Morgunblaðið - 01.05.2001, Blaðsíða 38

LISTIR
38 ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ANTON Tsjekhov er eitt mik-
ilvægasta leikskáld heimsbók-
menntanna. Árið 1887 var leikrit
hans Ívanov frumsýnt í Moskvu, en
það var ekki fyrr en hin klassísku
verk hans, Máfurinn, Vanja frændi,
Þrjár systur, og Kirsuberjagarður-
inn voru sýnd í Listaleikhúsinu í
Moskvu (1898–1904) að hann var
metinn að verðleikum. Öll hafa
þessi leikrit verið sýnd hér á landi á
síðustu árum í atvinnuleikhúsum
eða nemendaleikhúsi.
500 bls. handrit að Platonof
(einnig skrifað Platanov í leikskrá)
kom í leitirnar sextán árum eftir
dauða Tsjekhovs. Hann hafði skrif-
að þetta verk tvítugur að aldri, um
1880, en því var hafnað og hann
þróaði hugmyndina ekki frekar.
Það var ekki fullfrágengið af höf-
undarins hendi, tæki enda fimm
tíma í flutningi en hefur reynst vin-
sælt viðfangsefni leikhúsmanna um
víða veröld sem sækja í það efnivið
fyrir leikgerðir sínar á því. Breska
leikskáldið Michael Frayn setti t.d.
upp rómaða sýningu í breska Þjóð-
leikhúsinu 1986 sem fór víða um
heim og var m.a. sýnt í Þjóðleikhús-
inu okkar undir nafninu Villihun-
ang. Pétur Einarsson, Kjartan
Ragnarsson og Ólafur Darri Ólafs-
son hafa allir gert leikgerð eftir
sínu höfði og þær hafa verið sýndar
í leikstjórn Kjartans í Borgarleik-
húsinu í Reykjavík, í Málmey í Sví-
þjóð og nú síðast leikgerð Ólafs
Darra – byggð á þýðingu Árna
Bergmann og leikgerð Péturs Ein-
arssonar – sem Ólafur leikstýrði
fyrir Herranótt og sýndi nýverið í
Tjarnarbíói. Leikgerðin nú er í leik-
skrá sögð eftir Pétur Einarsson,
Kjartan Ragnarsson og Hafnar-
fjarðarleikhúsið; þýðanda er hvergi
getið í leikskrá.
Verkið er farsakenndur fjörleikur
þar sem sögninni um Don Juan er
snúið á haus, allar vilja meyjarnar
eiga hann frekar en að hann vilji
eiga þær allar. Þó að vissulega
megi sjá ýmislegt í verkinu sem
seinna varð Tsjekhov að umfjöll-
unarefni þá eru efnistökin allt önn-
ur. Hér sést hvergi örla á þeirri
sáru lífsreynslu, örvæntingu hvers-
dagslífsins og snilldarlegu stíl-
bragða sem einkenna verkin sem
skrifuð voru af Tsjekhov sem full-
tíða manni. Hér er það leiði og óþol
unglingsáranna sem ræður ríkjum í
bland við ærslin og gáskann. Leik-
gerðin er vel unnin og lögð er
áhersla á aðalatriðin þannig að úr
verður trúverðug heild; en einhvern
veginn læðist að manni sá grunur
að það hafi ekki verið að ástæðu-
lausu að Tsjekhov fann sig ekki
knúinn til að vinna frekar úr þessu
handriti, eins og hann átti t.d.
seinna eftir að umbreyta Skógar-
púkanum í Vanja frænda.
Ef til vill eru leiklistarnemar í út-
skriftarhóp ekki taldir nógu þrosk-
aðir til að takast á við alvarlegri
verk Tsjekhovs; hvað um það þau
gera sitt besta í þessari sýningu, þó
að þau hafi ekki mikil tækifæri til
að kafa djúpt í persónurnar sem
eru mest á yfirborðinu og lítið kjöt
á beinunum. Björgvin Franz Gísla-
son var bráðfyndinn en tókst líka
að sýna ákveðna dýpt í hlutverkinu,
sem annars gaf lítið færi á slíku. Í
Hafnarfjarðarleikhúsinu er plássið
nóg en það er eins og rýmið hamli
sýningunni frekar en að það styðji
verkið, a.m.k. draga vegalengdirnar
úr hraða sýningarinnar. Í þessu
sambandi er varla annað hægt en
að bera saman verk Finns Arnar
Arnarssonar og snilldarlega leik-
mynd Sigurðar Kaiser í uppsetn-
ingu Herranætur nýverið þar sem
plássleysið á sviði Tjarnarbíós er
nýtt verkinu til framdráttar. Læk-
urinn er samt frábær lausn og verð-
ur Agli Ingibergssyni ljósamanni og
Hilmari Jónssyni leikstjóra upp-
spretta endalauss leiks með ljós og
leikara. Búningar Þórunnar E.
Sveinsdóttur voru listavel gerðir og
leikur hennar og Ástu Hafþórsdótt-
ur með liti var eftirminnilega end-
urspeglaður í ljósunum.
