Morgunblaðið - 05.11.2002, Blaðsíða 10

ÞINGFUNDUR hefst kl. 13.30
í dag. Að loknum atkvæða-
greiðslum eru eftirfarandi mál
á dagskrá:
1. Þróunarsjóður sjáv-
arútvegsins.
2. Viðurkenning á menntun og
prófskírteinum.
3. Grunngögn um náttúru
landsins.
4. Ójafnvægi í byggðamálum.
5. Verðmyndun á innfluttu
sementi.
6. Framtíðarhlutverk Sem-
entsverksmiðjunnar.
7. Uppsagnir eða mismunun í
starfi vegna aldurs.
8. Rannsóknir á þorskeldi.
9. Meðferð einkamála.
10. Greiðsla ríkissjóðs á bótum
til þolenda afbrota.
FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 5. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞINGMENN ræddu skattastefnu
ríkisstjórnarinnar í umræðum ut-
an dagskrár á Alþingi í gær. Jó-
hanna Sigurðardóttir, þingmaður
Samfylkingarinnar, var málshefj-
andi umræðunnar en Geir H.
Haarde fjármálaráðherra var til
andsvara. Jóhanna sagði skatta-
stefnu ríkisstjórnarinnar fyrst og
fremst byggjast á því að færa
skattbyrði af efnameira fólki og
stórfyrirtækjum yfir á lífeyris-
þega, fólk með lágar og meðal-
tekjur og lítil og meðalstór fyr-
irtæki. „Þessi fyrirtæki og fólkið
sem minnst hefur milli handanna
hefur því greitt fyrir gífurlegar
skattaívilnanir og skattalækkanir
til efnamanna og stórfyrirtækja.
Það gerir ríkisstjórnin með því að
frysta skattleysismörkin, lækka
barnabætur og hækka trygginga-
gjöldin sem koma sér mjög illa
fyrir lítil og meðalstjór fyrirtæki,“
sagði Jóhanna. Aðrir stjórnarand-
stæðingar sem þátt tóku í um-
ræðunni tóku í sama streng.
Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra sagði hins vegar að ýmsir,
þar á meðal Jóhanna Sigurðardótt-
ir, hefðu tekið sér það fyrir hendur
að reyna að villa mönnum sýn í
skattamálum hér á landi. Hann
sagði afleiðingu skattastefnu rík-
isstjórnarinnar fyrst og fremst
vera stóraukinn kaupmátt ráðstöf-
unartekna. Í öðru lagi hefði
skattastefna ríkisstjórnarinnar
stórbætt umgjörð atvinnulífsins. Í
þriðja lagi hefði skattastefna rík-
isstjórnarinnar verið lykilþáttur í
því að gerbreyta efnahagslífi þjóð-
arinnar á undanförnum árum. Þeir
stjórnarliðar sem til máls tóku í
umræðunni töluðu á svipuðum nót-
um.
Í framsöguræðu sinni sagði Jó-
hanna m.a. að skattbyrði verka-
fólks hefði aukist gífurlega í tíð
þessarar ríkisstjórnar eða fjórfalt
meira en skattbyrði efnafólks.
„Það er sama hvaða mælikvarði er
notaður; skattbyrðin hefur aukist
gífurlega; heildarskattar, þar á
meðal tekjuskattar og neysluskatt-
ar, hafa aukist úr 31,5% af lands-
framleiðslu árið 1995, í 37,3% árið
2000. Neysluskattar eru langt frá
því að vera helsta skýringin á
þessari auknu skattbyrði eins og
fjármálaráðherra hélt fram í sjón-
varpi í gærkvöldi.“
Jóhanna sagði að það væri deg-
inum ljósara að lækkun á tekju-
skattshlutfalli einstaklinga úr 42%
í um 38% hefði fyrst og fremst
skilað sér til þeirra efnameiri
vegna þess hve persónuafsláttur-
inn væri skertur. „Hann er nú 26
þúsund í stað 40 þúsunda ef hann
hefði haldið í við vísitöluþróun.
