Frjáls verslun - 01.04.1998, Blaðsíða 61

MARKAÐSMÁL
frá 1950 til 1965. Notkun transistora í stað
lampa áður var framför í tæknilegum skiln-
ingi en að mati margra afturför að öðru
leyti og því telja margir að þau hljómgæði
sem náðust við frumstæðar aðstæður, að
mati nútímans, í lok sjötta áratugarins eigi
engan sinn líka.
Vönduð eintök frá þessum tíma hækka
jafnt og þétt í verði með árunum og marg-
ir safnarar geyma söfri sín í peningaskáp-
um eða eldtraustum hólfum. Helstu mark-
aðir eru í Bretlandi og Bandaríkjunum en
Evrópa og Japan sækja fram.
Dýrustu og eftirsóttustu vinýlplötur til-
heyra klassíska geiranum og nokkrar jass-
plötur seljast háu verði en almennt fæst
ekki mjög hátt verð fyrir popptónlist. Svo
dæmi séu tekin af Symphonie Fantastique
eftir Berlioz undir stjórn Charles Munch í
stereó í útgáfu RCA þá er verðið í kringum
2,2 milljónir. Það er reyndar meðal allra
dýrustu platna. Fiðlusónötur Bachs eða
Kreutzer sónata Beethovens í flutningi
Enescos gætu farið á 500 til 700 þúsund.
Flestar upptökur sem hljómsveitarstjórar
eins og Reiner, Furtwangler, Argenta,
Dorati, Paray og Fennell gerðu eru verð-
mætar, þó misjafnlega eftir verkum.
Hér má einnig nefna fiðluleikara eins
og Martzy, Haendel og deVito en ákveðn-
ar upptökur með þeim eru í mjög háum
verðflokki. Flestar plötur, sem hafa nöfn
téðra hljómsveitarstjóra og hljóðfæraleik-
ara á þeim, ættu að vera að minnsta kosti
10 þúsund króna virði og allt upp í 100 þús-
und. Á þessum markaði gætir tískusveiflna
og verð getur rokið upp eða hrapað eftir
ýmsum atvikum.
PENINGUR í P0PPINU
Sé litið á popptónlist, sem er líklegra að
sé útbreiddari í eigu almennings, eru fáar
plötur í mjög háu verði. Introducing the
Beatles fiú 1963 gæti farið á um 700 þúsund
í góðu ásigkomulagi og ýmsar eldri plötur
Bítlanna fara á nokkuð háu verði. Please
Please me gæti t.d. farið á um 100 þúsund
krónur. Svipað á við um plötur Jimi
Hendrix, Electric Ladyland og Are you Ex-
perienced? Það sama má einnig segja um
gamlar plötur með Elvis Presley, The
Doors, Chet Atkins, Art Pepper og af seinni
tíma popplistamönnum má nefna frum-
kvöðla ræflarokksins, The Sex Pistols, en
plötur þeirra eru eftirsóttar af söfnurum.
I grein um þennan markað í Financial
Times nýlega spáir sérfræðingur á þessu
sviði fyrir um þróunina og nefnir plötur
nokkurra listamanna sem kosta enn lítið
en sem hann telur víst að eigi eftír að
hækka í verði. Þar koma fram nöfn eins og
Thelonious Monk, Edith Piaf og Duke Ell-
ington og popparar á borð við Enya og
Pink Floyd.
ALDURINN ER EKKI
ALLT
Áður en glaðir
lesendur fara að
leggja saman í hug-
anum hvað gamla
plötusafnið þeirra
sé verðmætt er
rétt að benda á fá-
ein atriði. Það
skiptir miklu máli
nákvæmlega
hvar viðkomandi
plata var tekin
upp og pressuð
og hvort hún er
endurútgáfa eða
frumútgáfa. Á
öllum plötum
eru ákveðin
númer sem
gefa þetta til
kynna og
kunnáttumenn geta lesið úr.
Hægt er að afla sér upplýsinga um
verð hugsanlegra dýrgripa með því að
fletta í tímaritum sem gefin eru út um
þessi efni. Þekkt eftirlætisblað safnara er
Record Collector en einnig mætti benda á
Stereophile og The Absolute Sound í
Bandaríkjunum og Gramophone and Hi-
Fi News í Bret-
landi.
Þessi sér-
stæði markaður
nær einnig til Is-
lands og hingað
hafa safnarar
leitað eftir ýmsu
fágæti sem ekki
er á boðstólum hvar sem er. Jónatan
Garðarsson er meðal þeirra Islendinga
sem eru hvað fróðastír um þessi efni.
Hann sagði að fyrir fáum árum hefðu
nokkrar íslenskar plötur verið mjög eftir-
sóttar og ágætt verð fengist fyrir þær en
nú virtist markaðurinn vera mettur að
sinni.
Dýrasta íslenska hljómplatan á safn-
aramarkaðnum er plata með Thors-
hammers en það kölluðu Hljómar frá
Keflavík sig. Hér er um að ræða tvær litl-
ar plötur saman og Jónatan sagðist vita til
þess að óspilað og fullkomlega heilt ein-
tak hefði selst á 70 þúsund krónur og
dæmi væru um 25-35 þúsund fýrir sömu
plötu.
Tvöfalt albúm með Oðmönnum,
platan Magic
Key með Nátt-
úru, Lifun með
Hljómum, fyrs-
ta plata Hljóma
og barnaplatan
með Björk Guð-
mundsdóttur
eru allt dæmi um
gamlar íslenskar
hljómplötur sem
safnarar hafa
ISj
greitt eitthvað
verð fyrir. Einnig
mætti nefna plötu
með hljómsveitinni
Svanfríði og sam-
nefnda plötu með
Icecross en báðar
þessar plötur ganga
kaupum og sölum
erlendis í ólöglegum
endurútgáfum.
Gling-gló með Björk
var einnig mjög eftír-
sótt um tíma en var síðan endurútgefin í
Bretlandi.
Jónatan sagðist þekkja nokkra ís-
lenska safnara, sem ættu mikið af hljóm-
plötum og þekktu vel til á markaðnum, en
sagðist ekki halda að neinn þeirra keypti
plötur sem (járfestingu.
Jónatan sagðist
telja mjög ólíklegt
að hérlendis leynd-
ust verðmætar er-
lendar plötur í
einkasöfnum. Hann
studdi það þeim
rökum að t.d. þegar
Bítlarnir voru að
gefa út sínar fyrstu plötur bárust plötur
seint tíl íslands og þá ekki fyrr en plöt-
urnar voru orðnar vinsælar. Þá voru
fyrstu pressanir löngu á þrotum en þær
eru alltaf verðmætastar.
Jónatan taldi að ef verðmætar erlendar
plötur væri að finna hér væri það einkum
frá upphafsárum ræflarokksins í byijun
síðasta áratugar þegar innflutningur var
farinn að ganga greiðar. En plötur frá
þessum árum eru að verða eftirsóttari en
áður af söfnurum. 83
KAUPA TIL AÐ EIGA
Jónatan sagöist þekkja nokkra íslenska
safnara, sem ættu mikið af hljómplötum
og þekktu vel til á markaönum, en sagö-
ist ekki halda aö neinn þeirra keypti plöt-
ur sem fjárfestingu.
61