Eimreiðin - 01.01.1899, Side 56

S6
Þessa kosti hefir þá valtýskan í samanburði við núverandi
stjórnarfar vort. En fram yfir aðrar stefnur hefir hún þá kosti,
að hún gengur að engu leyti út fyrir þann réttargrundvöll, er vér
nú stöndum ú, án þess þó í einu einasta atriði að gefa nokkra
vitund eftir af þeim réttarkröfum, er vér þykjumst með réttu geta
gert gegn Dönum. Enn fremur að vér höfum fulla vissu fyrir
því, að hún er fáanleg, og um það er okkur nokkuð nýtt í stjórn-
arbaráttu vorri. Loks hefir þessi stefna það fram yfir allar aðrar,
að hún leggur oss ekki eins eyris kostnað á herðar, heldur þvert
á móti losar oss við nokkur útgjöld, sem nú hvíla á landssjóðnum
{laun stjórnarfulltrúans á alþingi), þar sem hinar aðrar stefnur eða
stjórnarfyrirkomulag þeirra mundu kosta oss afarmikið fé, ef þær
annars væru fáanlegar. Enn er ótalið, að þessi stefna girðir fyrir
þann feikna kostnað, sem leitt getur af óþörfum aukaþingum.
Samkvæmt henni verða aukaþing aldrei haldin, nema þegar annað-
hvort full vissa eða þá að minsta kosti mikil von er um einhvern
árangur af þeim.
Vér vonum, að menn geti af þessu séð, að þessi stefna bæði
hefir í sjálfri sér mikla kosti og ræður bót á hinum tilfinnanleg-
ustu göllum á stjórnarfari voru, og að hún líka er sú eina hyggi-
lega leið, sem hægt er að halda í stjórnarmáli voru, ef nokkur
von á að vera um að leiða það til sigurs.
II. MÓTBÁRUR GEGN VALTÝSKUNNI.
Þó að svo mætti kalla, að alt alþingi 1897 í rauninni féllist
á þessa stefnu, og að eins eitt atriði, er vanta þótti, yrði henni
að falli, vantaði þó ekki, að mörgum fleiri mótbárum væri hreyft
gegn henni. Hinar helztu af þessum mótbárum vóru þessar:
1. Að ráðgjafanum vœri œtlað að sitja í rikisráðinu og að þingið
með því að samþykkja frumvarp valtýskunnar »lögfesti« hann þar;
2. að stjórnin hefði gert það að skilyrði fyrir samþykki sínu, að
þetta skyldi vera fullnaðarúrslit málsins og loku skotið fyrir frekari
umbætur; 3. að engin trygging væri fyrir því, að ráðgjafinn nokk-
urn tíma matti á alþingi; 4. að engin trygging væri fyrir því eða
jafnvel likindi til þess, að ráðgjafinn yrði íslendingur; 5. að þetta
fyrirkomulag miðaði að því, að flytja valdið út úr landinu og 6. að
umbœturnar væru svo litlar.