Eimreiðin - 01.01.1899, Side 55

55
og staða hans er eingöngu undir þvi komin, hvernig hann stendur
í þeirri stöðu sinni. Hitt skiftir engu, hvort alþingi er óánægt
eða ánægt með hann. Hann ber enga ábyrgð á gjörðum sinum •
gagnvart því, nema því einu, að stjórnarskráin sé ekki beinlínis
brotin.
Þetta eru aðalgallarnir á stjórnarfari voru og á þeim ræður
valtýskan bót. Ráðgjafinn verður Islendingur, sem þekkir land
vort og þarfir. Hann hefir engum öðrum störfum að gegna en
vorum málum og getur því sint þeim af alhuga. Hann hefir
nægan tima til að kynna sér þær hugmyndir, sem fram kunna að
koma í blöðum og bókum hjá þjóðinni, grípa það, sem gagnlegt
er og vænlegt fyrir framfarir vorar og þjóðheill, og koma því í
framkvæmd. Þingmenn geta snúið sér til hans á milli þinga, ef
þeim dettur eitthvað gott í hug, og hann getur yfirvegað áhuga-
mál þeirra og 'útvegað þeim nauðsynlegan undirbúning áður en
gengið er á þing. Hann getur í einu orði orðið leiðtogi þings
og þjóðar, eins og hver nýtileg stjórn líka á að vera. Hann mætir
á alþingi og semur við það, svo að öll störf geta gengið þar miklu
greiðlegar en áður, og þingið þarf aldrei að vera í neinni óvissu
um það, hvað muni ná staðfesting og hvað ekki, að svo miklu
leyti sem vissa verður fengin, áður en málið kemur til kasta kon-
ungs. En að konungur gangi gegn tillögum ráðgjafa síns, mun
sjaldan fyrir koma. Og komi það fyrir, verður ráðgjafinn að segja
af sér. Eins verður ráðgjafinn og að fara að, ef hann fær alt
þingið (báðar deildir) á móti sér, samkvæmt þeim stjórnarhug-
myndum, sem rikjandi eru í Danmörku. Staða ráðgjafans verður
sem sé algerlega komin undir samkomulagi hans við alþingi, en
ekki eins og nú undir afstöðu hans til ríkisþingsins. Og þegar
svo er komið, þá hlýtur hann að lúta sömu stjórnarreglum gagn-
vart alþingi, eins og hinir dönsku ráðgjafar lúta gagnvart ríkis-
þinginu. Hann á og að bera ábyrgð á öllum gjörðum sínum
gagnvart alþingi, alveg á sama hátt og danskir ráðgjafar gagnvart
ríkisþinginu, og einmitt við það fær og þingið miklu meira tangar-
hald á honum, í viðbót við það, að hann verður munnlega að
standa reikningsskap á öllum athöfnum sínum frammi fyrir þinginu
og almenningsálitinu, sem reyndar mun affaradrjúgast. Af öllu
þessu mundi leiða, að varla nokkur lagasynjan gæti átt sér stað,
og vegurinn til frekara sjálfforræðis yrði margfalt greiðfærari eftir
en áður.