Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Page 131

MINNISGREINAR ÁRNA MAGNÚSSONAR
133
að tjaldið sé „þrykkt". Sýnilega hefur hann gefið tjaldinu talsverðan
gaum og vissulega held ég að hann hefði ekki látið bóka að mynd-
irnar væru þrykktar ef hann hefði ekki verið viss í sinni sök. Það
stangast ekki heldur á við að tjaldið hafi verið „steint“ eða ,,málað“.
Algengt var að myndir væru þrykktar á dúk en síðan handmálað
ofan í og til viðbótar, eftir smekk og þörfum. Þannig tel ég víst að
Vatnsfjarðartjaldið hafi verið unnið. Skrautverkið neðan við Þorlák
helga mun t. d. vera þrykkmunstur. Á minnisblaði Árna segir að
tjaldið sé „fallega málað, þó nú sé málverkið sökum elli dauft orðið“.
Um nöfnin yfir höfðum dýrlinganna segir einnig að þau séu „máluð“.
Ég dreg af þessu orðalagi minnisgreinarinnar fyrst og fremst þá
ályktun að verkið á tjaldinu hafi verið ríkt og í mörgum litum,
annars væri varla sagt „fallega málað“. Af hinu þarf enga ályktun að
draga að ekki er þess jafnframt getið að verkið var að nokkru leyti
þrykkt. Það gat höfundi greinarinnar fundist aðeins vera partur af
,,málverkinu“, eins og það líka var að vissu leyti. Það er því engin
ástæða til að rengja Brynjólf biskup, heldur er langlíklegast að á
Vatnsfjarðartjaldinu hafi verið þrykkt verk sem mikið hafi síðan
verið handmálað í á eftir.
Myndirnar á tjaldinu. Fyrirkomulagið á tjaldinu var slíkt, að eftir
því endilöngu var ein röð helgra manna mynda og nafn hvers og eins
ritað (málað) yfir höfði hans. 1 miðju var frelsarinn, Salvator, hon-
um til hægri handar (vinstra megin frá áhorfanda séð) postularnir
tólf, en hinum megin safn tólf annarra helgra manna. Um myndirn-
ar af frelsaranum og postulunum er ekkert unnt að segja, því að
teiknarinn hefur ekki dregið neina þeirra upp. Um nöfn einstakra
postula er rétt að gera eftirfarandi athugasemdir til skýringar:
Nr. 1. Matias, sem er yst á tjaldinu og fjærst frelsaranum, er sá
sem bætt var í postulahópinn til þess að hann héldi fullri tölu þegar
ekki var lengur hægt að telja Júdas Iskaríot með. Nr. 3. Iudas, er að
sjálfsögðu ekki ískariot heldur Júdas Taddeus, sem einnig nefndist
Lebbedeus. Nr. 4. Marcus, hlýtur að vera villa, annaðhvort á tjaldinu
sjálfu eða í minnisgreininni, og mun eflaust eiga að vera Matteus.
Markús var aldrei í lærisveinahópnum þótt hann væri guðspjalla-
maður. Um nr. 7 og nr. 8, Jakobana tvo, mætti spyrja hvor væri
Jakob eldri (Sebedeusson) og hvor Jakob yngri (Alfeusson). Þetta
er smátt atriði, en ég hygg að það sé Jakob eldri, nr. 7, sem fær
hina sérkennilegu viðbót „de Luttike" við nafn sitt, af ástæðum sem