Eimreiðin - 01.09.1911, Page 16

172
meira né minna en heilir fjallgarðar, með glufum og giljum, skörð-
um og djúpum gjám, breiðum og þröngum dölum, ýmist samhliða
eða hver um annan þveran og á víxl. Jarðvegurinn víðast úfinn
og óslettur eins og Ódáðahraun, og hart er undir fæti, því yzta
lagið í hörundinu er hornkent. Hátt gnæfa fjöllin, en hærra gnæfa
hárin. Pví víðasthvar bæði upp úr dölunum og úr fjallgörðunum
rísa í loft upp feiknaháir, hreistraðir stofnar, risavaxnir að þver-
máli, ýmist þráðbeinir eða bognir, og hverfa bakteríunni sýn út í
geiminn. En þó okkur virðist hárin standa þétt, svo líkja mætti
þeim við tré í skógi, þá sýnist bakteríunni annað; því fyrir henni
mælist fjarlægðin milli þeirra í heilum bæjarleiðum. En ekki má
gleyma, að minna meira á gjárnar, sem áður voru nefndar, því
þær eru ægilegar. Ymist við rætur háranna eða milli þeirra víð-
ast hvar um hörundið, gína galopnir gýgir, og upp úr sumum
þeirra vellur bráðin feiti líkast bræddri tólg, sem smámsaman
storknar líkt og rennandi hraunvella, sem öllu sópar með sér,
sem á vegi verður. En upp úr sumum rennur glóðvolgt laugar-
vatn, salt og beiskt á bragðið. Eað er svitinn, sem stundum
streymir í steypiflóðum, sem ætla alt að kaffæra, en straumharðar
elfur renna niður hörundið og hrífa alt með sér, sem ekki getur
viðnám veitt, og frá bakteríunnar sjónarmiði er engu líkara en
syndaflóðið sé í aðsigi. Bakteríunni lízt ekki á blikuna. En bak-
teríurnar eru oftast liðmargar og láta sig ekki, fremur en Japanar
í umsátrinni um Port Arthur, þó þær eigi við ofurefli að etja og
ógrynni af þeim eigi að hníga í valinn. Pær eru ásælnar og leita
uppi hverja smugu. Skaddist hörundið, þó ekki sé nema lítillega,
eins og oft: kemur fyrir, án þess maður jafnvel verði var við, opn-
ast bakteríum leið inn í líkamann, og þá getur verið hætta á ferð-
um. En þær rata líka aðrar leiðir, t. d. um munninn og nefið og
önnur op á líkamanum. Pó vantar ekki, að þeim sé einnig þar
veitt duglega viðnám; munnvatn og annað slímrensli verður á vegi
þeirra, og margar eiturár verða þær að vaða, því margt slímið og
kirtlasafinn. eins og tárin, nefslímið, magasýran, gallið og annað,
hefur reynst mörgum bakteríutegundum hreint eitur. Pað er t. d.
saga að segja frá magasýrunni. Pegar bakteríufræðingurinn Koch
hafði fundið kólerubakteríuna, vildu sumir véfengja, að þessi bak-
tería, sem fanst í saur kólerusjúklinga, væri orsök veikinnar, og
vildu halda því fram, að hún væri engu saknæmari, en svo ótal-
margar aðrar bakteríur, sem ætíð er hægt að finna í mannasaur.