Þeir sem hafa nú um 400 þúsund
kr. í laun á mánuði eða meira hafa
sloppið betur en þeir sem eru með
undir 400 þúsund kr. á mánuði;
þeir borga hærri skatta, þrátt fyr-
ir lækkun á tekjuskattshlufallinu.“
Ítrekaði Jóhanna að þessi aukning
á skattbyrði hefði ekki síst bitnað
harkalega á lágtekjufólki, lífeyr-
isþegum og atvinnulausum sem
væru með tekjur undir lágmarks-
launum.
„Skattastefnan sem íhaldið er í
forsvari fyrir og Framsóknarflokk-
urinn virðist kokgleypa er stefna
sérhagsmuna í skattamálum gegn
almannahagsmunum. Samfylkingin
hefur ítrekað varað við áhrifum af
þessari stefnu og lagt fram val-
kosti í skattamálum sem byggjast
á sanngirni og réttlæti.“ Síðan
sagði Jóhanna: „Það er rétt sem
forystumenn Alþýðusambands Ís-
lands segja að þessi ríkisstjórn er
á góðri leið með að búa til stétt-
skipt þjóðfélag.“
Tekjur hækkuðu ört
Geir H. Haarde sagði að ýmsir,
þar á meðal Jóhanna, hefðu tekið
að sér að villa mönnum sýn í
skattamálum. Hann sagði að dreg-
inn hefði verið fram alþjóðlegur
samanburður sem sýndi að heild-
arskatttekjur ríkissjóðs hefðu
hækkað t.d. milli áranna 1995 og
2000. „Síðan er fullyrt að skatt-
byrði svokölluð hafi vaxið stór-
kostlega vegna þessa,“ sagði hann.
„Í raun eru þessar fullyrðingar
fráleitar. Það sem þessar tölur
sýna er auðvitað það að heildar-
skatttekjur jukust og náðu há-
marki á góðærisárunum 1999 og
2000. Í fyrra, árið 2001, lækkuðu
þessar tölur síðan aftur, vegna
minni umsvifa í efnahagslífinu.“
Síðan spurði ráðherra: „En sýna
þessar tölur hærri skattbyrði eins
og haldið er fram? Nei, auðvitað
ekki. Þær sýna aðeins að tekjur
hækkuðu ört sem og neyslan í
landinu, í uppsveiflunni, þannig að
flestir skattstofnar gefa meira af
sér á meðan. Að auki bættist við
nýr og býsna drjúgur skattstofn á
þessu tímabili, þ.e. fjármagns-
tekjuskatturinn sem áætlað er að
skili ríkissjóði fimm milljörðum kr.
á næsta ári. Þessar tölur um heild-
arskatttekjur ríkisins hafa því
ekkert með skattbyrði að gera,
hvað þá skattbyrði einstaklinga.“
Ráðherra sagði að góð staða rík-
isjóðs væri höfuðástæða þess að
hægt hefði verið að ráðast í veiga-
miklar skattkerfisbreytingar sem
lögfestar hefðu verið á Alþingi í
fyrra. „Það er fráleitt að halda því
fram að með þeim hafi verið fluttir
fleiri millarðar kr. í sköttum frá
fyrirtækjum og hátekjufólki yfir á
aðra eins og þingmaðurinn og
fleiri hafa haldið fram.“
Að lokum sagði ráðherra: „Ég
vil enda með því að segja að það er
athyglisvert að flokkurinn sem
gagnrýndi ríkisstjórnina mest á
árunum 1999 fyrir að lækka tekju-
skattinn um eitt prósentustig skuli
tala með þeim hætti sem hátt-
virtur þingmaður gerir.“ Hann
sagði að það væri greinilega komið
annað hljóð í strokkinn núna. „Er
það vegna þess að Samfylkingin í
Reykjavík er með prófkjör um
næstu helgi?“ spurði Geir.
