Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Page 29

31
kviðir, ljúgvætti, meinsæri, mútumál o. fi. Af þessu leiðir að fimtar-
dómur hefir orðið að vera úti til sóknar, ekki að eins jafnlengi og
sá fjórðungsdómur er lengst sat, heldur jafnvel helzt nokkru lengur,
svo að mál þau er óútkljáð voru (vefangsmál) í fjórðungsdómunum
og mál sem risu upp við þá, mættu þegar lúkast í fimtardómi. Sam-
kvæmt því er hér var áður sagt, mátti þó beiða dóins út af fjórð-
ungsdómum og fimtardómi síðar, um sakir er gerðust á þinginu, þótt
dómur hefði ekki geta orðið dæmdur, sakirnar t. d. ekki gerst enn,
þegar dómendur fóru út í fyrsta sinni. »Ym sacir þær allar er her
hafa gerz a þingi þa scal beiða doms vt meþan osagt er misseris
tal up« (þingskþ. 47. kap.1).
í Njáls sögu 142.—44. kap. er frásögn m. a. um sakir, sem ger-
ast að Austfirðinga-dómi, mútumál, þingsafglöpun og í annan stað
véfang; sakar sækjandi og verjandi stefna hvor öðrum um þingsaf-
glöpun, og verjandi (að minsta kosti) hefir víst stefnt dómendum í
fimtardóm fyrir að hafa dæmt ólög, — þeim sem dæmt höfðu Flosa
sekan. Þessar stefnur að Lögbergi fara fram þegar í stað, og fimt-
ardómurinn tekur til að dæma um málin strax eftir að sökunum
hafði verið lýst að Lögbergi, er þetta alt í fylsla samræmi við
ákvæðin í þingskþ. og það sem hér hefir sagt verið.
Það var ætíð hægt að lýsa sökum að Lögbergi; eru engin ákvæði
um það í þingskþ. hvenær dagsins eða þingtímans menn mættu
stefna mönnum þar eða lýsa sök á hendur þeim; en annað mál er
það, að tíminn til að lýsa sökum, sem áttu að dæmast samsumars,
var, eins og áður var sagt, ákveðinn, svo að gagnslaust var að lýsa
t. d. sökum til fjórðungsdóma eftir þeir höfðu verið færðir út til
sóknar — öðrum en þeim sem gerst höfðu á þingi. Til er ákvæði
um það í þingskþ. 32. kap.2). hversu margir skyldu vera viðstaddir
er lýst var: »Hvergi scolo færi menn hia ef maðr stefnir at lög-
bergi. eða lysir sacar eN .xx. nema omaga sacir«. Undir sumum
kringumstæðum að minsta kosti átti lögsögumaður að vera við er
sök var lýst3), en ekki mun það hafa verið nauðsyn altaf.
Vér verðum ekki varir við nein ákvæði í Grágás, er benda á að
fleira hafi fram átt að fara þennan dag, en viðv. næsta degi er margt
tekið fram. Miðvikudagurinn i 11. viku sumars, sem var síð-
asti dagur þeirrar viku, »miðvikudagur í mitt ]nng« er hann venju-
lega nefndur í Grágás, var lögákveðinn gjalddagi fyrir ýms gjöld,
‘) Kb. I., 83. bls.: Bbr. Stbb. 353. bls.
*) Kb. I., 58. blB.
*) Kb. II. 76. og 220. bls. Sthb. 100., 411.-12. bls.