Morgunblaðið - 01.05.2001, Blaðsíða 58

UMRÆÐAN
58 ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐUR um
Evrópumál eru oft frek-
ar klisjukenndar hér á
landi, einkum þegar
stjórnmálamenn taka
þátt í þeim. Upp á síð-
kastið hefur verið um
það deilt meðal stjórn-
málamanna hvort EES-
samningurinn hafi verið
að veikjast eða ekki.
Hinn 19. mars sl. birtist
grein hér í blaðinu eftir
Unni Gunnarsdóttur
sem var kærkomin til-
breyting frá hefðbund-
inni klisjukenndri um-
ræðu um þessi mál.
Unnur fjallar um málið af mikilli
þekkingu, bæði á aðstæðum og ekki
síst á innihaldi og takmörkunum
EES-samningsins og samanburði
hans við samstarfið innan ESB. Unn-
ur er fyrrverandi starfsmaður EFTA
og þekkir málin því úr innsta hring og
sem fyrrverandi embættismaður get-
ur hún auðvitað tjáð sig frjálslegar en
starfandi embættismenn. Niðurstaða
Unnar, eins og reyndar nær allra
þeirra sem til þekkja, er sú, að EES-
samningurinn hafi veikst verulega á
undanförnum árum.
Nú er það auðvitað þannig að
stjórnmálamenn eiga mjög erfitt með
að viðurkenna að þeirra verk séu göll-
uð að neinu verulegu leyti. Samskipti
á milli stjórmálamanna eru líka oft
hátíðleg og formbundin. Að þessu
leyti er það auðvitað óhugsandi að
ráðamenn einstakra ríkja eða sam-
banda viðurkenni opinberlega að
samkomulag sem þeir hafa gert sín á
milli sé hálfónýtt. Það er kurteisin
sem ræður. Þar til fyrir stuttu tók ég
virkan þátt í formlegu Evrópustarfi.
Síðasti fundurinn sem ég tók þátt í
var fundur Ráðgjafarnefndar EFTA
þar sem aðilar vinnumarkaðar sitja.
Þar var m.a. verið að undirbúa árleg-
an fund nefndarinnar með Fasta-
nefnd EFTA. Eitt af aðalumræðuefn-
unum var að venju staða og þróun
EES-samningsins. Meginniðurstað-
an þar var að EES-starfið gengi vel,
hvað annað, það er búið að segja það í
mörg ár. En á eftir kom auðvitað eitt
stórt en, þar sem innihaldið var að líf-
ið úti á jaðrinum væri orðið ansi erfitt.
Allir nefndarmenn Ráðgjafarnefnd-
arinnar voru sammála um að EES-
samstarfið væri orðið verulega erfitt
og að samningurinn hafi veikst, en
auðvitað var ekki hægt
að segja það beint, slíkt
tíðkast einfaldlega ekki
í starfi eins og þessu.
Fyrst þarf að segja að
allt gangi vel og svo er
sagt en, og fyrst þar á
eftir er ýjað að sannri
stöðu mála.
Það er alkunnur
brandari að pappírar
megi ekki vera mjög
langir til þess að stjórn-
málamenn nenni að lesa
þá, en að þeir lesi bara
fyrstu 4-5 orðin í sam-
bandi við hvernig EES-
samstarfið gengur er
kannski full mikið (eða lítið) af því
góða.
Stjórnmálamenn hér á landi hafa
haft mikla tilhneigingu til þess að ríf-
ast um þennan fyrsta setningarhluta.
