Morgunblaðið - 17.01.2002, Síða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PERSÓNUVERND hefur úrskurð-
að Ráðgjafarstofu um fjármál heim-
ilanna hafi verið óheimilt að krefja
banka, sparisjóði eða aðrar lána-
stofnanir um upplýsingar um
bankayfirlit konu sem leitaði þar
eftir ráðgjöf. Jafnframt hafi Lands-
bankanum verið óheimilt að láta
Ráðgjafarstofunni í té upplýsingar
um fjárhagsstöðu konunnar.
Málavextir eru þeir að árið 1999
leitaði konan til Ráðgjafarstofu um
fjármál heimilanna vegna húsa-
leiguskulda við Félagsbústaði hf.,
sem eru í eigu Reykjavíkurborgar.
Að hennar sögn vísaði formaður
félagsmálaráðs borgarinnar henni
til Ráðgjafarstofunnar og setti það
raunar sem skilyrði fyrir hugsan-
legri niðurfellingu húsaleiguskulda.
Þar átti hún fund með ráðgjafa og
undirritaði konan eyðublað um að
stofunni væri veitt heimild til að
afla upplýsinga um skuldir hennar.
Í framhaldi af þessum fundi afl-
aði ráðgjafinn upplýsinga um skuld-
ir og eignir hjá Landsbanka Íslands
þar sem hún var í viðskiptum. Upp-
lýst var um heildarstöðu hennar
gagnvart bankanum, þ.m.t. að hún
ætti tiltekna fjárhæð inni á banka-
bók.
Konan mætti ekki í boðað seinna
viðtal og sendi Ráðgjafarstofa
henni bréf sem byggt var á þeim
gögnun sem hafði verið aflað frá
bönkum og Félagsbústöðum hf. Í
bréfinu segir m.a. orðrétt: „Fé-
lagsbústaðir eru tilbúnir að fella
niður dráttarvexti að fjárhæð
75.000 kr. ef að þú greiðir upp
skuldina við þá innan viku frá dag-
setningu þessa bréfs.
Til þess að það sé mögulegt þá
þarft þú að nota þá fjárhæð sem þú
átt í banka en jafnframt þarftu lík-
lega að fá yfirdrátt fyrir því sem á
vantar sbr. fjárhagsyfirlit.“
Konan hélt því fram að inneignin
hjá bankanum væri í eigu barna
hennar og féllst ekki á tillögur Ráð-
gjafarstofunnar. Að hennar sögn
var henni þá sagt upp leiguhúsnæð-
inu. Hún kvartaði undan „mistökum
bankans“ og krafðist þess að fá
skaða sinn bættan. Í apríl í fyrra
óskaði konan eftir áliti Persónu-
verndar.
Landsbankinn hélt því fram að í
samræmi við beiðni Ráðgjafarstof-
unnar hafi honum borið að veita
þessar upplýsingar enda ekki hægt
að gefa upp skuldir viðskiptavinar
án þess að draga frá inneignir í
bankanum. Ráðgjafarstofan tók í
sama streng og frá miðju ári 1999
hefur yfirlýsing um leyfi til upplýs-
ingaöflunar verið látin taka til eigna
og skulda.
Í úrskurði Persónuverndar segir
að þar sem ekki lægi fyrir ótvírætt
samþykki konunnar, þar sem skil-
greint væri hvaða upplýsingar hann
samþykkti að aflað yrði, frá hverj-
um og fyrir hvaða tímabil, hafi
hvorki Ráðgjafarstofunni né Lands-
bankanum verið heimilt að miðla
upplýsingum um fjárhag konunnar.
Í úrskurðinum segir að þessi nið-
urstaða ætti ekki að koma fyrir-
svarsmönnum Ráðgjafarstofu á
óvart því þegar á árinu 1997 hafi
tölvunefnd, sem var forveri Per-
sónuverndar, lýst þessari skoðun
sinni.
Þagnarskylda hvílir
á bankastarfsmönnum
Á bankastarfsmönnum hvíli
þagnarskylda og því yrði að telja að
samkvæmt lögum hafi bankanum
verið óheimilt að miðla fyrrgreind-
um upplýsingum, enda hafi bank-
anum ekki tekist að sýna fram á að
hann hafi haft til þess leyfi.
Konan óskaði ekki eftir því að
Persónuvernd tæki afstöðu til þess
hvort Ráðgjafarstofunni hafi verið
óheimilt að veita starfsmanni Fé-
lagsþjónustunnar aðgang að upp-
lýsingum um fjárhagsstöðu hennar.
Af þessum sökum tekur Persónu-
vernd ekki afstöðu til þessa álita-
efnis.
Persónuvernd um Ráðgjafarstofu um fjármál heimila og Landsbanka
Óheimilt var að veita
upplýsingar um fjárhag
LAUSLEG verðkönnun sem Morg-
unblaðið stóð fyrir ásamt Alþýðu-
sambandi Íslands á verði algengra
