Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1911, Qupperneq 28

Eimreiðin - 01.09.1911, Qupperneq 28
184 hinu, að rekja sögu jarlshugmyndarinnar og sýna með órækum gögtium, hve rík hún hefir ávalt verið í huga Jóns Sigurðssonar og þeirra manna, er honum stóðu næst og fastast vildu fylgja fram stefnu hans. Skal þetta gert með því, að tilfæra orðréttar greinar úr ritum hans (eftir aldri), svo ekki verði sagt, að neitt sé rifið út úr réttu samhengi; en leturbreytingar eru flestar gerðar af oss, þó sumar megi finna hjá honum sjálfum. I »Hugvekju til Islendinga«, 1848, segir Jón Sigurðsson svo: »það er nauðsyn, að auka réttindi alþingis, á sama hátt og í Danmörku verður gjört, og setja landstjórnarrá’b á íslandi, sem standi fyrir allri stjórn þar á aðra hliðina, en á hinn bóginn leiti um öll stór- mæli úrskurðar konungs. Til að standa fyrir slíkum málum hér (o: í Khöfn) þarf íslenzkan mann, sem hafi skrifstofu undir sér, og gegnum hana ætti öll íslenzk mál að ganga til konungs eða annarra. Ef menn vildi haga þessu svo, að í stjórnarráðinu væri ávalt fjórir: einn land- stjóri eða jarl og þrir meðstjórnendur, en einn af þessum þremur væri til skiftis í Kaupmannahöfn, sem forstöðumaður hinnar íslenzku skrif- stofu, sýnist sem það mætti allvel fara. Stjórnarherrarnir og jarlinn ætti þá að bera fram fyrir alþingi erindi af konungs hendi, og taka við þjóðlegum erindum þingsins aftur á móti. Peir ætti og að geta gefið allar þær skýrslur, sem þingið hefði rétt á að heimta af stjórn- arinnar hendi, og yfirhöfuð að tala hafa ábyrgð stjórnarinnar á hendi fyrir þjóðinni« (NF, VIII, 17—18). I ritgerð sinni »Um stjórnarhagi Islands«, 1849, ritar Jón Sig- urðsson um fyrirkomulagið á landsstjórninni á þessa leið: »Hið fyrsta atriði er það, að stjórnarathöfn öll hafi aðsetur sitt á íslandi sjálfu . . . Pess vegna þarf landstjórn á einum stað í landinu, og hafi að minsta kosti þrír menn þátt í henni; þeir hafi öll land- stjómarmál á hendi og fult vald til að greiða úr þeim, að svo miklu leyti sem ekki þykir nauðsyn á, að þau gangi til konungs úrskurðar . . . En að því leyti, sem ísland hefir atkvæðisrétt í almennum ríkis- málefnum, og þar að auki að því leyti, sem hin merkilegustu mál þess sjálfs þurfa að ganga til konungs úrskurðar, þá þarf það að hafa erind- reka sinn, sem hafi fulla ábyrgð fyrir konungi og þjóðinni, til þess að bera fram íslenzk mál til konungs úrskurðar, og svo til að taka þátt í umræðum almennra ríkismálefna í réði kcmungs. Honum yrði að vera falið á hendur að sjá um gagn og réttindi íslands, og vér ætl- um, að landið gæti haft fult eins mikið verulegt gagn af honum ein- um, eins og sjö þingmönnum og engum fulltrúa í ráði konungs« (NF. IX, 67—68, sbr. XXIII, 10). Hér er að vísu ekki beint farið fram á jarl eða landstjóra, en að sú hugmynd muni þó hafa falist bakvið, má ráða af tillög-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Eimreiðin

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.