Eimreiðin - 01.01.1899, Side 66

66
tilboðið sé þegið. Alt situr að því leyti í sömu skorðum og áður.
Slíkrar > lögfestingar« þarf heldur ekki með. Því sannleikurinn er
sá, að ráðgjafinn var »lögfestur« í rikisráðinu jafnsnemma og vér
fengum stjórnarskrá og með henni sjálfri, samkvæmt sambandi
því, sem er á milli hennar, stöðulaganna og alrikislaganna. »Lög-
festingin« er því 25 ára gömul og getur því í ár haldið lögaldurs
afmæli sitt.
Vér þykjumst nú hafa sýnt, að ráðgjafi Islands bæði á að sitja
í rikisráðinu og að málum vorum er engin hætta búin af því.
En það er ekki nóg með það. Hins verður og að geta, að málum
vorum gæti einmitt verið hætta búin af því, ef hann sæti þar ekki.
Eins og allir vita, þá heyra hin sameiginlega mál vor að engu
leyti undir valdsvið alþingis, heldur undir hið almenna löggjafar-
vald (ríkisþingið) eitt. Að því er til stjórnarinnar kemur, heyra þau
því heldur ekki undir ráðgjafa Islands, sem ekkert hefir saman við
ríkisþingið að sælda, heldur undir hina sameiginlegu stjórn alríkis-
ins, ef til 'vill sitt undir hvern ráðgjafa, eftir því sem verkaskift-
ingin kann að vera hjá henni. Þetta v-irðast menn ekki hafa at-
hugað nægilega; og af ræðum og ritum margra má sjá, að þeir
ætla, að sameiginlegu málin heyri undir ráðgjafa vorn. En þetta
er ekki svo. Þau verða auðvitað að ganga í gegnum hendur hans
t. d. til birtingar fyrir íslendingum, en hann ræður þeim ekki til
lykta með konungi. Ef hann nú ekki situr í ríkisráðinu, þá getur
hann engin áhrif haft á úrslit þessara mála. En ef hann situr þar,
þá á hann sem liður í alríkisstjórninni rétt á að láta þau til sín
taka og tala máli vori, ef honum þykir réttur vor fyrir borð bor-
inn. í annan stað vita og allir, að ýms af hinum íslenzku sér-
málum eru þannig löguð, að þau geta snert hagsmuni bæði Dana
og Islendinga, og hafa þannig í sér fólgin sameiginleg atriði, þó
þau yfirleitt séu sérmál. Getur nú nokkur látið sér detta í hug,
að stjórn alríkisins mundi láta alþingi og ráðgjafa íslands, ef hann
ekki sæti í rikisráðinu, skipa þessum málum eftir geðþótta sínum,
án alls eftirlits af hálfú alríkisins? Sú mundi sannarlega ekki
verða reyndin á; heldur mundi afleiðingin miklu frernur verða sú,
að öll íslenzk sérmál yrðu tekin til meðferðar í ríkisráðinu eftir
sem áður, án þess að vér værum að spurðir; og þá værum vér
þar svo illa settir, að vér ættum þar engan talsmann til að halda
fram vorum málstað, ef um einhvern ágreining væri að ræða. Að
þetta gæti verið oss hættulegt og málum vorum mikill hnekkir,