neysluvara á Íslandi og í nokkrum
Evrópusambandslöndum eftir gild-
istöku evrunnar 1. janúar sl. sýnir að
verð hér á landi er að jafnaði mun
hærra en í evrulöndunum. Af þeim
sautján vöruflokkum og tegundum
sem spurt var um í könnuninni, kem-
ur Ísland dýrast út í tólf tilvikum og
nær aldrei að vera með lægsta vöru-
verðið.
Könnunin, sem fram fór fyrir og
eftir sl. helgi tók til fimm evrulanda
og Íslands. Leitast var við að kanna
verð algengra neysluvara í venjuleg-
um stórmörkuðum, þ.e. ekki sölu-
turnum eða kvöld- og nætursölubúð-
um og ekki heldur skilgreindum
lágvöruverðsverslunum. Þá var leit-
ast við að bera saman sambærilegar
vörutegundir, þ.e. annaðhvort sömu
merkin eða sambærilega vöruflokka,
t.d. eitt stk. franskbrauð eða 1 kg af
frosnum kjúklingi. Til viðbótar var
kannað verð á vinsælum vöruflokk-
um af öðru tagi, t.d. Levi’s gallabux-
um og eftirsóttum hljóm- og mynd-
geisladiskum.
Hér á landi var verð kannað í
verslunum Hagkaupa og Fjarðar-
kaupa og var lægra verðið í hverju
tilviki fyrir sig látið ráða. Aukinheld-
ur var verð kannað í stórmörkuðum í
Þessalóníku á Grikklandi, Berlín í
Þýskalandi, Amsterdam í Hollandi,
Brussel í Belgíu og Lúxemborg.
Viðameiri könnun reyndist ekki
framkvæmanleg að þessu sinni, en
að sögn Ágústu Ýrar Þorbergsdótt-
ur, verkefnisstjóra hjá ASÍ, sem
skipulagði könnunina af hálfu sam-
bandsins, má búast við því að mjög
verði litið til Íslands og annarra Evr-
ópulanda með tilliti til vöruverðs á
næstunni nú þegar evran hefur tekið
gildi og allur samanburður verður
gegnsærri og auðveldari í fram-
kvæmd.
Munurinn sláandi í
einstökum tegundum
Ágústa Ýr kom til starfa hjá Al-
þýðusambandinu í september sl. og
hefur umsjón með verðlagseftirliti af
hálfu sambandsins. Hún hefur mikla
reynslu af slíkum störfum og var áð-
ur hjá Neytendasamtökunum.
„Þegar niðurstöðurnar eru skoð-
aðar kemur í ljós að Ísland er lang-
oftast dýrasta landið og það kemur
ekki svo mjög á óvart. Í einstökum
tegundum er munurinn þó sláandi,
en í öðrum kemur á óvart hvað teg-
undir geta verið dýrar erlendis.
Þannig átti ég ekki von á öðru en að
bleiur kæmu langverst út hér á landi
í þessari könnun, en svo reyndist þó
ekki vera,“ segir Ágústa.
Meðal þess sem kemur út út könn-
uninni er að algengur McDonald’s
hamborgari, s.k. „Big Mac“, er ríf-
lega 79% dýrari hér á landi en þar
sem hann er ódýrastur, eða í Grikk-
landi. Þá kostar það Þjóðverja 66%
minna en Íslendinga að festa kaup á
vinsælum geisladiski og munurinn á
Grikklandi og Íslandi er 177%, Ís-
lendingum í óhag, þegar kemur að
frosnum kjúklingi, 1 kg.
Vitaskuld segja tölurnar í töflunni
meira en mörg orð, en þó er rétt að
hafa í huga ólíkt neyslu- og versl-
unarmynstur í ólíkum löndum. Þann-
ig kann einhverjum að koma á óvart
hversu Iceberg-salat er dýrt í Grikk-
landi, en skýringuna er að finna í því
að það er ekki ræktað þar í landi og
því innflutt munaðarvara. Þá er þess
og að geta að þar í landi er löng hefð
fyrir því að grænmeti og ýmsar land-
búnaðarafurðir séu keyptar á úti-
mörkuðum en ekki í stórmarkaði.
Þá er alþekkt að einstök vöruteg-
und getur notið mikilla vinsælda í
einu landi en lítilla í því næsta. Til
þess að fá raunhæfan samanburð
getur þó reynst nauðsynlegt að ein-
skorða sig við fyrirfram ákveðin
vörumerki og flokka.
Ekki er heldur unnt að draga of
víðtækar ályktanir af könnun sem
þessari þar sem ekki gafst kostur á
því að kanna verð í öllum evrulönd-
unum. Hún ætti þó að geta gefið
nokkra mynd af vöruverði frá einu
landi til annars og þeim breytingum
sem orðið hafa í Evrópu samfara
gildistöku evrunnar.




