Eimreiðin - 01.01.1907, Side 58

53
ast mætti af með skemra mál um sama efni. En flestum ís-
lenzkum skáldum hættir til hins sama. En ég veit ekki hvað
efni er, ef það er ekki framfarastríð mannfélagsins, stéttabarátta
og þjóðfélagsbyltingar, »öriög guðanna«, trúin og afleiðingar hennar,
alt erfiðustu og víðtækustu viðfangsefni nútímans og auk þess að
mestu ný í íslenzkum bókmentum. Lítum a kvæðið »Myndina«.
Pað er »mynd« af »eilifri viðleitni« mannsandans og hvíldarleysi
hans. Vonirnar, hugsjónirnar brosa við huga vorum á morgni
lífsins, er fjörið funar í æðum og aflið þýtur í hverri taug. Pér
sýndist draumlönd gæfu þinnar og hugsjóna vera rétt framutidan,
en þau voru ekki þar, er þú áttir þeirra von. Og svona gengur koll
af kolli. Markið færist eins hratt undan og þig ber yfir, eins og
brún sjónarhringsins. Forfeður vorir í heiðnum sið hafa rent grun
í þetta milda lögmál. Við þetta á frásögnin í goðafræöinni nor-
rænu af kapphlaupi Huga og Pjálfa. — Það má, að minsta kosti,
þýða hana þannig. Hugi er mannshugurinn, hugsjónirnar, vonirnar.
en Pjálfi kraftarnir, sem renna eiga kapphlaup við þær, fullnægja
þörfum vorum og þrám, en fá aldrei gert það til fulls. Hugi
þreytir alt af skeið við Pjálfa og er alt af fljótari. — »Er Pjálfa
eigi vænt at þreyta skjótfæri við hann«. En mistu samt aldrei
sjónar á markinul »Stanzaðu aldrei, þótt stefnan sé vönd!« Áfram,
áfram, alt af áfram! Ekkert hik og aldrei hvíld! Peir einir kom-
ast upp á hæsta tindinn, o: komast lengst, hafa mest upp úr lífinu,
sem festa hugann alt af við markið, dreifa ekki kröftunum frá því
og flökta ekki til og frá, en halda jafnt og þétt í sama horfið.
Er þetta ekki efni? Eru mörg kvæði efnismeiri á íslenzku? Og
mætti lengi halda áfram. Hafa menn t. d. tekið eftir »Árgalanum«,
íburðarlausum skopvísum um hana einn, er orgar og galar með
þeim feiknum, að góðir menn fá eigi sofið fyrir látum hans og
góli, sér til mestu skapraunar. Hver er þessi horngrýtis hani,
sem vekur svefnþurfa fólk af ljúfum draumum og værum blundi ?
Hann er menn morgunroðans, höfundar nýrra hugsana og tnerkis-
berar þeirra, foringjarnir, sem hann segir um í »Brautinni«, að
laugað hafi klappir fjallanna blóði sínu, af því að værugirni og
seinlæti fjöldans reiddist hergný þeirra og lögeggjan. Petta er
gömul saga, er löngum hefir verið skáldunum Ijúft yrkisefni.
Steingrímur hefir ort um það vísur, er hann kallar »Veg sann-
leikans«. I Tímariti Bókmentafélagsins 1902 er saga eftir Rudyard
Kipling, »Hvíti selurinn«, um sama efni, vel þýdd af Helga Péturs-