Sé hins vegar litið til annarra aðila
eins og þeirra embættismanna sem
vinna við málið og virkra samtaka í
Evrópustarfi eins og Samtaka iðnað-
arins og Alþýðusambands Íslands eru
skoðanirnar skýrar, EES-samning-
urinn hefur veikst og sumir hafa
reyndar líkt honum við ónýta flík. Um
skoðanir embættismanna, t.d. þeirra
sem eru í Brussel við að reka EES-
samninginn, er erfitt að fjalla vegna
þess að þeir mega ekki hafa opinbera
skoðun á málinu. Samtökin í atvinnu-
lífinu eins og Samtök iðnaðarins og
Alþýðusamband Íslands hafa hins
vegar talað mjög skýrt á undanförn-
um mánuðum. Skýr afstaða ASÍ var
samþykkt einróma á síðasta þingi
þess og Samtök iðnaðarins hafa gert
ítarlega könnun meðal aðildarfyrir-
tækja sinna á skoðunum forsvars-
manna þeirra á EES-samningnum.
Það vita allir sem vilja vita að áhugi
ESB á EES-samstarfinu hefur farið
sífellt minnkandi og að EES-sam-
starfið er farið að þvælast fyrir og að
það á að reka með lágmarksfyrirhöfn.
Það vita líka allir að aðgangur EFTA-
ríkjanna að löggjafarstarfinu hefur
minnkað verulega, þótt ekki sé nema
vegna veikari stöðu Framkvæmda-
stjórnarinnar í starfi ESB. Það eru
Ráðherraráðið og Evrópuþingið sem
eru lykilaðilar í löggjafarstarfi innan
ESB og EES-samningurinn gefur
enga möguleika á að komast að þess-
um aðilum. Öllu þessu lýsti Unnur
Gunnarsdóttir mjög vel í umræddri
grein. Samt sem áður halda íslenskir
stjórnmálamenn áfram að segja okk-
ur að EES-samstarfið gangi vel og sé
fullnægjandi fyrir okkur. Stundum er
vitnað í einhverja úr röðum gagnaðil-
ans og sagt að þeim finnist líka að
þetta samstarf gangi vel. Nú auðvit-
að, við hverju var að búast? Það er yf-
irlýst stefna ESB að reka EES-sam-
starfið með lágmarksfyrirhöfn og láta
það vera sem minnst fyrir í áherslum
ESB. Ef það tekst, sem það gerir, þá
eru þeir auðvitað ánægðir og segja að
þetta gangi allt afar vel. Þessu til við-
bótar kemur svo auðvitað hin diplóm-
atíska kurteisi; ráðamenn viðurkenna
einfaldlega aldrei opinberlega að
samningar sem þeir gera séu slæmir.
Þessa dagana er mikið talað um
reynsluleysi Bush forseta Bandaríkj-
anna í utanríkismálum. Evrópskir
stjórnmálamenn láta ekki hanka sig á
slíku.
Það sem eftir stendur er sú spurn-
ing hvort það sé sæmandi fyrir full-
valda ríki, að taka þátt í nánu alþjóð-
legu samstarfi, sem m.a. gengur út á
laga- og reglusmíð sem á að gilda fyr-
ir atvinnulíf og þegna viðkomandi
lands, og fá ekki að koma að þeim
borðum þar sem ákvarðanirnar eru
teknar. Við tökum við lögum og
reglum tilbúnum, við þökkum kurt-
eislega fyrir og Alþingi rennir regl-
unum athugasemdalaust í gegn vegna
þess að athugasemdir á þessu stigi
valda bara vandamálum og eru þess
vegna óhugsandi. Auðvitað svarar
hver fyrir sig, en að mínu mati er
þessi staða fullkomlega óásættanleg
fyrir okkur sem fullvalda þjóð.
Auðvitað hefur EES-
samningurinn veikst
Ari Skúlason
Evrópumál
Er það sæmandi fyrir
fullvalda ríki, spyr
Ari Skúlason, að taka
þátt í nánu alþjóðlegu
samstarfi en fá ekki
að koma að þeim borð-
um þar sem ákvarð-
anirnar eru teknar?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Aflvaka hf. og áhugamaður um
evrópsk málefni.
