Eimreiðin - 01.09.1911, Síða 79

235
hugasemdum próf. Ólsens befir próf. Berlín viðurkent og tekið til greina í hinni þýzku
útgáfu af bók sinni, en aðrar vill hann ekki kannast við, að séu á nægum rökum
bygðar, og það á þessi ritgerð að sanna. Og í fljótu bragði fáum ekki betur séð,
en að honum hafi yfirleitt tekist það svo vel, að nú sé fremur sókn en vörn af hans
hendi. Um eitt atriði verðum vér þó að vera honum algerlega ósamdóma. I3að er
viðvíkjandi, hvað átt sé við með »beztu menn« (»at beztu manna yfirsýn«) í Gamla-
sáttmála. Próf. Berlín áh'tur, að hér sé átt við beztu menn konungs bæði í Nor-
egi og á íslandi, með öðrum orðum hirðmenn hans eða beztu menn ríkisins á al-
mennum ríkisfundi eða hirðstefnu. Próf. ólsen álítur aftur á móti, að »beztu menn«
tákni hér ekki annað en »beztu bændur«, og að sjálfsögðu aðeins á íslandi. Auð-
vitað getur hér aðeins verið átt við íslendinga, það liggur í hlutarins eðli, leiðir
af sjálfu sér. Öðrum gátu menn ekki trúað fyrir að dæma um slíkt, enda eru næg
söguleg rök fyrir, að þetta var í fullu samræmi við almennar norrænar skoðanir um
afstöðu landslýðsins til konungs síns eða konunga sinna. En með »beztu menn« er
auðvitað átt við beztu menn þjóðfélagsins, biskupa þess og alla höfðingja, sem á ís-
landi flestir voru í bændatölu. V. G.
OLAF HANSEN: DEN ÆLDRE EDDA. Khöfn 1911.
Það er ekki lítið verk að þýða öll Eddukvæðin, og gera það í hjáverkum, og
eins vel og hér er gert. Því þýðingin er ekki einungis nákvæm, heldur er og jafnan
haldið hinum fornu bragarháttum og eins höfuðstöfum og stuðlum. Pað er enginn
barnaleikur að sameina þetta hvorttveggja við nálega orðrétta þýðingu. Því svo
má kalla að hún sé, þótt einstaka sinnum sé lítið eitt brugðið frá, eins og t. d., er
»vitti ganda« er þýtt með »Vilddyr hun tæmmed«, sem þó kemst harla nærri því,
sem við er átt. Auk þess er í þessari þýðingu ávalt tekið fult tillit til nýjustu rann-
sókna, og skilningurinn því betri og réttari en í öllum eldri þýðingum. Sér þar á,
að þýðandinn er ekki einungis skáld, heldur líka málfræðingur, enda þurfti hvort-
tveggja að vera sameinað, svo að vel færi.
Sem dæmi setjum vér hér eina vísu úr Völuspá:
Ar var alda, En Urtid var der,
þars Ymir bygði, da Ymer leved —
vara sandr rié sær, ingen Sand, ingen S0,
né svalar unnir; ingen svale Bolger.
jörð fansk æva, Ej Jord der var,
né upphiminn; ej Hvalv derover,
gap var Ginnunga, kun et tystnende Tomsvælg,
en gras hvergi. ingen Tue med Græs.
»Tomsvælg« er ágætt nýyrði og nær vel þýðingunni í »Ginnungagap«. Eins er
»nás orð« (í Baldrsdraumum) vel þýtt með »Gravrost«, og svo mætti fleira til færa.
En því miður er prófarkalestrinum sumstaðar ábótavant, svo að finna má mein-
legar prentvillur, t. d. »Meeglad« (f. Menglad) bls. 106 og »vel vide« (f. vil vide)
bls. 107 (þrisvar). Miður heppilegt er það og, að Brynjúlfur Sveinsson er í formál-
anum sagður hafa verið biskup á Hólum, í staðinn fyrir í Skálholti. En annars eru
skýringar allar við kvæðin hið bezta af hendi leystar og eins inngangur að þeim, og
eykur það eigi lítið gildi bókarinnar. V. G.
AXEL OLRIK: DANMARKS HELTEDIGTNING II. Khöfn 1910.
í Eimr. XI, 75 — 76 var getið um bók dr. Olriks um Hrólf kraka og Skjöldunga
hina fyrri. Nú er áframhaldið komið og er annað bindið um Starkað hinn gamla