Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1882, Side 45

45
um og útnorðurhorni J>ýzkalands réði hann aldrei,
þótt sumir hafi svo skráð (t. d. Gibbon, VI,
XXXIV). Thierry1 mun hafa rétt að mæla, að ein-
hverjar menjar hans og sagnir um hann á þá leið
mundu fundizt hafa eins á Norðurlöndum, eins og á
þýzkalandi, þar sem nægð er af hinum svo nefndu
Húnengraber (Húnagröfum?), hefði Atli nokkurn tíma
komið á Norðurlönd og Stóra Bretland; er þess held-
ur ekki getið, að hann hafi út á önnur skip komið
en eintrjáningsbáta þá, sem fluttu hann og her hans
yfir um ár. Virðist hann og á ekki lengri tíma, 18
árum (435—453 e. Kr.) hafa ærið unnið, þótt ekki
legði hann undir sig Norðurlönd. Enda kæmi það
illa heim, að Herúlar, gotneskur þjóðflokkur, hafi á
5. öld stokkið undan Húnum, og tundið friSland á
Norðurlöndum, hefði Atli elt þá þangað.
Af þjóðum þeim, er hann braut undir sig, voru
Austurgautar og Gepídar — sem í rauninni er sama
þjóðin — hinar merkustu, og skildu ekki félag við
Húna, meðan Atli lifði. Ardarekur Gepídakonungur
og Valamir Austurgauta konungur voru helztu undir-
konungar hans og hershöfðingjar; annara þjóðflokka
konungar voru öllu fremur hirðmenn hans og jarlar
eða landvarnarmenn, en sjálfstæðir höfðingjar. Sýnir
þetta með mörgu öðru, hversu Gautar voru öðrum
þeim þjóðum fremri, sem um þær mundir fluttu sig
fram og aptur um Norðurálfuna.
Ekki leið á löngu, áður en Atla þótti samning-
urinn í Margus við Rómverja vanhaldinn af hálfu
stólkonungs, enda mun samningurinn frá upphafi hafa
verið þannig vaxinn, að hægt væri að nota samnings-
rof sem átyllu fyrir nýjum yfirgangi við Rómverja.
Gibbon segir svo frá, að samtök hafi verið í undir-

1) I, 2.