  

 



     


 




 




 

   ! 

" 
#

! 

" 


$%&' 
( 
"   
 
"   
 
!') 
*
 
+ , $  
+ , - 
 
.+ /
+ , ' 0
  
#
&
1 &
2
2
' 
(343



 

6 
7 &
85



 
 8 , 
9 2
85

  
1 
:  
8
8
.&2  ;, <
 0
,'  
= 
(

(>
? 
 
* &  
.
&= + 9  

@% 4


;)0&4


: 4

? +





 









 
 


>(
#
3>A
A>
(B
3#A
(#A
3>3
(
(3C
(#(
(#>B
(C>A
3CAA
B#3
3((

C3
#
3
BA
3>
(
3#(
BB>
3(
(3C
(
(A>3
B#
AA
3A

B3
(B(
C3
(C(

>BB
(C
33
ACA
3C3
3C3
3>B#
#>3>
(
>>
A
(#3
##
(33
B
(#3A
B3
(B
(#A3
3(AA
3(AA
333>
B>
3B
>3
BA
3>
(B(
C
3
((#
3A#
(#
B
(B(
((B
(BC
(BC
3B>
C
3AC
9  

@% 4


;)0&4


: 4

? +
 9  

@% 4


;)0&4


: 4

? +



 


 
=
 
A( 


 
   

;D
, 





















 


























 























 














 




 













 





  



 






#(A



3B



(5>3
#B



AB(










>#
>C
3((

(C(
3B>
((#



(C>
A#>
(5>
(5>>
353>C
53((
(#CC
3#
#(

3(C(
A
(#>>
((>
3(#
B#C
3#>
C#A(
(53A
(53
35>(A
>5#3A
33#
((
(
(>
#3C
(BC


>(>
(533A
3CB
C#CB
(5B#
(5B#
(5AB
5A#
3>B#
C
A
(>C
BB>#
(
((
(5>A3
(3
((#>

(5BA(
(5BA(
(5#(
>5A3(
33>>
B
AB
3#3
(A
#(B
(AC
((
3B>
(5>A
(
(A
(5(
(53>
(53>
(5AAB
B5
3#3
B(
C>
33
3
#AB
3#3
3BB
>33
35
>3>
3C
(5>#
35#
35#
35C3
#533(
3
3#
>C
3#3
(A
A
(C(
((
((#
B#C
3#>
(C>
C#CB
(53A
(53>
(5#(
>5#3A
(#CC
(CE
#E
E
C3E
E
(#E
(B>E
(##E
3CE
E
A3E
#BE
BBE
BE
B>E
E
#AE
Verðkönnun á algengum vörutegundum á Íslandi og í evrulöndum
177% verðmunur
á kjúklingi á Íslandi
og í Grikklandi
Varað við
fölsuðum
seðlum
Straumur falsaðra
dollara í Evrópu
ALÞJÓÐADEILD ríkislögreglu-
stjóra varar við fölsuðum dollara-
seðlum en lögregla víða í Evrópu
hefur að undanförnu orðið vör við
straum falsaðra 50 dollara seðla.
Tveir Litháar sitja nú í gæslu-
varðhaldi en þeir voru handteknir
ásamt tveimur öðrum með falsaða
dollaraseðla í fórum sínum og hafði
þeim áður tekist að koma í umferð
nokkru magni falsaðra seðla. Við
leit á mönnunum og við húsleit var
lagt hald á falsaða 10, 20, 50 og 100
dollara seðla.
Á vefsíðu ríkislögreglustjóra
kemur fram að bandarísk yfirvöld
hafi nú sent út viðvörun vegna fals-
aðra 50 dollara seðla. Erfitt getur
verið að gera greinamun á fölsuðum
og ekta seðlum. Þá segir að lög-
regla víða í Evrópu hafi orðið vör
við 50 dollara seðla. Menn sem hafa
verið handteknir vegna þessa eru í
langflestum tilfellum Litháar og
Georgíumenn.
Full ástæða er sögð til að vera á
varðbergi og er verslunarfólk,
starfsfólk veitingastaða og hótela
sérstaklega varað við.