Eimreiðin - 01.01.1907, Blaðsíða 74

74
Dýra- og plöntulíf hafsins fer eftir eðli þess og- ástandi. Paulsen sá því einnig
að suðrænu tegundirnar eða Atlantshafstegundirnar höfðust við í heita sjónum, en
tegundir köldu hafanna við Austurland eða í kalda sjónum. Takmörkin á milli voru
skörp við Vestrahorn, en óglögg við norðvesturhluta landsins, eins og eðlilegt er
eftir eðli hafsins.
Að þess konar munur var á plöntugróðri hafsins kringum ísland, var oss kunn-
ugt áður. Hinn fyrsti grasafræðingur, er sýndi fram á það, var sænskur maður, H.
F. G. Strömfeldt. Hann ferðaðist hér um land 1883 og í bók hans um þörunga
íslands (H. F. G. Strömfeldt: Om algvegetationen vid Islands kuster, Göteborg 1887)
er þessi munur ljóslega tekinn fram. Við rannsóknir mínar á þörungum hér við land
hefur þessi mismunur komið enn þá ljósar fram. Gróðurinii kringum Vestmanna-
eyjar og sunnan við Reykjanes er t. a. m. samsettur að miklu leyti af Atlantshafs-
tegundum, en við Austurland, t. a. m. á svæðinu frá Héraðsflóa til Berufjarðar, er
gróður hafsins líkastur því sem gjörist í köldum höfum. Við Norðurland þar á móti
er gróðurinn samsettur sumpart at tegundum frá heitum sjó og sumpart af plöntum
kaldra hafa. Helgi Jónsson.
WILLARD FISKE: CHESS IN ICELAND and in Icelandic Literature, with
historical notes on 'other table-games. Florence 1905.
Hinn ágæti íslandsvinur, sem dó 17. sept. 1904, hafði ekki lokið við formálann
fyrir bók þessari, og ekki lesið prófarkir af henni lengra en aftur á bls. 344. Góð
mynd af honum, tekin í apríl 1904, er framan við bókina. H. S. White hefir séð
um útgáfu bókarinnar, en bókav. Harris og Halldór Hermannsson lokið við hana.
Fiske heldur að Þorlákur biskup helgi, sem var í París og í Lincoln á Englandi
í sex ár kringum nóo, hafi lært skák fyrstur íslendinga. Eða Hrafn Sveinbjarnarson,
sem fór pílagrímsferð til Canterbury. Eða þá Páll biskup Jónsson, sem nam nám á
Englandi um 1180, og var samtíða Snorra Sturlusyni hjá Jóni Loftssyni, föður sínum.
Snorri getur fyrstur íslenzkra höfunda um skák, er þeir tefldu Knútur ríki og Ulfur
jarl (í Ólafssögu helga).
Fiske segir fyrst frá skák í sögunum. Magnús Ólafsson sendi Ole Worm skák-
menn og vísur dróttkvæðar um þá, 1627 eða 1628. Enskur höfundur, greifi Moles-
worth, segir í bók um Danmörk, sem út kom í London 1694, að íslendingar séu
mestu skákmenn. í*á prentar P'iske taflvísur Stefáns Ólafssonar. Síðan rekur hann
sögu skáktaflsins og segir frá refskák, kotru o. fl.‘ í ýmsum löndum. Er þar geysi-
mikill lærdómur saman kominn á mörgum málum; en skýzt þótt skýrir séu. Hann
hefur tínt til alt smátt og stórt úr öllum áttum. Honum hefur þó gleymst að geta
þess, að á fjöl í Gokstaðskipinu er refskák, sem víkingar á 9. öld hafa teflt á á sjó-
ferðum sínum, og hefur um þetta verið ritað bæði á norsku og ensku. J. St.
DR. FRIEDRICH BODEN: DIE ISLÁNDISCHE REGIERUNGSGEWALT IN
DER FREISTAATLICHEN ZEIT. Breslau 1905.
Ritgerð þessi um »íslenzk stjórnarvöld á þjóðveldistímanum« er einkar merkileg.
Hún fyllir rúmar 6 arkir í tímariti prófessors Otto Gierkes: »Untersuchungen zur
Deutschen Staats- und Rechtsgeschichte« (78. h.), og skiftist í 4 aðalþætti: I. um
eðli og uppruna íslenzkra stjórnarvalda (§§ 1—4) bls. 1—45; II. um réttarstöðu
þeirra (§§ 5 — 9) bls. 45—90; III. sögu þeirra (§ 10) bls. 90—99 og IV. niðurlags-
orð, bls. 99—101.
í fyrsta kaflanum skýrir höf. frá landnámum á íslandi og sýnir fram á, að það
hafi engin áhrif haft á fyrirkomulag stjórnarvaldanna, hvernig landnámunum var háttað.