Eimreiðin - 01.09.1911, Page 32

188
samþykkja konungs vegna lög, sem alþingi tæki við eða semdi, líkt
eins og alþingissamþyktir eða alþingisdómar voru áður samþyktir af
birðstjórum og höfuðsmönnutn, og höfðu lagagildi (Píningsdómur o. fl.).
Þar sem stungið er upp á þremur ráðherrum á einum stað £ landinu,
þá er auðsætt, að þessir menn eiga að vera sem ráðaneyti jarlsins, og
er það öldungis eftir því, sem er regla í lögbundinni þjóðstjórn, ef
jarlinn veldi sér þetta náðaneyti samkvæmt því, sem alþingi ætlaðist
til, eða af þeim, sem hefði traust alþingis. En þar af leiðir, að jarl-
inn eða landstjórinn sjálfur yrði að standa fastari fyrir en svo, að hann
yrði sjálfur að fara með ráðaneyti sínu, er þeim kæmi ekki saman við al-
þingi. Ef svo væri, þá yrði að fara til konungs sjálfs suður til Dan-
merkur og leita úrskurðar hans í hvert sinn, sem landstjórnin og al-
þingi væri ósamkvæm að nokkru marki; en þar af gæti leitt óbæri-
legan hnekki, tímatöf og jafnvel stanz á öllum málum, nema því að
eins, að bæði jarl og ráðanautar hans væri gjörðir að föstum embætt-
ismönnum, sem ekki gæti bifast fyrir neinu atkvæði þingsins, og ekki
þyrfti að víkja frá nema fyrir dómi eða fyrir skipun konungs, Ukt og
í Noregi er háttað. Þetta mætti komast fyrir með því móti, að kon-
ungur setti landstjórann, og honum yrði ekki viki’b frá nema meb kon-
ungs bobi, eða eftir beinni ósk alþingis til konungs, ef konungur fyndi
ástæðu til að uppfylla þá ósk. Landstjórinn kysi sér ráðunauta ís-
lenzka menn, sem stæði fyrir framkvæmd landstjórnarinnar og hefði
ábyrgð fyrir alþingi, en landsljóri samþykti frumvörp til þir.gs og þau
lagafrumvörp, sem frá þinginu kæmi, svo þau yrði að lögum; hann
hefði einnig neitunarvald, en ráðaneyti hans hefði ábyrgðina og skrif-
aði undir með honum. Þetta væri nú öldungis svipab pví, sem er
venjulegt í hinum ensku nýlendum í stjórnarabferb peirra; en af því
vér getum ómögulega unað við, að landstjóri vor standi undir valdi
einhvers ráðgjafans í Kaupmannahöfn, og að sá ráðgjafi, danskur
maður, væri milligöngumaður þar, sem þyrfti að leita konungs úr-
skurðar um nokkurt vort mál, eða þar sem efni lands vors og þess
gagn kæmi til greina í hinum almennu rikismálum, þá hafa menn séð,
að nauðsyn er að sjá fyrir þessu atriði. í því skyni er stungið upp
á, að ísland hafi \erindsreka í Kaupmannahöfn, til að sjá gagn þess,
halda uppi svörum pess i rábaneyti konungs og vera milligöngumaður í
þeim málum, sem ganga á milli konungsins eba stjórnarinnar í Dan-
mörku og landstjórans á íslandi. Það liggur næst eftir orðunum, sem
Þingvallafundurinn hali hugsað sér, að þessi erindsreki skyldi vera að-
almilligöngumaður meðal konungs og alþingis, hann skyldi mæta á al-
þingi af hendi stjórnarinnar, og bera alþingismál fram fyrir konung;
en þó getur þetta vel skilist hinsegin, og væri þá miklu einfaldara, að
hann stæði fyrir öllum þeim íslenzkum málum, sem af hendi hinnar ís-
lenzku stjórnar eða íslendinga kæmi fyrir konung, og tæki pátt í meb-
ferb peirra almennu mála, sem fsland snerti, í rábi konungs. Hann
ætti sjálfsagt að vera einn í tölu hinna íslenzku ráðgjafa, og standa
jafnfætis peim undir jarlinum eða landstjóranum; en til þess að stjórnin
í Danmörku og á íslandi yrði kunnugri saman, og fylgdist betur að,
þá væri það jafnvel nauðsynlegt, að ákveða, að hinir íslenzku ráðgjaf-
ar skyldu skiftast á um að vera erindsrekar í Kaupmannahöfn nokkur