Eimreiðin - 01.01.1899, Síða 44

44
Það mundi því líka, eins og stjórnin hefir margsinnis tekið fram,
ríða i bága við hina gildandi alríkisskipun, ef konungur léti að
óskum benedizkunnar í því, að setja á stofn sérstakt landsráð á
íslandi og skipa þar landstjóra, er hann gæfi umboð til að stað-
festa lög og ráða ýmsum öðrurn mikilsvarðandi málum til lykta.
Benedizkan gengur þannig í þessu efni út fyrir þann réttargrund-
völl, er vér höfum á að byggja, og af því leiðir, að engin von
væri til að stjórnarfyrirkomulag hennar fengist, þótt ný stjórn
kæmist til valda i Danmörku. Hún fer sem sé í þessu efni ekki
einungis fram á stjórnarskrárbreytingu, heldur og breytingu á al-
rikislögunum, en þeim getur hið íslenzka löggjafarvald ekki breytt.
Með þessu vildum vér engan veginn hafa sagt, að óhugsandi sé,
að þessi breyting kynni einhvern tíma að fást, þegar fram liða
stundir og landi voru vex betur fiskur um hrygg, svo vér getum
beitt oss betur gegn Dönum en nú. En vér álítum óhugsandi,
að hún fáist i nánustu framtíð, þar sem hún getur ekki fengist
án breytingar á alrikislögunum. Ur því að það hefir reynst ómögu-
legt fyrir Dani sjálfa að breyta þessum lögum, þá eru engin lík-
indi til, að þeir færu bráðlega að breyta þeim vor vegna.
Islendingar hafa ekki hingað til viljað kannast við, að þessu
væri þannig varið, og vér skulum hreinskilnislega játa, að yér
höfum og verið í þeim flokki (sbr. Eimr. II, i—20). Vér höfum
eins og fleiri treyst um of á sögusögn annara og staðhæfingar og
ekki rakið málið nógu vel til róta. Vér getum því vel búist við,
að landráðabrennimarkinu gamla verði nú otað að oss, er vér dirf-
umst að láta aðra skoðun í ljósi en að undanförnu. En vér látum
það ekki fæla oss frá að bera sannleikanum vitni, úr því að vér
þykjumst vera orðnir betur sjáandi en áður. En verði röksemdir
vorar hraktar með rökum (en ekki stóryrðum einum og glamri),
þá skulum vér taka þvi með jafnaðargeði og láta sannfærast. Því
oss þykir engin minkun í því, að láta sannfærast, þó sumum
öðrum kunni að þykja það. Vér álítum hvern að meiri mann,
sem kann að taka sönsum.
En hvernig stendur þá á því, að jafnglöggur og lögfróður
maður eins og forvigismaður benedizkunnar skuli ekki hafa rekið
sig á þennan stórkostlega agnúa? Til þess liggja ýmsar ástæður
og skulum vér nú athuga þær.
Fyrsta ástæðan er sú, að hann álítur, að alríkislögin (eða
grundvallarlög Dana) gildi ekki fyrir ísland (Alþt. 1897, C. 268).