Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1974, Side 44

50
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
lega skorin. Hann hefur mælt krossinn. Hæð krosstrésins er 56 senti-
metrar en hæð Kristsmyndarinnar 47 sentimetrar.78
Ekki mun hinum hálúthersku klerkum á Skorrastað hafa verið
gefið um krossmarkið í Fannardal og talið trú þá, er menn hefðu fest á
krossinn, bera vott um pápiska villutrú. Hafa þeir sjálfsagt haft
nokkuð fyrir sér í því. Var því reynt að ná krossinum frá Fannar-
dal en án árangurs.
Að móður Þorbergs, Helgu Marteinsdóttur, látinni vorið 1895 var
haldið uppboð í Fannardal og seldar eigur dánarbúsins. Meðal þess
sem selt var á uppboðinu var þessi nafnfrægi kross. Það hefur vafa-
laust verið gert í athugunar- og heimildarleysi, því krossinn var alls
ekki eign dánarbúsins heldur fylgifé jarðarinnar. En það hefur ef
til vill verið gott að krossinn var seldur því ella hefði hann vel getað
glatast og hefði það verið skaði því hér er um grip að ræða sem á
vissan hátt er tengdur sögu þessarar byggðar og sem lengi var trúað
af almenningi að væri verndargripur héraðsins.
Það var Sveinn Sigfússon, kaupmaður á Nesi, sem krossinn
keypti og gaf fyrir hann 30 krónur sem var allmikið fé á þeim
árum.79 Krossinn er nú varðveittur í Sigfúsarhúsi og er þess að
vænta að svo verði séð um að hann glatist ekki. Fannardalskrossinn
mundi vissulega verða kjörgripur á byggðasafni Norðfjarðar ef við
einhvern tíma skyldum sýna af okkur þá röggsemi að koma því á fót.
Enginn veit hvaðan þennan grip hefur rekið á fjörur Norðfjarðar
eða hvort hann hefur rekið langan veg eða skamman. En sennilegast
er að hann sé úr skipi sem farist hefur í hafi eða hér við land en al-
kunnugt er að sjómenn höfðu til verndar sér í skipum sínum Krists-
í Skuggahlíð, föður Guðríðar konu Árna Davíðssonar í Grænanesi, móður-
föður míns). Guðríður Stefánsdóttir var einnig langamma föður míns
(móðir Halldóru Jónsdóttur, konu Ófeigs Finnssonar, föður Halldóru, föður-
móður minnar). Ætti þetta dæmi að nægja til að sýn'a að ýmsir hinna
gömlu norðfirðinga eru á marga vegu komnir út af þessum Fannardals-
hjónum.
78 Hæð Kristslíkneskisins skakkar 2)4 sm frá því sem mér telst til (sbr.
bls. 23 hér að framan). Ekki get ég heldur fallist á það sem Bjarni hefur
eftir Eiríki tengdaföður sínum, að líkneskið sé úr eik, og dettur mér þó ekki
í hug að Eiríkur, sem var smiður góður, hafi ekki haft vit á viðartegundum.
Eiríkur lagfærir krossinn um 1936 en’ Bjarni skrifar grein sína 1957. Ætli
hafi ekki verið nokkuð langt um liðið síðan Eiríkur sá Fannardalskrossinn
þegar hann skýrði Bjarna frá þessu atriði? Haraldur Ágústsson viðarfræð-
ingur, sem skoðað hefur mynd af krossinum, telur að efniviðurinn sé fura.
78 Eins og greinir hér að framan á bls. 18 var krossinn sleginn á 34 krónur.