Jóhanna Sigurðardóttir í utandagskrárumræðum um skattastefnu ríkisstjórnarinnar
Skattbyrði verkafólks
hefur aukist gífurlega
Tölur um heildarskatttekjur ríkisins hafa ekkert með
skattbyrði að gera, sagði fjármálaráðherra
Geir H. Haarde Jóhanna Sigurðardóttir
FRAM kom í máli Karls V.
Matthíassonar, þingmanns Sam-
fylkingarinnar, á Alþingi í gær
að gerð hefðu verið 5.300 árang-
urslaus fjárnám í eigur einstak-
linga á fyrstu tíu mánuðum
þessa árs. Á síðasta ári voru
gerð 5.400 árangurslaus fjárnám
í eigur einstaklinga. Þá kom
fram í máli þingmannsins að bú-
ið væri að gera 236 einstaklinga
gjaldþrota það sem af er þessu
ári. Á síðasta ári hefði sá fjöldi
verið svipaður.
„Þetta er að minni hyggju
mjög slæm þróun í landi okkar,“
sagði þingmaðurinn. Hann benti
jafnframt á að gjaldþrotum fyr-
irtækja hefði fjölgað á þessu ári
miðað við árið í fyrra. Um 400
fyrirtæki hefðu orðið gjaldþrota
á fyrstu tíu mánuðum þessa árs.
Í fyrra hefði alls 361 fyrirtæki
orðið gjaldþrota. „Gjaldþrot
stefna í það að verða tvöfalt
fleiri þetta árið en árið 1998,“
sagði hann og kvaðst hafa fyrr-
greindar tölur frá fyrirtækinu
Lánstrausti.
„Þessi þróun hlýtur að vekja
ráðamönnum ugg og spurningar
hljóta að vakna um það hvort
allt þetta fólk sé svona óforsjált
og vankunnandi í fjármálum.
Einnig vakna spurningar um
það hvort reglur um lánveiting-
ar séu ekki nægjanlega góðar.
Að minni hyggju er a.m.k.
ástæða til þess að fara vel ofan í
þessi mál og bregðast við þeim í
þeim tilgangi að þessu linni.“
Þingmaðurinn beindi því næst
þeirri fyrirspurn til Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra
hvort ríkisstjórnin hefði látið
kanna ástæður þess að fjárnám-
um og gjaldþrotum í landinu
hefði fjölgað. Einnig spurði hann
ráðherra að því hvort hann vissi
hve margir Íslendingar væru nú
þegar orðnir gjaldþrota.
Davíð Oddsson svaraði því í
fyrstu til að hann hefði ekki þær
tölur á hraðbergi sem þingmað-
urinn hefði spurt um. „En ég
skal gjarnan reyna að láta vinna
að því að fá þær tölur,“ sagði
hann. Ráðherra sagði að á und-
anförnum áratug eða svo hefði
aðgangur að fjármagni aukist
sem og þátttaka einstaklinga á
hlutabréfamarkaði og annarri
umsýslu á opinberum vettvangi.
„Og það kann að vera einn þátt-
ur í skýringum í þessum efn-
um.“
Forsætisráðherra bætti því
við að hlutverk ríkisins fælist í
því að reyna að tryggja að hagur
alls almennings í landinu væri
sem traustastur. „Ríkið getur
aldrei komið í veg fyrir, hvorki
fyrr né síðar, að ráðagerðir ein-
staklinga fari ekki út um þúfur,
þótt þær hafi verið vel meintar
og sæmilega undirbúnar. Það
verður alltaf á forræði hvers og
eins.“
236 einstakling-
ar gjaldþrota
það sem af er ári
Um 400 fyrirtæki gjaldþrota á árinu
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að
það væri ekki á sínu valdi að gera
opinbera skýrslu Ríkisendurskoðun-
ar um fjárhagsleg málefni Þórarins
V. Þórarinssonar, fyrrverandi for-
stjóra Landssíma Íslands hf. „Það
liggur ljóst fyrir að það er í höndum
stjórnar Símans að fara með þetta
mál,“ sagði hann.