Það má hafa til marks um leik-
stjórnarhæfileika Hilmars Jónsson-
ar hve sýningin er lífleg, sérstak-
lega er endirinn tryllingslegur. Það
væri gaman ef Hilmari væri falið
verðugt verkefni í stóru stofnana-
leikhúsunum fljótlega; umgjörðin í
Hafnarfjarðarleikhúsinu hlýtur að
vera farin að þrengja að honum og
hann á skilið að fá að spreyta sig á
nýjum leikurum og stærri viðfangs-
efnum.
Allar vildu meyj-
arnar eiga hann
LEIKLIST
N e m e n d a l e i k h ú s i ð
o g H a f n a r f j a r ð a r -
l e i k h ú s i ð
Höfundur: Anton Tsjekhov.
Þýðandi: Árni Bergmann. Leik-
gerð: Pétur Einarsson, Kjartan
Ragnarsson og Hafnarfjarðarleik-
húsið. Leikstjóri: Hilmar Jónsson.
Leikmynd: Finnur Arnar Arn-
arsson. Búningar: Þórunn E.
Sveinsdóttir. Gervi: Ásta Hafþórs-
dóttir. Lýsing: Egill Ingibergsson.
Hljóðmynd: Margrét Örnólfsdóttir.
Leikarar: Björgvin Franz Gíslason,
Björn Hlynur Haraldsson, Elma
Lísa Gunnarsdóttir, Erling Jóhann-
esson, Gísli Örn Garðarsson, Krist-
jana Skúladóttir, Lára Sveinsdóttir,
Nína Dögg Filippusdóttir og
Víkingur Kristjánsson.
Laugardagur 28. apríl.
PLATONOF
Sveinn Haraldsson
Í ÁVARPI sínu við þessi tímamót í
sögu setursins þakkaði forstöðumað-
ur þess, Sabine Barth, öllum þeim
sem lögðu hönd á plóg við flutn-
ingana. Nefndi hún sérstaklega Odd-
nýju Sverrisdóttur, sem á sæti í
stjórn Goethe-Zentrums, bókafor-
lagið Mál og menningu og Erwin
Metz frá þýzka sendiráðinu, sem
lagði sig fram um að útvega auka-
fjárveitingu sem gerði flutningana
mögulega.
Sagðist Sabine Barth ekki líta svo
á, að hin ríka saga húsakynnanna –
þar sem forlagið Mál og menning
starfaði í áratugi – mundi verða starf-
semi Goethe-Zentrums þar íþyngj-
andi, heldur væri hún frekar áskorun
um að halda uppi öflugu menningar-
starfi. Það væri jú svo, að góð sam-
vinna við íslenzka þýzkukennara og
árangursrík miðlun þýzkrar tungu
og menningar væri ekki alltaf undir
því komin hvaða nafn stofnunin bæri
né hve háum fjárhæðum hún hefði úr
að spila, heldur fyrst og fremst því
fólki sem verkefnunum sinnir. Með
Sabine Barth og samherjum hennar
virðist að minnsta kosti ferskur vind-
ur kominn í segl þýzk-íslenzkra
menningarsamskipta; að minnsta
kosti gefur árangurinn sem náðst
hefur af því starfi sem unnið hefur
verið fram að þessu von um að sam-
skiptin eigi eftir að verða enn virkari
en hingað til.
Þeir sem viðstaddir voru opn-
unina, þar á meðal Björn Bjarnason
menntamálaráðherra og þýzki sendi-
herrann Reinhart Ehni, voru líka
greinilega hrifnir af hinni nýju að-
stöðu menningarsetursins og metn-
aði fólksins sem að því stendur.
Spurður um lokun Goethe-stofnunar
í Reykjavík sagði þýzki sendiherr-
ann: „Við ættum að hætta að tala
bara um mistök liðins tíma. Hér og
nú er verið að gera eitthvað nýtt.“
Við þetta er engu að bæta.
Tímanna tákn rétt skilin?
Núna verða kannski líka tímanna
tákn rétt skilin í Þýzkalandi og fjár-
veitingar til menningarsetursins
auknar – því það er ekki endalaust
hægt að byggja á sjálfboðavinnu, auk
þess sem þeir sem hana leggja til
ættu viðurkenningu skilið. Jafnvel
þótt menningarmálin séu ávallt það
fyrsta sem niðurskurðarhnífnum er
beitt á þegar minnka þarf opinber út-
gjöld er og verður einmitt mikilvægt
fyrir Þýzkaland að fjárfesta í menn-
ingarsamskiptum við önnur lönd.
Flutningur Goethe-Zentrums í ný
húsakynni er að minnsta kosti góð
byrjun.
Goethe-Zentr-
um í nýjum
húsakynnum
Þýzka menningarsetrið
Goethe-Zentrum var
opnað með formlegum
hætti eftir flutninga í
ný húsakynni síðdegis
á föstudag. Lars
Sprenger var meðal
viðstaddra.
Morgunblaðið/Jim Smart
Björn Bjarnason, Sabine Barth og Oddný Sturludóttir.
ÁGÚST Sverrir Borgþórsson og
Sigvaldi Jónsson unnu til fyrstu
verðlauna í afmælissamkeppni
Strik.is um bestu smásöguna og
bestu heimasíðuna.
