Eimreiðin - 01.01.1899, Page 33

33
leguni hólmgöngulögum. Hún hefir viljað bíða, meðan ólagið reið
hjá og öldugangurinn var sem mestur. En þar sem nú virðist
komin eins konar ládeyða, þá virðist henni rétt að sæta laginu,
og vita hvort hún nær ekki lendingu nokkurn veginn stórslysa-
laust, þó hún hafi engan bárufleyg innbyrðis, að því er sumir
munu kalla.
Vér ætlum nú ekki að fara að rekja sögu stjórnarskrármálsins,
því það hefir verið gert svo oft í öðrum íslenzkum tímaritum, að
þess virðist ekki full þörf nú; enda hefir og hinna helztu atriða í
sögu málsins verið getið áður í Eimreiðinni (II, i—20). Vér ætlum
því að eins að ræða málið eins og það nú liggur fyrir, geta um
hinar helztu stefnur, er fram hafa komið í því, og hvað einkum
er við þær að athuga hverja um sig.
I. STEFNURNAR.
Þær eru nú orðnar nokkuð margar stefnurnar, sem hreyft
hefir verið í stjórnarskrármálinu. En það eru þc einkum sex
þeirra, sem oss virðist nokkur þörf að minnast á. Þessar 6 stefnur
eru: 1. Algeröur aöskilnaður, i.frestandi synjunarvald, 3. »benedizkan«
svo kallaða (eða frumvarp Benedikts Sveinssonar), 4. miölunin frá
y8% 5. milliþinganefnd og 6. »valtýskan« svo kallaða (eða stjórnar-
tilboðið '97). Sjöundu stefnuna, sem kalla mætti »viðrinisstefnuna«
(0: þá, er þykist fara fram á »að auka vald landshöíðingja«), er
óþarft að minnast nokkuð á, með því að það virðist samhuga álit
allra skynbærra manna, að sú stefna sé svo augsýnilega vanhugsuð,
að ekki sé hætt við, að neinn glæpist á henni.
1. Algerður aðskilnaður. Þessi stefna fer, eins og nafnið
sýnir, fram á, að slíta að fullu sambandi voru við Danmörku og
verða annaðhvort sjálfstætt ríki eða ganga í frjálst samband við
eitthvert annað ríki, t. d. Noreg eða England..
Það er nú hvorttveggja, að þessi stefna á nauðafáa fylgismenn
á íslandi (ef þeir annars eru nokkrir sem stendur), enda eru og
agnúarnir á henni svo stórkostlegir, að allir hljóta að sjá þá. Þótt
vér ættum kost á að slíta sambandinu við Danmörku, þá er auð-
sætt, að jafnfáment og fátækt land, eins og Island er, getur ekki
staðist sem sjálfstætt ríki. Til þess vantar oss hér um bil öll
önnur skilyrði en þau, að vér erum sérstök þjóð. En úr því að
vér með engu móti getum spilað upp á eigin spýtur og jafnan
3