TÆPIR sex mánuð-
ir eru liðnir frá því að
kjarasamningur
Félags íslenskra
hjúkrunarfæðinga við
fjármálaráðherra
rann út. Samninga-
nefnd félagsins hefur
hitt samninganefnd
ríkisins á 12 fundum
og er árangur þeirra
funda sá að viðræðun-
um hefur verið vísað
til sáttasemjara ríkis-
ins. Svo virðist sem
algert viljaleysi sé hjá
ríkinu á því að ná
samningum. Ágrein-
ingsefni eru ekki
rædd af alvöru og festu heldur er
hjúkrunarfræðingum tilkynnt hvað
um skuli samið og að frá því verði
ekki hvikað. Samningaviðræður
eru í raun ekki hafnar að mati
hjúkrunarfræðinga. Ákvarðanir
um hvað skuli samið um virðast
teknar annars staðar en við samn-
ingaborð Félags íslenskra hjúkr-
unarfræðinga við ríkið.
Hjúkrunarfræðingar líta mjög
alvarlegum augum þetta viljaleysi
ríkisvaldsins. Eins og flestir vita
þá ríkir fákeppni um vinnuafl
hjúkrunarfræðinga en vinnuveit-
andi þeirra flestra er ríkið. Það er
ábyrgðarhluti hjá stjórnvöldum að
nýta sér aðstæður ófullkominnar
samkeppni til að halda niðri laun-
um hjá stórum hópi kvenna í op-
inberri þjónustu. Svo undarlegt
sem það nú er þá gildir nýr kjara-
samningur ekki frá þeim degi að
sá eldri rennur út heldur frá und-
irskriftardegi nýs samnings. Við-
semjendur ríkisins eru því þeir
einu sem tapa á því að samninga-
viðræður dragast á langinn. Hvort
stjórnvöld séu að draga viðræður á
langinn í þeim tilgangi að hagnast
á þeim skal ósagt látið en hitt er
ljóst að ríkið en ekki hjúkrunar-
fræðingar hagnast á seinagangi í
samningaviðræðum. Engin refsi-
ákvæði er að finna í lögum um
kjarasamninga opinberra starfs-
manna gegn þeim aðila sem hagn-
ast á því að draga viðræður á lang-
inn þegar viðkomandi aðili mætir
óundirbúinn að samn-
ingaborðinu og sýnir
viljaleysi í að vinna að
nýjum kjarasamningi.
Hvað geta viðsemj-
endur ríkisins gert við
slíkar aðstæður?
Svari hver fyrir sig.
Það er mat samn-
inganefndar Félags
íslenskra hjúkrunar-
fræðinga að samn-
inganefnd ríkisins í
umboði fjármálaráð-
herra hafi sýnt
óábyrga hegðan í við-
ræðum sínum við
hjúkrunarfræðinga.
Það er sameiginleg
ábyrgð beggja aðila að ná samn-
ingum sem báðir geta unað við.
Hjúkrunarfræðingar og samninga-
nefnd ríkisins hafa nú hist einu
sinni hjá ríkissáttasemjara og það
er von samninganefndar hjúkrun-
arfræðinga þar fari fram viðræður
sem skili árangri. Fyrir hönd
stjórnar Félags íslenskra hjúkr-
unarfræðinga skora ég á fjármála-
ráðherra að beita sér fyrir því,
sem meginvinnuveitendi hjúkrun-
arfræðinga, að gengið sé hratt og
af sanngirni til samninga.
Fákeppni um
vinnuafl hjúkr-
unarfræðinga
Herdís
Sveinsdóttir
Höfundur er formaður Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Samningar
Það er mat samninga-
nefndar Félags
íslenskra hjúkrunar-
fræðinga, segir
Herdís Sveinsdóttir,
að samninganefnd
ríkisins hafi sýnt
óábyrga hegðan í
viðræðum sínum við
hjúkrunarfræðinga.
Gabriel
höggdeyfar
STÓRHÖFÐI 15, SÍMI 567 6744
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Kombi
Njálsgötu 86,
s. 552 0978
Brúðargjöfin
fæst hjá
okkur