Eimreiðin - 01.01.1907, Side 32

32
hvorum kynbragnum. Langkýpingurinn hefir greind og viljaþrek.
Honum fatast sjaldan jafnvægið; hann er framsýnn og snarráður
og lætur ekki trúar- eða listahreyfingar fara með sig í gönur.
Nautnir hans eru skilvitlegar og ekki margbrotnar. Hann getur
þegar því er að skifta lagt mikið á sig, en ann líka langri vetrar-
hvíld og nautn matar og drykkjar í ríkum mæli. Skammkýping-
urinn er fremur erjumaður, hefir mikið vinnuþol, en er lítilsigldur
í hugsunarhætti, verður ráðalaus, ef eitthvað óvænt kemur fyrir,
og heldur með þrákelkni fast við gamlan sveitasið; hann á því
erfitt með að binda hug sinn við mikilvæg félagsmál eða finna
ráð, sem djúpt þurfa að standa, þó hann hins vegar eigi hægt
með að skilja og athuga. Hann hefir tilhneiging til öfundsýki,
þunglyndis, heilabrota og trúarhita, og hefir skáldskapar- og söng-
listar-hæfileika. Hann er því tilfinninga- og skapbrigðamaður, en
þó með ýmist dökkari eða bjartari undirlit í hinum ýmsu bygða-
lögum Norðurlanda.
Kynbragur langkýpingsins samkvæmt lýsingu almúgafræðinga
vorra tíma kemur merkilega vel heim við lýsingu erlendra höfunda
á Norðurlandabúum á víkingaöldinni, er brutust þúsundum saman
inn í fjarlæg lönd sem víkingar eða kaupmenn og létu greipar
sópa um auðæfi þeirra. Og þetta kemur líka að mestu leyti heim
við það, sem fornmenn skoðuðu sem fyrirmynd. Og einmitt af
því einn einstakur þjóðflokkur — líklega gamli arisk-gotneski
kjarninn í þjóðinni — hefir sett sitt mót á alt lífið eða að minsta
kosti gert sitt eigið eðli að fyrirmynd, þá er eins konar hefðar-
og valdasvipur yfir henni. Kynbrag skammkýpingsins skoðuðu
fornmenn aftur sem þrælakyn; hærri metum náði hann ekki hjá
þeim. En þó þessi kynbragsmunur ætti sér stað, virðist hann þó
við lok fornaldarinnar ekki skapa neinar andstæður í þjóðernistil-
finning né afstöðu til landsmála. I kyrþey hefir hans þó sjálfsagt
gætt nokkuð, og þessi sameining og samblöndun fjarskyldra sálar-
hæfileika gat orðið undirrót að mörgu og miklu í framtíðinni.
Annars var margt fleira harla ólíkt með hinum fornu Norður-
landabúum, þó tungan væri ein og söm. Danskir sléttubúar stóðu
þar andspænis fjallvönum Norðmönnum, uppsveitabúar eins og
t. d. Gautar og Upplendingar í Noregi andspænis Vestlendingum
og Dönum. Annars vegar stóð bygð í fornri og fullri rækt,
heimahagar danska bóndans, þar sem dysjar og kuml hreyktu
sér á akrinum, en hins vegar, eins og í Noregi, stórskorin náttúra