Tilefni þessara orða var fyrir-
spurn Guðmundar Árna Stefánsson-
ar, þingmanns Samfylkingarinnar,
um skýrslu Ríkisendurskoðunar og
ósk þingmannsins um að hún yrði
gerð opinber. „Ég hef í einkasam-
tölum við hæstvirtan ráðherra farið
fram á að fá þessu skýrslu og að hún
verði gerð opinber en hann hefur
ekki enn þá orðið við þeirri eðlilegu
ósk minni,“ sagði Guðmundur Árni.
Þingmaðurinn kvaðst álykta sem
svo að ástæðan fyrir því að skýrslan
yrði ekki birt væri sú að „enn frek-
ari maðkar væru í mysunni,“ eins og
hann orðaði það.
Ákvörðun tryggi
framtíðarhagsmuni
Sturla Böðvarsson vísaði í yfirlýs-
ingu stjórnar Landssíma Íslands frá
í gær og sagði að ákvarðanir stjórn-
arinnar snerust eingöngu um að
tryggja framtíðarhagsmuni Símans
og skapa frið um fyrirtækið. „Mér
finnst það heldur ósanngjarnt að
láta að því liggja að stjórn Símans sé
að breiða yfir óþægileg mál með
þeirri ákvörðun sinni,“ sagði Sturla
og vísaði til þeirra orða Guðmundar
Árna að fleiri maðkar gætu verið í
mysunni.
Síðan sagði ráðherra: „Stjórnar-
formaður (Rannveig Rist) hefur
gert mér grein fyrir þessari ákvörð-
un stjórnarinnar og farið yfir þær
forsendur sem stjórnin byggir þessa
ákvörðun sína á. Mín niðurstaða er
ótvírætt sú að treysta stjórninni fyr-
ir niðurstöðu þessa máls.“
Ekki sáttur við niðurstöðuna
Í máli Guðmundar Árna kom
fram að hann væri ekki sáttur við
þessa niðurstöðu. „Mín fyrirspurn
helgast einmitt af því að hagsmunir
Símans og eigendanna – þjóðarinnar
allrar –verði hér hafðir í fyrirrúmi.
Það er þess vegna sem ég fer fram á
það að þessar upplýsingar verði hér
birtar.“
Guðmundur Árni sagði ennfremur
að hann myndi ekki láta þetta mál
kyrrt liggja. „Ég mun í kjölfarið
fara þess á leit formlega við Rík-
isendurskoðun að hún taki saman
sambærilega skýrslu fyrir mig, sem
alþingismann. Ef það gengur ekki
mun ég leggja hér fram þingsálykt-
unartillögu.“ Síðan sagði Guðmund-
ur Árni: „Ég vænti þess að hæstvirt-
ur forsætisráðherra, oddviti þess-
arar ríkistjórnar, kippi í hæstvirtan
samgönguráðherra og málinu í lið-
inn.“
Samgönguráðherra ítrekaði í lok-
in að það væri ekki á hans valdi að
birta umrædda skýrslu. „Og það er
að sjálfsögðu fullkomlega eðlilegt að
háttvirtur þingmaður leiti eftir þeim
upplýsingum sem þingmenn geta
fengið í gegnum Ríkisendurskoðun
og eðlilegt er. Að sjálfsögðu er ekki
gerð nokkur minnsta athugasemd
við það. Ég hvet háttvirtan þing-
mann að fara þær leiðir sem eðlilegt
er að fara. En stjórn Símans fer með
þetta mál. Það er í hennar höndum
og ég treysti henni til að fara með
það. Hún hefur ekkert að fela.“
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra
Styður ákvörðun stjórn-
ar Landssímans um að
birta ekki skýrsluna