Eimreiðin - 01.09.1911, Síða 20

i;6
vanalegan blóðhita við þessa tilraun. Með þessu sannabí Wright,
að hvítu blóðkornin væru ekki einfær um það starf, sem þeim
áður einum var eignað.
Mörgum bakteríusjúkdómum er nú svo háttað, að það eru
ekki sjálfar bakteríurnar, sem eru banvænar og hættulegar líkam-
anum, heldur stafar hættan af þeim eiturefnum, sem bakteríurnar
varpa frá sér, og sem líkja má við úrgangsefni frá líkömum manna
og dýra, t. d. saur, þvag og svita. Væru bakteríurnar einar síns
liðs, mætti ætla, að hvítu blóðkornin í sambandi við ópsonínefnin
gætu unnið á þeim, en það er öðru nær en svo sé. Eiturefnin,
sem um var getið, eru baneitruð, og sum þeirra megnara eitur
en nokkurt annað, er menn þekkja. T. d. má taka eitrið, sem af
stjarfabakteríunni stafar. Paö er svo sterkt, að 723 hluti eins
millígrams af því er nægur til þess að drepa fullorðinn karlmann
á stuttum tíma. Pó hvítu blóðkornin vinni á öllum bakteríunum,
þá er ekki þar með búið. Eiturefnin, sem frá þeim stafa, eru
komin í blóðið og veikja allan líkamann. En svo vill nú vel til,
að til eru önnur ráð við því. I blóðvatninu myndast móteitur,
»antítoksín«, sem dregur allan kraft úr bakteríueitrinu og gjörir
það meinlaust. Petta á sér stab í mörgum sjúkdómum. I’egar
nægilegt móteitur er myndað, þá batnar sjúklingnum. Oft bregð-
ur alt í einu við, svo að sótthitinn og sjúkdómseinkennin hverfa
skyndilega, á einni nóttu eða nokkrum klukkustundum. Pessi
snöggi bati kallast »krísis« á læknamáli og þekkja flestir, að t. d.
lungnabólga breytist til batnaðar með þeim hætti. En stundum
kemur batinn smátt og smátt, hitinn og hin svæsnu sjúkdóms-
merki minka dag eftir dag, unz fullum bata er náð.
Pýzku læknarnir Pfeiffer og Gruber hafa fundið, að í blóð-
vatni taugaveikissjúklinga eru efni, sem þeir kalla »agglútínín«
(límefni). Pau verka þannig á bakteríurnar, að þær stirðna í snún-
ingum, límast saman í kekki og tortímast. Pessi uppgötvun leiddi
til þess, að nú má nokkurnveginn ganga úr skugga um, hvort
sjúklingar hafi taugaveiki eða ekki, en um það getur stundum
verið mjög örðugt að fá vissu. En til þess þarf maður að hafa
taugaveikisbakteríur í vökva. Blóðvatn úr sjúklingnum er látið
saman við bakteríurnar og hnappast þær þá saman og detta til
botns, ef um taugaveiki er að ræða.
Ehrlich og um sama leyti Buchner og Metschnikoff fundu,
að í sumum bakteríusjúkdómum, eins og t. d. kóleru, myndast í