Eimreiðin - 01.01.1895, Side 71

7i
við þau eða segja þeim sögur og leitast við að veita þeim tilsögn og
leiðbeiningu i ýmsu, er að gagni má koma. Víða fá börnin og mæður
þeirra á stofum þessum mjólkursopa eða grautarspón til hressingar
einhvern tima dagsins. En þótt nú aragrúi sje af fjelögum þessum og
hjálparstofnunum, fer þvi þó fjarri, að það nægi. Taka sig þá enn til
ýmsir listamenn og halda skemmtisamkomur; er ágóðinn látinn renna
til fátækra og safnast opt mikið fje á þann hátt. En þrátt fyrir alla
þessa ósjerplægni og örlæti er hitin seinfyllt, og er engu likara en
samskotin renni niður í botnlausa gjá, þvi enn er fjöldi sultarmaga, er
eigi verður fullnægt.
Verkamenn þeir, er næga atvinnu hafa allt árið umkring, mega,
eins og fyrr er sagt, vel af komast og lifa allgóðu lifi, sjeu þeir reglu-
samir. Fá sumir þeirra svo ríflegt kaup, að ætla mætti að nægði til
lífsuppeldis þótt ærin fjölskylda sje; þó ber hjer þess að gæta, að lífs-
nauðsynjar flestar eru dýrar í Kaupmannahöfn. Leitast vinnuveitendur
við að færa kaupið sem lengst niður, en verkamenn aptur á móti kosta
kapps um að fá það aukið sem mest má verða og lendir málsaðilum
opt í illdeilum út af þessu. Nú á síðari árum er það alsiða, að verka-
menn i ýmsum löndum myndi fjelög sin á milli svo þeir betur megi
fá vilja sinum framgengt. Bjóða þeir opt vinnuveitendum byrginn og
leggja niður vinnu sína hópum saman, sje kröfúm þeirra eigi fullnægt.
Á hinn bóginn þykir vinnuveitendum og verksmiðjueigendum illt að
láta svipta sig stjórninni. Takast þeir höndum saman innbyrðis og láta
hart mæta "hörðu. Harðnar rimman á stundum svo, að til stórvandræða
horfir, og apturkippur kemur i ýmsar iðnaðargreinir, er opt leiðir til
stórtjóns fyrir land og lýð. Er ærið róstusamt í stórbæjum um þær
mundir, er verkamenn leggja niður vinnu sína, og gera þeir uppþot eigi
allsjaldan.
Mismunur sá, er hjer er getið: hið gegndarlausa óhóf og skraut
auðkýfinga annars vegar og hin sára neyð verkmanna hins vegar, hefur
ýmsu illu til leiðar komið. Má eigi við góðu búast, er svo tilfinnanlega
er raskað jafnvægi mannfjelagsins. Hefur ástand þetta vakið uppþot og
óeirðir víðsvegar um heim og átt góðan þátt í því, að risið hefur upp
harðsnúinn og illvígur óaldaflokkur, er allt vill fótum troða. Ráða þeir,
er þann flokk skipa, til að eyða með báli og brandi þessu eiturgrandaða
þjóðfjelagi, er þeir kveða byggt á rangindum einum og ójöfnuði, þar
sem annars vegar eru auðkýfingar, er eigi vita aura sinna tal, en hins
vegar fátæklingar, er þjást sáran af vesöld og örbirgð. Hyggjast þeir
svo á rústum þessa þjóðfjelags munu reisa annað nýtt, er byggt skal á
mannjöfnuði og bræðrahug, og á þar að ríkja eilifur friður og gleði um
aldir alda.
Já, laglegt er að heyra, en langt mun að biða!
[Framhald síðar.]
Jón Jónsson.