Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Blaðsíða 10

12
mönnum, sem um lögbergsgöngu hafa ritað, hafi ekki verið full ljóst
hvað lögbergsgangan var eða hversu henni var háttað. Sigurður
Guðmundsson segir í bók sinni Alþingisstað (bls. 41). »Það er skaði,
að menn vita ekki með vissu hvernig lögbergsgaungunni hefir verið
háttað, eða til hvers hún eiginlega heíir verið«, og Kr. Kálund segir
í hinu ágæta riti sínu um ísland (1. B. I. 132. bls.) »som indledning
til denne domstolsudforsel, der skulde tage sin begyndelse strax ved
solopgangen1), má vel altsá lovbjærgsprocessionen være foregáet,
der i ovrigt ikke nærmere omtales i loven, i det der kun i al kort-
hed siges: »vi skal fare til lovbjærg i morgen og fore domstole ud
til rydning««. Sömuleiðis hafa orðbókarhöfundarnir Eiríkur Jónsson,
Guðbr. Vigfússon og Joh. Fritzner o. fl. litið svo á, að lögbergsgang-
an hafi verið ganga til Lögbergs. Það virðist þó vera ljóst af þeim
orðum, sem hér eru tilfærð á undan, upphaf 24. kap. þingskpþ. sbr.
og yfirskriftina yfir þeim kapítula, að ekki getur verið minsti vafi á
því, að lögbergsgangan var einmitt ganga frá Lögbergi og sú hin sama
athöfn, sem verið er að lýsa í upphafi kapítulans og ákveða hversu
fram skyldi fara, sem sé útfærsla fjórðungsdómanna til ruðningar8).
Ef menn hefðu haft göngu (procession) til Lögbergs þá þurftu menn
að ganga allir saman fyrst á ákveðinn stað og skipa niður fylking-
ingunni; ákvæði þurfti að vera um staðinn þann, sem frá skyldi farið,
og um niðurskipunina í fiokkinn, en þau eru hvergi. Menn hafa
vitanlega gengið hver með sinn fiokk og hver frá sinni búð eða þaðan
sem hann var staddur beint til Lögbergs, svo sem venja var til, og
svo sem lögsögumaður hafði sagt: »vjer skulum fara til Lögbergs* *.
Þar koma menn saman, þaðan var gengið. En þegar ákveðin er
»procession« verður að tiltaka hvaðan hún leggur á stað, og hvar
og hvernig henni er niðurskipað, það er nauðsynlegt. Hitt verður
og að ákveða hvorttveggja hvar skuli gengið og hvert, þ. e. hvar
skuli numið staðar, nema þeir sem ákveðið er að vera skuli í farar-
broddi, ákveði það hvorttveggja, svo sem einmitt átti sér stað við
lögbergsgönguna; lögsögumaður réð því að sjálfsögðu hvar gengið
skyldi og hann átti beinlínis »at ráða og at kveða hvar hvergi dómr
skalsitja«. — Vér álítum það fullkomlega víst að Lögberg hafi verið
þar sem mannvirkið er enn á gjábakkanum lægri rétt fyrir norðan
Snorrabúð8), og hitt jafn víst að fjórðungsdómarnir hafi setið venju-
') ÞesBÍ orð eru sprottin af röngum skilningi (að vorri ætlun) á orðunum „sva
it síþarsta11 o. s. frv., sem síðar skal minst á nánar.
*) I. B. I, bls. 111., efri greinina.
*) Kr. Kálund: I. B. I. 131. bls. o. s. frv. Aarb. ’99, o. s. frv. — B. M. Olsen:
Germanist. Abhandl. 137 o. s. frv. Sbr. og Guðbr. Vigf.: Sturl. II. 505. o. s. frv.;
Corp. poet. bor. 496 n. 4; Orig. isl. 384 o. s. frv.