Morgunblaðið - 08.03.2002, Blaðsíða 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. MARS 2002 45
sjálfstæði og að sjá skoplegu hliðarn-
ar á lífinu, enda kímnigáfan ætíð til
staðar. Það gat verið spaugileg sjón
að sjá aldraðan mann hlæja jafn-
hjartanlega og lítill strákur, þá var
prakkarinn sjaldan langt undan.
Allir þínir góðu eiginleikar komu
fram í starfi þínu sem læknir, sem þú
varst af guðs náð, kostir eins og
hjálpfýsi og jöfn virðing fyrir öllum,
mönnum og dýrum, háum sem lág-
um.
Elsku hjartans afi, yndislegu
stundirnar okkar á Báró með þér og
ömmu Unni búa nú einungis í hugum
okkar og hjörtum. Við erum þakk-
látar fyrir minningarnar og það
veganesti sem þú veittir okkur út í
lífið. Nú ert þú hjá ömmu Unni og við
vitum að Tíger mun sjá um Úa sinn.
Við söknum ykkar alltaf,
Signý Vala og Unnur Edda.
Fráfall Úlfars Þórðarsonar,
frænda míns, er mér sem og mörgum
öðrum mikið áfall því að þrátt fyrir
árin níutíu var Úlfar enn ungur í
anda, stálminnugur og gæddur lífs-
fjöri fram til þess síðasta. Hann hafði
með kjarkmikilli og reisnarlegri
framkomu sinni, skoplegu fasi og
ekki síst ógleymanlegum sögum af
mönnum og málefnum vakið aðdáun
mína sem ungs drengs á uppvaxtar-
árum mínum í Suðurgötu. Við fund-
um það fljótlega bræðurnir að Úlfar
var enginn venjulegur maður heldur
var hann uppspretta óþrjótandi frá-
sagna, fullur af brennandi áhuga, og
elju sem smitaði út frá sér til okkar
unglinganna. Ég held að við höfum
búið að því síðan. Í huga mínum lýst-
ur upp mynd af Úlfari á nýársnótt
hjá ömmu Ellen, fyrir daga sjón-
varpsins, að segja okkur bræðrum
frá orrustunni við Stalingrad, enn
einni stríðssögunni sem hann kunni
svo vel, og lýsti því fyrir okkur í smá-
atriðum sem þar gerðist svo að við
vorum sem upptendraðir flugeldar
lengi á eftir og jafnvel amma Ellen
einnig því hún dýrkaði son sinn mjög.
Úlfar var maður augnabliksins, kast-
aði teningunum líkt og Sesar forðum,
úrræðagóður á ögurstund og tókst á
við erfið viðfangsefni án hiks eða
hiksta. Gordions-hnútar voru höggn-
ir ef því var að skipta til að einfalda
málin. Okkur frændum hans fannst
mörg atvik í ævi hans svo ótrúleg að
lyginni væri líkast, sem sennilega
helgaðist að einhverju leyti af því
húnvetnska blóði sem um æðar hans
rann með tilheyrandi óþolinmæði og
fljóthug. Gifturík en sérkennileg
uppvaxtarár hans hjá danskri móður
og norðlenskum föður sínum og
systkinum í læknabústaðnum á
Kleppi innan um geðsjúka og starfs-
fólk brenndust djúpt í sál hans og
mörkuðu viðmót hans sem ætla má
að hafi gert honum síðar á ævinni
auðvelt um val á því sem hann máli
skipti.
Úlfar lét sig ótalmargt varða en
fjölskylda hans skipti hann mestu og
er minnisstætt hve vel hann sinnti
börnum elsta sonar síns, Þórðar
Jóns, eftir fráfall hans 1963 en ljóst
er jafnframt að margir aðrir áttu í
Úlfari hauk í horni. Hann áttaði sig á
mikilvægi smáatriða og er þar vafa-
laust ein skýring á miklum vinsæld-
um hans á langri ævi. Hvar sem ég
hitti hann hvort sem það var hjá
ömmu eða í fjölskylduboði, á yfir-
fullri lækningastofu hans í Lækjar-
götu, á kaffistofunni í turni Landa-
kotsspítala eða á sjúkrabeði hans þá
kom ég alltaf ánægður af hans fundi,
líklega brosandi ef ekki hlæjandi að
einhverri sögunni, þótt maður væri
reyndar allsendis óviss um hvort
sagan væri að fullu sönn.