Smásagan „Hverfa út í heiminn“
eftir Ágúst Sverri Borgþórsson
hlaut fyrstu verðlaun í smásagna-
samkeppni Strik.is sem vefgáttin
efndi til í tilefni af eins árs afmæli
sínu. Sögurnar „Karlarnir í kjall-
aranum“ eftir Margréti Jóelsdóttur
og „Einhelti“ eftir Einar Kárason
deila með sér 2.–3. sætinu. Vefurinn
www.dordingull.com, sem unnin var
af Sigvalda Jónssyni, hlaut fyrstu
verðlaun. Heimasíðan www.frosk-
ur.net hafnaði í öðru sæti og
www.kooks00.com í því þriðja.
Þátttaka fór fram úr björtustu
vonum og bárust alls 350 smásögur
og 346 heimasíður voru tilnefndar.
Verðlaun eru veitt í báðum flokk-
um. Höfundur bestu smásögunnar
fær 250.000. kr. og er hér um að
ræða veglegustu verðlaun, sem
veitt hafa verið fyrir smásögu hér-
lendis, að sögn aðstandenda. Verð-
laun fyrir smásögurnar í 2.–3. sæti
eru 50.000 kr. auk bókaverðlauna
frá Máli og menningu. Verðlaunin
fyrir bestu heimasíðuna eru
200.000. kr og verðlaunin fyrir 2. og
3. sæti eru 50.000. kr.
Dómnefnd smásagnakeppninnar
var skipuð þeim Auði Jónsdóttur,
rithöfundi, Brynhildi Þórarinsdótt-
ur, ritstjóra Tímarits Máls og
menningar, og Hrafni Jökulssyni,
ritstjóra, sem jafnframt var for-
maður dómnefndar.
Dómnefnd heimasíðukeppninnar
skipuðu þau Íris Björg Kristjáns-
dóttir, efnisstjóri Strik.is og for-
maður dómnefndar, Stefán Hrafn
Hagalín, upplýsingatækniráðgjafi,
Kristinn Jón Arnarson, ritstjóri
Tölvuheims, og Gunnlaugur Lárus-
son, blaðamaður og vefari á Strik.-
is.
Úrslit í samkeppni Strik.is
Morgunblaðið/Jim Smart
Verðlaunahafarnir í smásagnasamkeppninni: Ágúst Sverrir Borgþórs-
son, sem bar sigur úr býtum, Margrét Jóelsdóttir og Einar Kárason.
VERK eftir Pál Guðmundsson
myndlistarmann á Húsafelli
mun í framtíðinni prýða alþjóð-
legan höggmyndagarð Chicago
Athenaeum í Chicago í Banda-
ríkjunum. Þetta er verkið Sörli
er heygður Húsafells í túni, sem
að undanförnu hefur verið á sýn-
ingu Páls í Ásmundarsafni.
Páll Guðmundsson segir að
fyrir nokkrum árum hafi for-
svarsmaður garðsins, Christian
K. Narkiewicz-Laine, séð verk
eftir hann og sýnt þeim áhuga.
Ekkert hafi þó gerst þá. Snorri
Tómasson frændi Páls myndaði
alla sýninguna í Ásmundarsafni
nýverið og fór með myndbandið
með sér á fund Narkiewicz-
Laine. Hann mundi vel eftir Páli
og verkum hans, og af því sem
hann sá á bandinu hjá Snorra
hreifst hann sérstaklega af verk-
inu Sörli er heygður Húsafells í
túni, og bað um að fá það í garð-
inn.
Alþjóðlegi höggmyndagarð-
urinn Chicago Athenaeum nær
yfir um 20 ekra svæði og er stað-
settur í Schaumburg, úthverfi
Chicagoborgar. Meðal þeirra
sem eiga listaverk sín þar eru
þekktir myndlistarmenn á
borð við Dennis Oppenheim,
Makato Sei Watanabe, Ninu
Levy, Klaus Vieregge, Arg-
yro Konstantinidou, Charles
de Montaigu, Apostolos
Fanakidis, Jarle Rosseland
og Egil Bauck Larssen.
Páll Guðmundsson er fyrsti
Íslendingurinn sem hlotnast
sá heiður að eiga verk í garð-
inum. Verk Páls var tekið nið-
ur af sýningunni í Ásmundar-
safni í gær, og leggur Sörli,
átta tonn af grágrýti, af stað í
víking vestur um haf á morg-
un. Verkið verður afhjúpað
vestra 28. maí að viðstöddum
sendiherra Íslands.
Þeir sem eiga leið um Chic-
ago í sumar geta heimsótt
höggmyndagarðinn Chicago
Athenaeum, að 190 South
Roselle Road, Schaumburg,
Illinois. Að sögn aðstandenda
garðsins er kjörið að eiga þar
dagstund undir berum himni,
og þangað kemur fólk gjarn-
an með nesti, eða gengur um
og skoðar listaverkin.
Páll Guðmundsson við höggmynd sína Sörli
er heygður Húsafells í túni.
Morgunblaðið/Ásdís
Sörli vestur um haf