Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Page 41

45
Húsið er að viðum og veggjum mjög gamalt, óstæðilegt og ekki embættis-
fært. Altari með crucifix (Kristi á krossi) yfir, tinkaleikur og skrúð.i
sæmilegur“.
Eigendur Næfurholts eru þá Brynjólfur sýslumaður Thorlacius á Hlíð-
arenda að þrem fjórðu hlutum og séra Bjarni Helgason að Skarði að
fjórða hluta. Vilja þeir bæta nokkuð kirkjuna. — Óvíst er, hvort nokkuð
varð úr aðgerð þessari, eða hvort embættað var þar þessi 18 síðustu ævi-
ár kirkjunnar. En þá, 1765, kemur sami prófastur þar aftur. Athugar
hann muni kirkjunnar, en nefnir ekki húsið. Hvort ábúandinn, Árni bóndi
Þórarinsson, hefir þá fengið kirkjuhúsið eða eigendur flutt eða selt úr
því fúna timbrið, er óvíst. En í kirkjunni var þá 1 klukka (seld árið eftir
— aðra hafði sýslumaður áður flutt að Hlíðarenda), altarispípur tvær úr
kopar, lélegar, kaleikur úr birki og patína úr tini, messuklæði gömul og
léleg. Af fyrri eign kirkjunnar, 3 kúm og 30 ám, vo,ru nú 6 ær eftir.
Kirkjan hafði staðið sa. til við bæinn, en hvorki sjást nú leifar af henni
né kirkjugarði. Þó er þar á bala litlum fyrir neðan bæjarstæðið og utan
kirkjugarðs, að líkindum, minnisvarði lítill með þessu letri: „100 ára
minning móður minnar, Guðrúnar Jónsdóttur. Hér 3. febrúar 1834 —
3. febrúar 1934. Sett af Jóni Ófeigssyni".
Guðrún var dóttir Jóns (d. 1877) Jónssonar, bónda í Næfurholti, þess,
er bæinn flutti 1845. Kona hans og móðir Guðrúnar hét Una Halldórs-
dóttir. Þau áttu þá fjögur börn og var eitt þeirra Halldór (16 ára), er
síðar bjó lengi í Næfurholti. Hin börnin 10—15 ára og ekki fleira fólk. -—•
Guðrún var gift Ófeigi Jónssyni frá Árbæ, þau bjuggu í Koti og svo í
Næfurholti (II.). Hann dó í Vatnagarði hjá Jóni bónda syni sínum árið
1924— og sama dag (1—2 klst. síðar) dó sonur hans Ófeigur bóndi í
Næfurholti. Guðrún Jónsdóttir dó 1919, 84 ára.
Bcerirm fluttur. Næfurholt gamla var yfirgefið í Héklugosinu 1845,1
og verður því að teljast þar með, sem slíkt, horfið úr sögunni. Hraun-
straumurinn frá Heklu valt þá fram svo nærri bænum, að hraun-
hrún há og mikil myndaðist við holtið og túnið að austanverðu,
niðurmeð því og niðurfyrir túnið að sunnanverðu. Þar með hefir
hið venjulega vatnsból bæjarins eyðilagzt, og grasið sviðnaði af tún-
inu hið næsta við hraunið.
Þegar glóandi hraunleðjan var komin niður fyrir túnið í Næfur-
holti, 80 faðma vestur fyrir götuna frá Haukadal og ekki eftir að
1) Gömul vísa (eftir Odd í Þúfu), segir til á hvaða degi gosið byrjaði:
Mánaðardaginn man ég vel, mér ei þótti fagur, sem var árinar' september,
sá hét þriðjudagur. — Sbr. skýrslur Þorv. Thoroddsens í Landskj. á íslaniii.