Eimreiðin - 01.01.1907, Síða 70

70
almenn þar, en Norðmenn sjálfir voru hættir fyrir 800 að mynda staðnöfn úr þessum
orðum.
Nú segir próf. Finnur, að Baldrsheimr, Meðalheimr, Sólheimar og Vindheimar
á íslandi séu nöfn frá landnámstímanum, og að vin-ey komi fyrir hjá Braga unt
Sjáland. Ræður hann af þessu orði, að vin sé alment (spillevende) á fyrri hluta 9.
aldar. Þykir oss það engin sönnun fyrir því, þó orðið komi fyrir einu sinni hjá
Braga, í skáldskap. Oss finnast heldur ekki hjaltlenzku vin-nöfnin vera öðruvísi
mynduð en hin norsku, eins og Finnur segir.
Finnur neitar, að Norðurlandabúar hafi getað orðið fyrir andlegum áhrifum frá
írum og Engilsöxum fyr en eftir eina eða tvær aldir, þ. e. á 11. öld. ÍY) einstaka
maður, eins og Ólafur pá, lærði írsku, þá var langt frá því, að þeir gætu lesið
bækur. Er þar mikið djúp milli skoðana hans og Bugges á þessu. Bugge sýnir, að
miklu fleiri landnámsmenn íslands komu vestan um haf en Finnur heldur, sem telur
alla þá, sem ekki er um getið hvaðan komu, vera komna beint frá Noregi. Um
suma þeirra sést af öðrum sögum, að þeir komu frá Vestureyjum. Paðan komu
flestir stórhöfðingjarnir með fjölmennu skylduliði. Einn slíkur höfðingi er á við
fimm eða tíu meðal-landnámsmenn, einkum þegar þess er gætt, að hann hafði langt
um fleira fólk' með sér en aðrir. Finnur segir, að auknefnið gufa (Ketill gufa) muni
ekki vera keltneska orðið goba, smiður, en benda á skap mannsins (»hann er mesta
gufa«); lfka að auknefnið kellir sé leitt af kollur, en ekki írska orðið caille.
Hið mikla rit A. Bugge um vestræn áhrif á Norðurlönd hefur marga kosti, og
margt nýtt er þar, t. d. um elztu peninga, sem Norðurlandabúar létu mynta á hinum
brezku eyjum. Finnur mun eiga eftir að rita ýtarlega um það. J. St.
JOHAN HJORT OG C. G. PETERSEN: KORT OVERSIGT OVER DE
INTERNATIONALE FISKERIUNDERS0GELSERS RESULTATER, í »Skrifter
udgivne af Kommissionen for Havunders0gelser« Nr. 3. (Þýtt úr »General Report:
1902—1904« published by the international Council for the Study of Sea). Khöfn
I905-
Bókin skiftist í þrjá aðalkafla. Fyrsti kaflinn er um útbreiðslu fiskitegundanna
við ísland, Noreg, í Norðursjónum, við strendur Danmerkur og víðar. Annar kafl-
inn er um veiðarfærin og veiðiaðferðir; þar eru og ýms dæmi tilfærð upp á niður-
stöðu þá, sem rannsóknin hefur leitt til. Þriðji kaflinn er saga tegundanna.
Höfin, sem um er rætt í bók þessari, eru talsvert breytileg með tilliti til dýptar,
hita og seltu, en þetta þrent er næsta þýðingarmikið fyrir líf fiskanna. Það er því
augljóst, að það sem fyrst þarf að gjöra, er að rannsaka ástand hafsins í alla staði
vel og vandlega, þegar um fiskirannsókn er að ræða hvort heldur »praktiska«
eða vísindalega, enda hefur það og verið gjört. Var það og því auðveldara, sem
menn höfðu ýmsar eldri rannsóknir við að styðjast, er Danir, Norðmenn og Eng-
lendingar höfðu framkvæmt áður. Eftir eðli og ástandi hafanna má skifta þeim í
ákveðnar deildir:
1. Norðurdjúpið kalla þeir miðbik Norðurhafsins, en Norðurhaf kalla þeir
hafið norður og vestur af Noregi. en austur frá Grænlandi og íslandi. Dýptin í
Norðurdjúpinu er yfir 2000 metra og sumstaðar alt að því 3700 m. A 1000—3000
m. dýpi er seltan hér um bil jöfn á öllum árstímum (34,92°/00) eða breytist aðeins
um 0,04°/00; hitinn er og mjög svipaður hvort heldur er um vetur eða sumar i,o°
til -7" 1,2°). Með því að sjórinn í Norðurdjúpinu er svo breytingalaus, hafa menn
álitið að þar væru litlir straumar. Menn halda og að kaldi sjórinn niðri í djúpinu
stafi frá hafinu norður við Spitzbergen, því þar er sami hiti og sama selta á yfirborði