Eimreiðin - 01.01.1899, Page 71

7i
íslands einum, þá væri líklegt, að hann mundi láta meira til sín
taka bæði um löggjöf og önnur stjórnarmál (t. d. embættaveitingar
o. fl.), en hinn núverandi ráðgjafi vor, sem sökum þekkingarskorts
síns að öllum jafnaði hljóti að fylgja tillögum landshöfðingja. Og
þar sem ráðgjafinn væri búsettur í Khöfn, þá færðist þannig valdið
út úr landinu. Fyrir þeim, sem aldrei líta á annað en yfirborðið,
virðist þetta fljótt á að líta nógu sennilegt. En hver sá, er yfir-
vegar málið grandgæfilega og rekur það til róta, hlýtur að sjá,
að hér er um glámsýni eina að ræða.
Hvaða vald getur nú hér verið um að ræða? Ekki það vald,
sem landshöfðingi nú hefir til að ráða ýmsum málum til lykta,
veita ýms embætti o. s. frv., því við því á ekkert að hagga. Fað
getur því að eins verið átt við afskifti hans af löggjafarmálum og
þeim öðrum málum, er liggja undir úrskurð konungs eða stjórn-
arinnar. En hefir landshöfðingi þá nokkurt verulegt »vald« í
þessum málum? Nei, hann hefir að eins tillögurétt í þeim, en
valdið sjálft er hjá stjórninni, og landshöfðingi verður að lúta i
lægra haldi, hve nær sem henni þóknast að beita þvi, ef þeim ber
eitthvað á milli. Þetta hefir líka fyllilega komið fram í reyndinni,
og væri ekki neinum sérlegum vandkvæðum bundið að nefna bæði
embættaveitingar og lagasynjanir, þar sem farið hefir verið þvert
á móti tillögum landshöfðingja. Hér getur því ekki verið um
neinn valdamissi að ræða frá landshöfðingja hálfu, því þar sem
ekkert er, þar er ekkert hægt af að taka. Hve ríka tilhneiging
sem hinn nýi ráðgjafi því hefði til að auka vald sitt i þessum
málum, þá gæti hann það ekki, því hann hefði það alt frá fyrstu
stundu. Tillögurétturinn er það eina vald, sem landshöfðingi hefir
i þessum málum, og honum héldi hann eins eftir sem áður. Það
getur því alls ekki verið um neinn flutning á »valdi« út úr land-
inu að ræða, þó hið nýja fyrirkomulag komist á, því valdið er í
þessum málum nú alt í Khöfn, en ekki í Rvik.
Þar sem nú þessu er þannig varið, þá getur spurningin að
eins orðið um það, hvort heppilegra muni fyrir þjóðþrif vor, að
sá, sem með valdið á að fara i Khöfn, sé danskur maður, sem ekki
skilur tungu vora, ekki þekkir þarfir vorar og er svo ofhlaðinn
annarlegum störfum, að hann getur ekki sint málum vorum að
neinu ráði, eða að hann sé íslenzkur maður, sem er nákunnugur
högum vorum og engu öðru hefir að sinna en vorurn málum
einum. Enn fremur hvort hann sé maður, sem svo sem enga