Morgunblaðið - 05.11.2002, Blaðsíða 39

HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. NÓVEMBER 2002 39
UMHVERFI í spónamálum hefur
tekið stakkaskiptum síðustu árin og
mun nú senn heyra sögunni til að
hestamenn geti keypt heilu gámana
af lausum spónum sem þeir síðan
pokuðu sjálfir eða blésu inn í spóna-
geymslurnar. Nú stefnir í að einvörð-
ungu verði hægt að kaupa pökkuðum
spónum í 30 kílógramma neytenda-
umbúðum ef svo má að orði komast.
Það eru sjálfsagt blendnar tilfinning-
ar sem fylgja þessum „búháttabreyt-
ingum“ því spónamóttakan var ein-
hver sóðalegasta vinna sem hægt var
að hugsa sér. Hinsvegar hefur þessi
breyting í för með verulega hækkun
á verði spóna og því hægt að tala um
„súrsæta“ breytingu.
Tveir stórir framleiðendur eftir
Nú eru aðeins tveir stórir spóna-
framleiðendur á landinu, Húsasmiðj-
an í Reykjavík og Límtré á Flúðum.
BYKO hefur flutt lungann af sinni
vinnslu til Lettlands og hafa þeir ver-
ið að flytja inn spæni þaðan í pökk-
uðum böllum. Fyritækið Hestalist
hefur nú tryggt sér allan lausan spón
frá Húsamiðjunni og munu þeir fé-
lagar Páll Viktorsson og Jón Jónsson
í Hestalist á næstu dögum hefja
pökkun á spónum og selja þá í neyt-
endapakkningum. Hjá Límtré eru
spænir seldir í lausu en að sögn
Reynis Guðmundssonar þar á bæ
mun svo verða um sinn. Upplýsti
hann að hugað hefði verið alvarlega
að því að fá pökkunarvél og hefja sölu
á þeim pökkuðum en eftir að vinnslan
dróst saman var horfið frá því um
sinn. Taldi hann að ef aftur muni lifna
yfir vinnslunni verði slík vél keypt.
Sagði Reynir að eftirspurnin eftir
spónum væri langt umfram það sem
þeir gætu annað. Fyrirspurnir bær-
ust víða að en í dag fengju eingöngu
þeir sem verið hafa til langstíma í við-
skiptum við fyrirtækið.
Mjólkurfélag Reykjavíkur hefur
verið í stórfelldum innflutningi á
spónum síðustu árin og sagði Gunnar
Már Gunnarsson verslunarstjóri að
hann yxi stórlega með hverju árinu
sem liði. Bjóst hann við enn frekari
aukningu í vetur. Auk hestamanna
þjónusta þeir hjá MR svína-, kjúk-
linga- og kúabændum víða um land.
Verslunin Ástund hefur einnig
flutt inn spæni í smáum stíl undan-
farið og sagði Guðmundur Arnarsson
ekki ákveðið hvort þeir myndu flytja
inn í vetur eins og undanfarin ár.
Þetta hafi hingað til snúist fyrst og
fremst um að tryggja eigendum
verslunarinnar spæni í eigið hesthús
en síðan hafi þeir selt það sem um-
fram hafi verið. Þá hefur verslunin
Hestar og menn ákveðið að hella sér í
spónaslaginn og eins og Bjarni Þór
Sigurðsson orðaði það að reyna að
bjóða upp á bestu verðið.
Heimsendingarþjónusta í boði
Eins og áður sagði mun Hestalist
hefja pökkun á spónum frá Húsa-
smiðjunni og sagði Páll Viktorsson að
verðið hjá þeim yrði í kringum 920 til
950 krónur fyrir 30 kílóa balla þetta
væri ekki alveg ljóst á þessari stundu
en hann gæti þó fullyrt að það færi
aldrei yfir efri mörkin. Spænirnir
yrðu ekki rykhreinsaðir til að byrja
með en hann væri þó vongóður um að
hægt verði að gera það á næsta ári og
þá myndu þeir köggla rykið sem síð-
an yrði notað til undirburðar. Stefn-
an hjá þeim væri að vera alltaf með
góða spæni á boðstólum og ef innan-
landsframsleiðslan dygði ekki myndu
þeir flytja inn það sem á vantaði. Þá
upplýsti Páll að þeir myndu bjóða
upp á heimkeyrslu þegar um mikið
magn væri að ræða og eins yrðu þeir
með gáma í hesthúsahverfunum á
ákveðnum dögum þannig að hesta-
menn geti alltaf gengið að þeim vís-
um. Samhliða spónapökkun og -sölu
bjóða þeir einnig upp á vélmokstur út
úr hesthúsum þar sem eru safnstíur
og svo að sjálfsögðu hreinsun á tað-
þróm.