Farsælum læknisferli og langri
ævi er lokið, sem var eins og góð
skemmtisaga. ,,Tilkynni, hr. höfuðs-
maður,“ sagði Svejk forðum, sem
fékk Úlfar til þess að brosa enn og
aftur. Nú brosum við í minningunni
um góðan mann.
Úlfur Agnarsson.
Svo langt sem minni mitt nær aft-
ur í tímann er þar í heðurssessi
frændfólk mitt á Kleppi. Þórður
Sveinsson læknir þar var kvæntur
Ellen, frænku föður míns, þau voru
bræðrabörn, og voru hún og börn
þeirra Þórðar eina frændfólk okkar
hér á landi. Því var alla tíð náið sam-
band milli fjölskyldnanna á Kleppi og
Hverfisgötu 28 og einlæg vinátta
ríkti milli þeirra hjónanna á Kleppi
og foreldra minna. Á þeim tíma var
Kleppur langt úti í sveit, engir stræt-
isvagnar, einkabílar fátíðir og veg-
urinn inn að Kleppi óupplýstur, hol-
óttur malarvegur. Því var Hverfis-
gata 28 kærkominn áningarstaður
fyrir „Klepparana“ í bæjarferðum,
enda miklir aufúsugestir hvenær
sem var.
Þau Þórður og Ellen eignuðust sjö
börn og var Úlfar sá þriðji í röðinni.
Hann var á sama reki og eldri bræð-
ur mínir og var mikil vinátta þeirra á
milli. Úlfar tengdist því okkur á þess-
um árum einna mest þeirra systkina,
því hann var að segja má heimagang-
ur hjá okkur alla sína skólatíð. Við
„litlu krakkarnir“ dáðum Úlfar
frænda okkar og það ríkti alltaf mikil
gleði og kátína þegar hann kom.
Hann var svo skemmtilegur og kunni
svo vel að segja sögur og kom okkur
alltaf til að hlæja. Hann hafði svo
mikla kímnigáfu, sá alltaf spaugilegu
hliðarnar á öllum hlutum, og hann
gaf sig alltaf að okkur líka. Ég á hon-
um margar skemmtilegar stundir að
þakka, bæði fyrr og síðar.
En Úlfar var ekki aðeins skemmti-
legur. Bráðvel gefinn var hann, ham-
hleypa til vinnu, áhugamaður um svo
marga góða hluti og kom þeim í
framkvæmd af dugnaði og eljusemi.
Hann kom víða við á sinni löngu leið
og skildi eftir sig mörg spor til góðs
og heilla. Það fýkur ekki svo glatt í
þau spor, þau koma til með að sjást
um langa framtíð. Það má með sanni
segja að hann hafi gengið til góðs
götuna fram eftir veg.
Úlfar komst ekki undan and-
streymi og sorg í lífinu frekar en
flestir aðrir, en hann lét aldrei bug-
ast, hélt reisn sinni fram til síðustu
stundar. Ég tel hann hafa verið mik-
inn gæfumann í sínu lífi.
Það er gleðilegt að hann og Unnur
dóttir hans náðu því að koma end-
urminningum hans út það tímanlega
að hann gat handleikið þá bók og
glaðst yfir afrakstrinum. En það er
mikið eftir af því sem hann tók sér
fyrir hendur, það væri efni í aðra eins
bók, hvort sem nú sú bók verður ein-
hvern tíma skrifuð, hvað ég þó vona.
Ég kveð Úlfar frænda minn með
þakklæti og virðingu og votta börn-
um hans, fjölskyldum þeirra, systk-
inum hans og fjölskyldum þeirra ein-
læga samúð mína.
Nanna frænka.
Síðastliðið sumar fagnaði Úlfar
Þórðarson augnlæknir afmæli sínu
með fjölskyldu sinni og vinum. Þar
var margt um manninn og það var
nokkuð óvanalegt að hinir fjölmörgu
sem samfögnuðu hinu níræða afmæl-
isbarni voru á öllum aldri, enda var
það þannig, að í návist hins síunga og
glaðværa manns skynjuðu menn
tæpast aldursmuninn. Það fer ekki
hjá því að margir samferðamenn
manns sem kominn er á tíræðisaldur
eru horfnir, en sífellt bættust menn í
hópinn og einhvern veginn var Úlfar
Þórðarson alltaf fremstur í hópi jafn-
ingja. En nú er skyndilega og nokkuð
óvænt komið að leiðarlokum og hug-
urinn leitar til baka, til liðinna stunda
og minninganna um horfinn heiðurs-
mann og kæran vin.
