Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Page 124

126
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
máli, og við það hefði hún þegar komist á alþjóðlegri markað einsog Bo Alm-
qvist vék raunar að. En það virðist hafa verið höfundi metnaðarmál að semja
rit um þetta íslenska efni, fyrir íslendinga, og á íslensku.
Það er auðvitað ekki hlutverk mitt hér og nú að dæma um málfar og stíl
þessa rits (þetta er ekki prófritgerð í íslenskum stíl), heldur um meðferð
heimilda og önnur efnistök. Væri höfundur íslenskur, hefði þó e.t.v. ekki verið
auðvelt aö stilla sig um fáeinar þvílíkar athugasemdir, en hér verður það ekki
gert svo framarlega sem erfiðleikar tungumálsins valda ekki neinum misskiln-
ingi eða ónákvæmni.
Ég verð þó að taka fram einsog fyrri andmælandi, að ég hef ekki átt þess
kost að prófa allar tilvitnanir í þau heimildarrit, sem skráð eru á 24 þéttprent-
uðum síðum. Til þess hefði auk tímafrekjunnar m.a. orðið að fara talsvert út
fyrir landsteinana, og þar sem það er víst aðallega heiður og æra, sem í hlut
andmælenda kemur fyrir verk sitt, þá hefði slíkt orðið nokkuð dýrkeypt æra.
Þa ðskal strax tekið fram, að með þessu riti hefur höfundur unnið hið þarf-
asta verk. Geysimikill fróðleikur hefur verið dreginn saman um þennan mikil-
væga þátt í daglegu amstri þjóðarinnar, heilsufar þarfasta þjónsins. En hinu
margvíslega daglega amstri hefur einmitt verið lítill sómi sýndur hingað til.
Það voru of sjálfsagðir hlutir. Víða hefur höfundur einnig greitt úr gömlum
flækjum, misskilningur eldri höfunda vei'ið leiðréttur og nútíma hjátrú um hjátrú
alþýðu manna í fyrri tíðinni verið afhjúpuð eða greint á milli einberrar kukl-
trúar og reynsluvísinda.
Ég get tekið undir það, sem fyrri andmælandi nefndi um ástæður þess, að
ritgerðin er lögð fram í heimspekideild, en ekki t.d. læknadeild. Sömuleiðis, að
ég er ekki dýralæknir fremur en hann, og ekki heldur „hestamaður“ einsog
menn skilja yfirleitt orðið nú á dögum. Hinsvegar er ég nánast alinn upp á
hestbaki einsog ennþá var titt um sveitakrakka á mínum sokkabandsárum og hef
séð með eigin augum nokkur dæmi þeirra sjúkdóma og aðgerða, sem getið er um
í ritgerðinni.
Nú er þess að geta, sem alkunna er, að hver einasti maður hefur, ef svo
mætti segja, sinn villukvóta. Sú fræðibók er ekki til sem ekki má finna eitthvað
að. Og þar sem ég á þessari stundu ber heitið andmælandi, tel ég skylt að tína
fram nokkur atrnði, sem mér sýnast annaðhvort röng, hæpin eða a.m.k. orka
tvimælis.
Hinn fyrsti flokkur af þessu tagi varðar orðanotkun, og skal þá tekið fram,
að ekki þarf endilega útlending til að villast of myrkvan staf í þeim efnum.
Vegna þess, sem Bo Almqvist nefndi í sinni andmælaræðu, að ekki kæmi ljóst
fram,- hver hefði samið spurningaskrá þjóðháttadeildar Þjóðminjasafnsins um
hrossalækningar, vil ég upplýsa, að í skýrslu um Þjóðminjasafnið 1971 stendur,
að skráin hafi verið unnin í samvinnu við kanadískan fræðimann, G. J. Houser.
Og ég held ég muni það rétt, að framgangsmátinn hafi verið á þann veg, að
fyrst skrifaði Houser upp nokkur heiti á sjúkdómum, læknisaðferðum og meðul-
um. Þórður Tómasson samdi síðan sjálfa spurningaskrána, sumpart eftir þeim
ábendingum, en bætti þó mun fleiri spurningum við frá sjálfum sér. Loks bætt-
um við Houser fáeinum spurningum við handrit Þórðar.