfuðból Kaldaðarnes í Bjarnarfirði, og vóru þar með
25 kýr til bús, 7 uxar tvævetrir og eldri, í Grímsey vóru og 2 sjö
vetra. 34. f>á var hans hið þriðja höfuðból Núpr í Dýrafirði og
hans búskapr þar upp á; var þá þar til bús 42 kýr, 18 naut vetr-
gömul, og 8 naut tvævetr með kvígum, 12 vetrarkálfar, 13 uxar
þrévetrir og þaðan af eldri. 93. f>á var hans fjórða höfuðból
Brjámslækr á Barðaströnd, og hans búskapr þar upp á; var þar
þá til bús 23 kýr, og 12 naut vetrgömul, og 4 naut tvævetr, 8
kálfar, 6 naut geld þrévetr og þaðan af eldri. 53. f>á var hans
hið fimta höfuðból Saurbœr á Rauðasandi og hans búskapr þar
upp á; vóru þar 45 kýr, 18 uxar tvævetrir, 23 uxar þrévetrir, og
þaðan af eldri, og géngu í Vatnsdal inn frá Lœk, 25 vetrarkálfar,
og 16 naut vetrgömul. 127. f>á var hans hið sétta höfuðból Fell í
Kollafirði, og þar hans búskapr; var þar þá til bús 12 kýr, 4 naut
vetrgömul og 3 tvævetr, og 2 vetrarkálfar. 21.
Anno Domini 1446 gerði svofeldan reikningsskap oss síra
Gamli Björnsson ráðsmann á Reynistað af jörðum og kúgildum.
Item stendr svo mikið heima á klaustri sjálfu á Reynistað: 50 kúa,
30 kálfa, 18 vetrgömul naut geld með griðungum, 10 kvfgur vetr-
gamlar, item 14 kvígur tvævetrar, it. 15 naut þrévetr1 með grið-
ungum. It. 2 griðungar þrévetrir, it. 60 uxa þrévetrir og eldri,
og 7 betr. 206“ 2. f>að væri nú fróðlegt að vita til samanburðar,
1) Á víst að vera tvævetr.
2) Nú á síðari tímum hefi eg heyrt getið um einna mestan sauðpenings-
fjölda í Múlasýslum. Páll Melsteð málafiutningsmaðr hefir gert svo vel
að gefa mér skrifað þannig: »þegar eg ólst upp á Ketilsstöðum á Yöllum
í Múlasýslu, var síra Vigfús Ormsson á Arnheiðarstöðum (áðr prestr að
Valþjófsstað), fjárríkastr maðr í öllum Austfirðingafjórðungi. Hann tíund-
aði annaðhvort 90 eða 96 hd., og hann hafði hvorki margar nautkindr eða
hesta, enn sauðfé var margt; þó efast eg um, að það hafi verið fleira enn
tíu hundruð tírœð (eða 1000). Eg var þar eystra frá 1819 til 1828.
Löngu seinna heyrði eg sagt, að Hallgrímr bóndi Eyjólfsson á Ketilsstöð-
um (á Völlum) hefði haft viðlíka margt fé eins og síra Vigfús. Enn síra
þorgrímr Arnórsson á Hofteigi (milli 1850 og 1860) hafði haft þar alt að
1500 fjár. Enn hann mun hafa haft tvær jarðir undir, bæði Hofteig og
Hvanná. Eg vil geta þess, að menn lögðu ekki svo mjög stund á, þegar
eg var eystra í Múlasýslum, að hafa margt fé, heldr hitt, að fara vel með
það, og hafa það vænt. Seinna varð hugrinn annar, og þess vegna hafði
Hallgrímr Eyjólfsson helmingi fleira fé á þeirri sömu jörð, sem faðir minn
hafði haft helmingi færra, enn eg má fullyrða miklum mun vænnai. Árni
Gíslason fyrrverandi sýslumaðr í Skaftafellssýslu, þegar hann bjó á Kirkju-
bœ, tíundaði 150 hundruð, og mun það vera sú mesta tíund á vorum tímum,
enn ekki veit eg víst, hvað margt sauðfé hann hafði. Eg hefi heyrt um