Ég er þess fullviss að í huga
margra þeirra sem þekktu Úlfar
Þórðarson og nú horfa á eftir honum
finna að það voru forréttindi að eiga
hann að samfylgdarmanni á lífsleið-
inni. Kynnin við hann voru mann-
bætandi, hann leitaðist alltaf við að
laða fram hið jákvæða og skemmti-
lega en neikvæð hugsun eða nei-
kvætt umtal var ekki hans stíll. Úlfar
Þórðarson fékk sinn skammt af gleði
og sorg í lífinu eins og aðrir menn en
hann bar sín mál ekki á torg. Hann
var hinn gefandi maður sem setti
sjálfan sig ætíð í skuggann og beindi
umhyggju sinni og hjálpsemi að þeim
sem þurftu þess með. Þeir eru marg-
ir sem Úlfar Þórðarson, á löngum
farsælum læknisferli sem spannaði
meira en sex áratugi, hjálpaði með
skarpskyggni sinni, gáfum og þekk-
ingu á sviðum læknisfræðinnar.
Þegar Úlfars Þórðarsonar er
minnst kemur það í hugann á hve
mörgum sviðum hann hafði mótandi
áhrif og skildi spor sín víða eftir.
Hann var atorkusamur og áhugamál
hans og afskipti voru á svo mörgum
sviðum í mannlegu samfélagi. Fyrir
utan læknisfræðina má nefna aðdáun
hans og virðingu fyrir náttúru lands-
ins og smælingjunum í jurta- og
dýraríkinu. Eftirminnileg var þekk-
ing hans og skarpskyggni á fuglum,
áhugi hans á skógrækt og íþróttum
svo sem badminton og sundi, sem
hann stundaði nánast til síðasta
dags, svo eitthvað sé nefnt. Ekki má
heldur gleyma fluginu sem átti hug
hans, en sagan geymir frásögn um
ungan stúdent sem 21 árs gamall og í
miðju læknisnámi fór til Englands og
lærði flug við takmarkaða hrifningu
föður síns. Úlfar átti um langt árabil
hlut í flugvélum og flugið átti hauk í
horni þar sem hann var. Sú var tíðin
að allir starfsmenn í íslensku flugi
þekktu Úlfar Þórðarson, sem var
trúnaðarlæknir Flugmálastjórnar
um áratugaskeið. Hann var ekki að-
eins trúnaðarmaður hins opinbera
eftirlits, sem gekk úr skugga um
hvort viðkomandi uppfyllti tilskildar
heilbrigðiskröfur og væri einn af
sterkum hlekkjum í keðju flugörygg-
isins, hann var einnig hinn skilnings-
ríki og hjálpandi vinur sem með
skarpskyggni sinni og þekkingu
hjálpaði einstaklingnum sjálfum
þegar á bjátaði.
Ég var einn þeirra manna sem
urðu þeirrar gæfu aðnjótandi að
kynnast manninum Úlfari Þórðar-
syni, sem þá var kominn um miðjan
aldur, og eiga hann að vini og félaga
um áratugaskeið. Samveran er
ógleymanleg og fáa menn hef ég
þekkt skemmtilegri þegar hann
sagði frá ævintýralegu lífi sínu í námi
og starfi og samferðamönnum sínum.
Það var gaman að fylgja honum þeg-
ar hann á efri árum hófst handa við
að rækta upp og planta trjám í nán-
ast gróðurlausa mela sem hann eign-
aðist við Hafravatn. Þá var nú ekki
slegið við slöku og verkin lofa svo
sannarlega meistarann.
Úlfar þurfti ekki hvatningu ann-
arra til þess að hefjast handa og það
var yfirleitt ekki til setunnar boðið
þegar hann hringdi: „Heilsa þér sér-
staklega, þakka þér fyrir að þú
hringdir“! Verkefnin voru augljós og
aðkallandi og hann kunni að koma
hlutunum í gang, hann kunni að
virkja áhuga og fúsar hendur.
