Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 20

20
inn á milli afhússins og aðalhússins; sem var veizluskáli, enn á
Sæbóli er einungis goðahús sérstakt fyrir goðin, enn skálann, sem
var 11 fet frá, hefir þorgrímr haft fyrir veizluskála; þetta kemr
og vel heim við það, sem eg hefi áðr sýnt fram á með hofin og
blótveizlur; einungis er í því frábrugðið hér, að goðahúsið eða
það helgasta er sérskilið með garði í kring, enn stendr svo nærri,
að skálann má nota þegar blótveizlu skal hafa.
Allar þessar tóttir á Sæbóli eru mjög lágar, niðrsoknar og
fornlegar, og að því leyti hver annari lik, svo að það er auðséð, að
þær eru allar frá sama tíma; engin upphækkun er heldr undir
tóttunum, og bendir það á, að hér hafi aldrei verið bygðr nema
sá eini bœr, sem þeir þ>orbjörn súr og synir hans bygðu, er þeir
komu í Haukadal. Eg verð þvi að álífa það fullsannað, af öllu þvi,
sem hér að framan er sagt, að tóttirnar séu frá þeim tíma, er
Börkr digri flutti sig frá Sæbóli; það er og ljóst, að svo hlýtr að
vera, því að það er það mesta sem heimtað verðr af sögunni, og
enginn getr krafizt meira, enn að finna alt alveg samkvæmt orð-
um hennar, og í hverju sérstöku atriði eins og hún segir frá.
Eg hefi gleymt að geta þess, að eg fann engar dyr á girð-
ingunni í kring, enn þær vóru glöggvar á tóttinni innan í (sjá mynd-
ina); sumir gátu þess til, að hér hefði verið undirgangr úr skálan-
um og upp í hofgarðinn; þess vegna gróf eg þar niðr, og vóru
þau kennimerki á jarðveginum, að hann var þar allr lausari enn
til beggja hliða, enn enga fann eg þar hleðslu; skal eg ekkert
fullyrða um þetta, því vera má, að dyrnar á garðinum hafi fallið
saman og sjáist þvf ekki1. í túninu á Sæbóli er mikill jarðvegr,
og eru tóttirnar þvi óblásnar; það er slegið að mestu árlega, og
varð eg því að koma f samt lag öllu þvf, sem eg gróf upp og
ransakaði, enn myndirnar gerði eg áðr enn eg hreifði við
nokkru.
Upp frá Sæbóli eða litlu vestar í stefnu hefir staðið bœrinn
Hóll á stórum og víðum grashól, sem enn ber nafnið Gíslahóll;
þar standa nú eigi nema fjárhús og hlöður; gat eg þar því ekki
1) J>ess skal og getið, að eg heyrði þau einskisverðu munnmæli, að
sumir nefndu þessa tótt bœnhús, enn þar á móti sögðu sumir það rétt, að
hún hefði verið goðahús; þetta boenhúsnafn hefir auðsjáanlega myndazt
af því, að tóttin með girðingunni í kring líkist í fljótu bragði lítilli kyrkju
með kyrkjugarði í kring; eg gróf þessar djúpu grafir ofan í girðinguna til
að sannfœra menn um, að hér hefði aldrei nokkur maðr verið grafinn, og að
engin minstu kennimerki sæist þess; það gat með engu móti hafa leynt sér,
því til dœmis í Ljárskógum í Dölum, þar sem þorsteinn Kuggason lét
gera kirkju, komu upp mannsbein og hauskúpa undir eins og þar var graf-
ið niðr í kirkjugarðinum; var þó eigi grafið djúpt og ekki nema í einum stað.
Sjá árbók fyrir árið 1882 bl. 79.