Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 7

7
skógahofinu er hálfkringlótt fyrir endann, sem áðr er sagt, enn
um afhúsið í Kjalarnesshofinu segir: f>ar var gert af innar
kringlótt sem húfa væri“. Upp af afhúsinu í hofinu í Ljárskógum
hefir og hlotið að hafa verið gert sem húfa eða hvelfing, því öðru-
vís hefir eigi orðið bygt yfir það, svo vel fœri, þar það var kring-
lótt fyrir endann. Bæði þessi hof hafa því verið kringlótt fyrir
endann og húfa yfir. Lýsingin á Kjalarnesshofinu mun því vera
alveg rétt, og bygð á fornri sögu, eins og eg hefi sagt í Árb., i.
h., bls. 65. neðanmáls1.
Eg þykist vita, að> spurning verðr um það, hvernig farið var
að byggja yfir þetta mikla hús, sem var nær 80 fet á lengð og
rúm 50 fet á breidd ; og er það einkum breiddin, sem erfiðleikana
gerir, þar sem ekkert skilrúm hefir verið eftir endilöngu, enn öllu
húsinu skift einungis í tvent þvert yfir, og aðalhúsið þó miklu
stœrst. petta er og athugavert. Eg hefi átt tal um það við húsa-
smiði, og segja þeir, að biti, sem er t. d. 20 álna langr, geti eigi
borið sig sjálfr án þess að svigna eða brotna með tímanum.
Eg hefi getið þess í Árb. 1. h., bls 81., að höfuðhofin f forn-
öld muni hafa verið bygð á líkan hátt og stórir skálar, það er að
segja aðalhúsið, sem veizlan var haldin í; að skot eða útbygging
hafi verið umhverfis, einkum til hliðanna, og stoðir eða súlnaraðir
báðum megin fyrir innan skotið, og hafi þær staðið undir þvertrján-
um eða bitunum. Brúnásinn lá svo langsetis yfir súlunum enn
undir þvertrjánum. Að hafa skot eða gang til beggja hliða var
almennr siðr í fornöld, á stórbyggingum einkannlega, svo að ganga
mátti umhverfis ; það kemur svo víða fyrir, að mér þykir alls eigi
þurfa að tilfœra alla þá staði hér2. f>etta var líka allhentugt á
hofunum, sem venjulega stóðu einstök, og engin minni hús vóru
áföst við. 1 skotinu mátti hafa aðsetr sitt með þau áhöld, sem
til veizlunnar þurfti ásamt mat og drykk. Eg hugsa mér nú fyrir-
komulagið á þessu á þenna hátt: öll breiddin á aðalhúsinu, er,
sem áðr er sagt, 51 fet utanmáls, eða 25 x/2 al. ; þyktina á hvor-
um vegg geri eg 2% al„ báða til samans 5 x/2 al. ; þá eru eftir 20
áln. Skotið, eða bilið frá súlunum og út að veggnum, geri eg2 72
1) Enn það, sem segir um hofbrennu Búa, mun vera eitthvað orð-
um aukið.
2) Eg skal einungis nefna einn skála, sem talað er um í Vatnsdœla
sögu, Leipzig 1860, bls. 7231: »Skot vóru um húsit ok lokhvílur, ok ór
einni lokhvílu mátti hlaupa í skotið. Hann (þorkell) leitar þangat sem
konur sátu ok földuðu sér, hann hljóp þar at, er Hildr var fyrir. Hon
spurði, hví hann fœri svá hart. þorkell segir sem var. Hon bað hann
fara í skotið hjá sér ok þar komst hann út. þorgils mælti: Snúum þar
at, er konurnar eru, þvíat mér þótti maðrinn þangat hlaupa«.