Eimreiðin - 01.01.1907, Blaðsíða 13

13
sjávarins, og allra sízt eru þau skygn gegnum, eða inn í holtin
og hæðirnar.
Vér munum eftir mönnunum í þjóðsögunum, sem gengu út
um nótt og þangað til, sem þeir komu að djúpri móðu.
Þeir steyptu sér og dýfðu niður í móðuna og þá opnaðist
fyrir þeim nýr heimur og ókunnur. í*eir sáu og komu fram á
vi'ða velli. Og þar var heilt kóngsríki fyrir þeim.
Skáldskapur að vísu! En mundi þetta vera annað en dular-
heimurinn sýndur í skuggsjá og túlkaður með líkingumi
Þetta er þjóðsaga. En allar þjóðsögur eru spunnar af toga
þeim, sem »hjátrúin« svo kallaða hefir haft með höndum. Meðan
vísindaspekin þagði, vóru ófreskir menn einir um hitu sína í
landi voru.
Nú er þetta breytt að sumu leyti. Og þó fær alþýða manna
enn þá bendingar og jafnvel auðráðin skeyti innan úr hamrinum
og neðan úr móðunni — þau koma til okkar sjálfkrafa úr dular-
heiminum —
handan yfir landamærin.
Ritað 28. nóv. 1906.
Kirkjan 0g kristindómurinn,
1.
þeim, sem eru framfaramenn og unna sannleikanum hreint og hisp-
urslaust án þess að vera bundnir við kreddur sérstakra trúarflokka, þeim
þykir — ekki síður en sjálfum vandlætismönnum hinna ótölulegu trúar-
flokka — ískyggilegt ástand kristindómsins á vorum »upplýstu dögum«.
Kristnar þjóðir skiftast þó yfirleitt einungis í tvo flokka, sem nefna mætti
kirkjulýð og utankirkjulýð — þeim, sem haltra millum beggja, slepp-
um vér hér. Hver hefur sitt mál að kæra þessara flokka: kirkjufólkið
kvartar yfir hinu mikla fráfalli frá hinni gömlu trú, en hinn flokkurinn
ámælir hinum rétttrúuðu og sakar þá um afturhald og þröngsýni. Hinir
frítrúandi og forntrúandi brigzla hverir öðrum um heiðindóm; aðrir harma
hvað seint gangi að festa hinar nýrri lífsskoðanir í huga og hjarta fjöld-
ans, en hinir eru sturlaðir yfir æði og yfirgangi vantrúarinnar. En þótt
það sé satt, að tala trúleysingjanna fjölgi óðum, einkum í stórborgunum.
og að hin nýja skynsemistrú (eða trúarleysi) gagnsýri æ meir og meir