Oft kom það í hugann hve Úlfar
Þórðarson var einstakur maður,
hans líkar eru því miður fáir og skarð
hans stendur ófyllt. Hann var svo
lánsamur að ná háum aldri og halda
fullum andlegum styrk og skerpu
hugans til síðasta dags.
Minningarnar um Úlfar Þórðar-
son eru fjársjóður sem ég veit að
margir eiga og varðveita í hjarta sínu
meðan þeir lifa.
Skúli Jón Sigurðarson.
Vinur okkar Úlfar Þórðarson var
fljúgandi blóm líkt og Reykjavíkur-
skáldið Tómas Guðmundsson laðar
svo ljóðrænt fram í samnefndu
kvæði:
Vel sé yður, ó, vængjaða blómskrúð drottins,
vinir himins og jarðar, sem einhverju sinni,
löngu áður en ártöl og sögur hófust,
uxuð til skínandi flugs upp af jörðinni minni.
Því fögnuður yðar fann sér ei lengur rætur
í faðmi hennar, og þó hafði jörðin borið
að sínu leyti umhyggju fyrir yður
engu minni en jafnvel sólin og vorið.
En þökk sé yður, að hversu hátt sem þér leitið
mót himni og sól, þá komið þér ávallt til baka
að syngja fyrir þau blómin, sem sem urðu eftir
og enn hafa hvorki lært að fljúga né kvaka.
Og segð þú mér, ljóð mitt, hvort er ekki
einmitt þetta
hin eina gleði, sem sálir og kvæði varðar,
að mega í auðmýkt fara að dæmi fuglsins,
sem flýgur í erindum guðs milli himins og
jarðar?
(Tómas Guðmundsson.)
Íslensk flugmál áttu mikilvægan
bakhjarl í Úlfari Þórðarsyni. Allt er
til framfara horfði í fluginu var hon-
um einstaklega hugleikið og kært.
Sýn augnlæknisins í flugmálum var
þekking og víðsýni með sinn alkunna
drengskap að leiðarljósi. Segja má að
þekking Úlfars á flugmálum hafi ver-
ið eins og himininn, því lengra sem
maður hugsar um þessa mikilvægu
þekkingu því minni verður maður.
Fyrir störf sín að flugmálum og
elskuleg kynni er Úlfari Þórðarsyni
þakkað að leiðarlokum. Farðu heill!
Þóra og Arngrímur.
Kveðja frá ÍBR
Það var óvænt fregn, sem barst út
í byrjun marz, að Úlfar Þórðarson
hefði fallið frá, en hann var á 91. ald-
ursári. Hann hafði haldið andlegri og
líkamlegri heilsu fram til hins síð-
asta, en veikzt snögglega síðustu
daga febrúarmánaðar. Það eru 65 ár
síðan undirritaður varð Úlfars fyrst
var, er hann var við æfingar sumarið
1936 með sundfélögum sínum til und-
irbúnings þátttöku í Ólympíu-leikun-
um í Berlín, en kynni okkar hófust
haustið 1951. Þá fór fram knatt-
spyrnuleikur milli KR og Þróttar á
Melavellinum í strekkingsvindi, sem
hafði mikil áhrif á hraða og stefnu
knattarins. Það leiddi til þess, að
undirritaður fékk fast spark undir
hökuna. Eftir tveggja stunda meðvit-
undarleysi kom meðvitundin aftur og
var Úlfar þá að lýsa í augun og skoða
augnbotnana. Baldur vallarstjóri
hafði í ofboði kallað í Úlfar til hjálpar
og því hafði hann sinnt snarlega eins
og ávallt. Niðurstaðan var sem sagt
alvarlegur heilahristingur og sleppti
Úlfar ekki hendinni af sjúklingnum
fyrr en heilsan var komin í lag.
Á þessum árum stóðu KR og Valur
saman að heimsóknum erlendra
knattspyrnuliða og vorum við tveir
oftar en ekki í móttökunefndum
þessara félaga.
