Eimreiðin - 01.01.1899, Blaðsíða 46

46
eiginleg mál snertir. En af því að þau áttu líka að gilda fyrir
hið danska löggjafarsvið og veita fé úr ríkissjóði til Islands, þá
var samþykki ríkisþingsins nauðsynlegt. Fyrir Island vóru lögin
aftur á móti gefin af hinum einvalda konungi einum, þvi hið ís-
lenzka löggjafarvald var þá í höndum hans eins (sbr. Eimr. II, 7
og 12). Um nokkurn efa á gildi þeirra getur því ekki verið að
ræða, enda höfum vér með því nú í 28 ár að taka möglunarlaust
á móti ríkissjóðstillaginu sýnt, að vér viðurkennum gildi þeirra.
Hið sama hefir lýst sér í því, að vér jafnan, síðan þau komu út,
höfúm takmarkað kröfur vorar við sérmálin ein — að því er vér
höfum álitið, eða réttara sagt forvígismenn vorir.
Þá er ein ástæðan enn, sem forvigismaður benedizkunnar
byggir á sína gagngerðu endurskoðun á stjórnarskránni. Og hún
er sú, að konungur hafi ekki haft heimild frá alþingi til að gefa
út neina stjórnarskrá nema til bráðabirgða. Samþykki þingsins til
þess, að konungur gæfi hana út einn, hafi verið bundið þeim
skildaga, að hún skyldi verða endurskoðuð á hinu 4. löggefandi
alþingi. Þar sem þetta hafi ekki verið gert, sé hún í rauninni
búin að missa gildi sitt sem stjórnarlög. Um þetta segir hann
(Andv. XVIII, 95) meðal annars svo: »Frá 1875—81 má bera
stjórnarskrána saman við grundvallarlög hinna nýrri tíma (constitu-
tion), þrátt fyrir það, þó hún sé einkennilega til orðin, þar sem
hún, eins og hún er orðuð, er gefin af konunginuin einum, þó
með undanfarandi, skildöguðu samþykki þingsins sé. Aftur á móti
er stjómarskráin í eðli sínu að eins konungleg tilskipun eftir að
fresturinn (0: 4. þing) er liðinn og fram á þennan dag.«
Vér höfum eins og fleiri áður (Eimr. II, 13) glæpst á að trúa
því, að hér hefði verið um »skildaga« að ræða frá þingsins hálfu,
er það gaf samþykki sitt og lagði málið á vald konungs. En þessu
er engan vegin svo varið, eins og líka Grákollur þegar hefir sýnt
í »ísafold« (XXIV, 41). Það, sem hér er átt við, er 4. liðurinn í
niðurlagsatriðum þeim, er alþingi hnýtti við varauppástungu sína
1873. Þessi liður hljóðaði upprunalega svo: »Þó með þeim skil-
yrðum: a) . . . b) . . . c) . . . d) að endurskoðuð stjórnarskrá,
bygð á óskertum landsréttindum Islendinga, verði lögð fyrir hið fjórða
löggefandi þing, sem haldið verður eftir að stjórnarskráin öðlast
gildi.« Landshöfðingi lýsti þvi þegar yfir, að þessi »skilyrði« væru
óaðgengileg fyrir konung, enda liggur í augum uppi, að stjórninni
var ómögulegt að gefa neitt loforð um nýja stjórnarskrá bygða á