Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Page 56

60
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
stundum í strenda dranga þótt ekki sé um eiginlegt stuðlaberg að
ræða. Grjótinu virðist hætt við að frostspringa og voru sumir steinar
illa farnir af þeim sökum.
Sums staðar í bæjarhúsunum voru hellur úr hinu auðþekkta Þjórs-
árhrauni sem nær yfir mestan hluta dalbotnsins í Þjórsárdal. Þetta
var dílótt berg og nokkuð frauðkennt og nær alltaf í hellum eða
flötum steinum. Skammt er í Þjórsárhraun handan Fossár frá Sáms-
stöðum, en einnig má ná í það til norðurs í átt til Skeljastaða og er
það ekki löng leið. Sennilega er auðvelt að höggva til Þjórsárhrauns-
hellur eða brjóta í hentuga stærð, og virðist það hafa valdið því að
Þjórsárhraunssteinar voru í innréttingum á Sámsstöðum. En þar
sem flytja þarf Þjórsárhraunið að um nokkurn veg hefur það ekki
verið notað sem hleðslugrjót í veggi því að miklu auðveldara er að
ná grjótinu ofan úr múlanum.
Ennfremur var víða í tóftunum sandsteinn eða sandsteinshella
sem þangað hafði verið flutt. Þessi sandsteinn er að öllum líkindum
myndaður sem vatnaset í stöðuvatni því sem verið hefur í Þjórsárdal
þegar Þjórsárhraunið rann þar um. Sandsteinshellan kemur glöggt
fram í bökkum Fossár niður undan Sámsstöðum, en áin hefur rutt
sér braut í gegnum hana (sjá 1. mynd). Sandsteinninn er lögóttur
og klofnar gjarna í flögur. Mjög auðvelt er að höggva og laga hann
til að vild enda hafa húsbyggj endur á Sámsstöðum greinilega notfært
sér það. Stutt hefur verið að sækja þetta byggingarefni.
Loks má minnast á enn eina steinategund sem ekki hefur þó
verið notuð til húsagerðar á Sámsstöðum svo óyggjandi sé, en var
víða að finna í tóftunum. Þetta voru steinar úr túffi, ýmist rauðleitir
eða grængráir. Mest voru þetta smábrot og ekki gott að segja af
hverju þeir voru þarna. Aage Roussell virðist hafa fundið sams
konar steina í smiðjutóftinni í Stöng og álítur hann þá hafa verið
notaða til litunar sem ef til vill er rétt.51
Þessar fjórar steintegundir eru merktar á flatarteikningu og má
þar fá nokkra hugmynd um hvar og hvernig þær hafa helst verið
notaðar í húsunum. Byggingarefni veggjanna var að öðru leyti nær
a.lveg horfið, en þó má af óverulegum leifum þess ætla að það hafi
bæði verið torf og timbur.
Að lokum er rétt að minnast á gólfin í húsatóftunum. I þau hafa
verið borin viðarkol, um allt stofugólf og eftir endilangri rniðju
gólfs í skála og búri. Þetta var yfirleitt nokkurra sentimetra þykkt
f>i Roussell (1943 b ), bls. 94.