Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1974, Side 66

72
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
listamaðurinn hefur orðið að nýta það til hins ýtrasta til að koma
skrautfléttum sínum fyrir. Samt hefur honum tekist það aðdáan-
lega vel og hvergi virðist of eða van. Skurðverkið er miklu kraft-
meira og stæltara en á Flatatungufjölum án þess þó að kalla megi
það gróft.
Hér sjást engar mannamyndir eins og á Flatatungufjölum eða
dýraskraut. Hér er það jurtaskrautið eitt, sem þekur flötinn, og að-
skotahlutir engir nema hinir fjórir hringar sem áður er getið. Skal
hér farið nánari orðum um þá.
Ekki virðast þeir að vel athuguðu máli eiga skylt við skrautið sem
slíkt og heldur er ólíklegt að listamaðurinn hafi sjálfur sett þá á
fjölina. Að vísu skera hringarnir á nokkrum stöðum skurðarpunkta
í skrautverkinu en það virðist vera tilviljun, enda væri erfitt að
komast hjá því að hringarnir skeri munstrið á slíkum stöðum svo
margir sem þeir eru. Þeir virðast ekki vera til að byggja upp munstr-
ið eins og ætla mætti, enda verður ekki annað sagt en að hringarnir
lýti skrautið sem listamaðurinn hefur greinilega lagt mikla vinnu og
metnað í að yrði sem áferðarfegurst.
Það sem virðist þó greinilega skera úr um að hringarnir séu gerðir
eftir að skorið er í fjölina er það að miðja efstu hringanna, og hinna
neðstu einnig, er niðri í skurðinum; hefði hann verið gerður eftir
að hringfarinn markaði miðjuna hefði miðjan hlotið að hverfa.
Niðurstaðan hlýtur því að vera sú að hringamir séu gerðir á eftir og
þá af öðrum manni en skrautverkið, líklegast einhverjum sem hefur
verið að leika sér með hringfarann. Til þess bendir einnig mismun-
andi stærð allra hringanna. Má í þessu sambandi geta þess að víða
má sjá á gömlum fjölum hringa eftir hringfara, jafnvel á baðstofu-
þiljum, sem menn hafa gert af fikti án nokkurs tilgangs.
Áður er nefnt að þessi fjöl kunni að vera brík af stól eða bekk.
Form hennar virðist benda til þess. Hefur þá breiðari endinn snúið
niður og slá líklega verið negld á hana að innan eða utan eða hvort
tveggja, sbr. rispurnar beggja vegna, og sætisfjölin verið rétt neðan
við hringlaga úrtakið. Þar er eitt naglafar þar sem slá hefði getað
verið negld. Síðan hefur efri endi fjalarinnar gengið fram og upp,
til vinstri miðað við að horft sé á framhliðina, og endað í einhvers
konar trjónu, ef til vill dýrshöfði sem svo alþekkt er af fornum stól-
um og bekkjum og meira að segja á Islandi frá miðöldum og síðar.
Wilhelm Holmqvist hefur ritað um eina slíka fjöl eða spýtu sem
fannst ásamt fleira óskyldu timbri við Valö í Upplöndum í Svíþjóð
(sjá Wilhelm Holmqvist; Valöfyndet. Antikvariskt Arkiv 4, Stock-