Eimreiðin - 01.09.1911, Page 62

218
á persónusamband, að hann skoði það sem móðgandi getsakir
við sig, að ætla honum slíkt. Petta virðist líka hafa hrifið, því nú
bólar ekkert á persónusambandshugmyndinni fyr eu á Pingvalla-
fundinum 1873, þegar svo miklir æsingamenn voru komnir í spilið,
að við sjáift lá, að Jón Sigurðsson misti algerlega taumhaldið. Á
þeim fundi var af nefndinni í stjórnarmálinu borið upp frumvarp
til stjórnarskrár, og hljóðaði 1. gr. hennar þannig:
»ísland er frjálst þjóðfélag út af fyrir sig, og stendur í því
einu sambandi við Dani, að það lýtur hinum sama lconungi og
þeir«.
Jafnframt var og (í 2. gr.) farið fram á frestandi synjunarvald.
Alt skyldi verða að lögum, sem samþykt hefði verið á 3 alþing-
um í röð, þótt konungur neitaði að staðfesta það.
Gegn þessu frumvarpi nefndarinnar töluðu Jón Sigurðsson,
Jón Guðmundsson og nokkrir aðrir, er þá studdu að málum:
»Fundurinn mundi hæglega geta orðið »öðrum til athlægis og
engum til gagns«, ef hann samþykti frumvarpið. Hver maður, er
hefði dálítið vit á stjórnarhögum, yrði að geta séð, að enginn
konungur gæti samþykst annarri eins ákvörðun og þeirri, er
nefndin hefði stungið upp á í 2. grein sinni, þar sem alþingi væri
gefið vald til að setja lög í mót vilja konungs. Vildum vér hafa
slíka lagaákvörðun, þá yrðum vér að segja alveg skilið við kon-
ung og stofna lýðveldi. 1. gr. nefndarinnar mundi eigi heldur
geta náð samþykki konungs eður alþingis. Vér gætum vel verið
frjálst þjóðfélag, þótt vér hefðum sum mál sameiginleg við Dani,
og öllum, er vit hefðu á stjórnarmálum, mundi þykja það stór-
kostlega ísjárvert, að segja algert skilið við Dani, einkum er litið
væri til ágreininga við önnur ríki. Danir eða einstakir danskir
stjórnarherrar hefðu viljað beita ofríki við oss, en þó að vér kæm-
umst í samband við einhverja aðra þjóð, mundum vér eigi sæta
betri hag. Kostir þeir, er aðrir byðu oss, gætu hæglega orðið
verri«. (Víkv. I, 31).
Eftir langar umræður var horfið frá frumvarpinu og stungið
upp á að senda alþingi og konungi bænarskrár með 6 niðurlags-
atriðum, og hljóðaði hið fyrsta þeirra svo:
»Að íslendingar séu sérstakt þjóðfélag og standi í því einu
sambandi við Danaveldi, að þeir lúti hinum sama konungi og
það«.
Jón Sigurðsson og hans fylgismenn mæltu enn fastlega á