Vorið 1955 kom hingað úrvalslið
frá Neðra-Saxlandi og var Valur
skrifaður fyrir heimsókninni. Þetta
var fyrsti viðburðurinn, sem Albert
Guðmundsson tók þátt í eftir at-
vinnumennsku erlendis, og var mikil
aðsókn að leikjunum. Hagnaði var
skipt á milli félaganna. Síðar sama
sumar kom sænska liðið Häcken
hingað og var KR skrifað fyrir þeirri
heimsókn. Í júlímánuði var sífelld
rigning, sem truflaði aðsókn, svo að
tap varð á heimsókninni. Þegar gert
hafði verið upp óskaði Úlfar eftir nið-
urstöðu og færði formanni knatt-
spyrnudeildar KR helminginn af tap-
inu. Við andmælum Sigurðar Hall-
dórssonar svaraði Úlfar: „Samning-
ur er samningur.“
Úlfar var alla tíð mikill félagsmála-
maður og lét vel að hafa mörg járn í
eldinum samtímis. Það var hreint
ótrúlegt hverju hann fékk áorkað, og
ekki virtist hann skrá mikið hjá sér,
svo sem fundartíma og annað, en
minnið var ótrúlegt og traust. Hann
missti aldrei af fundi vegna
gleymsku.
Hann var einn af stofnendum
Sundfélagsins Ægis 1927, formaður
Knattspyrnufélagsins Vals 1946–
1950 og varð strax „Primus motor“
framkvæmda á æfingasvæði félags-
ins og síðan um árabil. Einhver lét
þau orð falla síðar, að Hlíðarendi við
Öskjuhlíð væri tæpast það, sem hann
er í dag, ef Úlfar hefði ekki komið þar
að málum. Eftir strangan og langan
vinnudag skipti hann á hvíta sloppn-
um og fór í vinnugalla, tók til hend-
inni og fylgdist með stóru sem smáu.
Eitt sinn kom Baldur vallarstjóri
árla dags á skrifstofu sína á Melavell-
inum. Þar á borði lá þá útfylltur lyf-
seðill frá Úlfari en Baldri var ekki
ljóst, hvort eitthvað amaði að. Hann
tók þá lyfseðilinn og lagði hann inn í
afgreiðsluna í Ingólfs Apóteki og
kvaðst mundu bíða. Eftir nokkra bið
kom lyfjafræðingur fram og kvað hér
ekki vera tilvísun á lyf, en honum
sýndist textinn vera: Viltu láta slá
Valsvöllinn.
Sumarið 1967 tók Úlfar að sér for-
mennsku Íþróttabandalags Reykja-
víkur á tímamótum í reykvískum
íþróttum. Miðstöð inniíþrótta var að
flytjast úr gamla Hálogalandi yfir í
Laugardalshöllina, sem bandalagið
var eignaraðili að og var falið að
reka. Stór íþróttahús voru að rísa við
marga framhaldsskólana með þarfir
hverfafélaganna fyrir augum. Þrjú
íþróttafélögin höfðu hafið rekstur
knattspyrnugetrauna án heimildar
rétthafa og sótti bandalagið sem
samnefnari þeirra um rekstrarleyfi.
Upp úr því myndaðist fyrirtækið Ís-
lenzkar getraunir, sem ÍBR var beð-
ið um að reka næstu fimmtán árin.
Starfsemin jókst stöðugt og aldrei
skorti verkefni. Stjórnarfundir undir
forystu Úlfars voru skemmtilegir og
líflegir og enduðu yfirleitt með léttu
spjalli, þar sem kímni og skopskyn
formannsins sveif yfir vötnum. Úlfar
gegndi formennskunni í sautján ár
við miklar vinsældir, en dró sig í hlé
1984.
Á þessum árum var hann ávallt
fenginn til þess að stjórna afmæl-
ishátíðum og Íþróttaþingum ÍSÍ og
þá fór hann létt með tækifærisræður,
sem leiftruðu af húmor og tilvitnun-
um í sígildar bókmenntir, jafnt á lat-
ínu sem þýzku auk móðurmálsins.
Áhugamálin voru svo fjölbreytt og
minnið gott, og þess nutu börnin og
barnabörnin. Hann fór með þau í jan-
úar á skíði í Kitzbühel eða í júlí í mið-
nætursólina í Alta á Kallott-keppn-
ina. Komdu með, sagði hann, en því
miður fórst það fyrir. Komdu með,
sagði hann, þegar hann skundaði á
miðvikudegi til vikulegs þrjú-fundar
með móður sinni og bræðrum. Eft-
irminnilegt.
Einstæður maður hefur kvatt eftir
Úlfar á stofu sinni í Lækjargötu 6b sem hann rak þar í rúma hálfa öld.
SJÁ NÆSTU SÍÐU