300% hækkun staðreynd
Afleiðing þessara breytinga á
spónaumhverfinu er mikil hækkun
rekstrarkostnaðar. Ætla má að
hækkun frá því að kaupa lausa spæni
í gámi þegar gámurinn kostaði 25.000
krónur yfir í pakkaða spæni á 950
ballann sé um það bil 300%. Ef tekið
er dæmi um 40 hesta hús, eins og
gömlu Fákshúsin voru mörg, er þetta
hækkun úr um það bil 125 þúsund
krónur í 350 þúsund krónur yfir árið.
Afleiðing þessara verðhækkana
má meðal annars greina í því að nú
leggja margir hestamenn höfuð í
bleyti og reyna að finna út hvernig
megi draga úr spónanotkun. Dæmi
er um að minni húsum hafi verið
breytt úr safnstíufyrirkomulagi yfir í
daglegan mokstur. Þá hafa margir
fjárfest í hinum margrómuðu dren-
mottum þ.e. mottur sem hleypa vatni
í gegnum sig. Þótt mottur þessar séu
dýrar, fermetrinn frá rúmar 5 þús-
und krónum upp í rúmar 8 þúsund
krónur, telja menn þetta fjárfestingu
því motturnar séu fljótar að borga sig
upp.
Með rykgrímu
og skíðagleraugu
Það hefur því mikið vatn til sjávar
runnið frá því menn mættu með
strigapoka niður í Húsasmiðjuport
og drógu djúpt að sér andann áður en
þeir stukku inn í spónahúsið búnir
rykgrímum og skíðagleraugum þar
sem spónum snjóaði yfir þá meðan
menn kepptust við að moka í pokana
sína. Oft var þar atgangurinn mikill
og dæmi um að menn hafi látið hend-
ur skipta þegar spænirnir voru af
skornum skammti og einhver taldi á
hlut sinn gengið og því reynt að verja
„sitt“. Þetta var verðið sem spænirn-
ir kostuðu þá en í dag þurfa menn
ekki að vaða ryk og óloft og jafnvel að
slást til að fá nokkur korn af spónum.
Nú dugar að reiða fram litlar 30
krónur fyrir kílóið og menn geta líka
komið í sínu fínasta pússi til að kaupa
spænina.
Já, svona breytast nú hlutirnir!
Umhverfi í spónamálum hefur tekið
stakkaskiptum
Úr sóðaskap og
verðparadís yfir
í þriflegar neyt-
endaumbúðir
Morgunblaðið/Vakri
Þú komst í hlaðið á hvítum hesti, kvað skáldið, og víst er að slíkir hestar þurfa meira af spónum ef halda skal þeim
hreinum. Sölvi Sigurðarson hefur greinilega ekki sparað undirburðinn undir Fannar frá Keldudal þrátt fyrir
hækkandi verð á spónum.
Eitt sinn var sú tíð að menn litu á spænina sem óþrjót-
andi lind sem ekkert kostaði eins og kalda vatnið í krön-
unum. Valdimar Kristinsson man tímana tvenna í þess-
um efnum og ætlar eins og margir að draga stórlega úr
spónanotkun í vetur. En hvers vegna?
vakri@mbl.is
LANDSLIÐSNEFND Lands-
sambands hestamannafélaga mun á
næstu dögum hleypa af stokkunum
happdrætti til fjáröflunar á þátt-
töku Íslands í heimsmeistaramótinu
sem haldið verður í Herning í Dan-
mörku í júlí á næsta ári. Verður
happdrættið kynnt sérstaklega á
ársþingi LH um næstu helgi. Eins
og áður hefur komið fram í Morg-
unblaðinu er happdrætti þetta sér-
staklega sniðið fyrir hestamenn því
langflestir vinningar eru viðvíkj-
andi áhugamáli þeirra.
Marteinn Magnússon, einn lands-
liðsnefndarmanna, segir að með því
að kaupa miða í þessu happdrætti
gefist hestamönnum kostur á taka
höndum saman og styðja hraust-
lega við bakið á landsliði Íslands því
söluandvirði miðanna rennur að
heita má óskipt til landsliðsins. „All-
ir vinningar eru gefnir og sama má
segja um hönnun og prentun miða.
Einu útgjöldin voru leyfið fyrir
happdrættinu frá dómsmálaráðu-
neytinu sem eru að vísu smáaurar,“
sagði Marteinn glaður í bragði enda
hafi undirtektir hjá þeim sem leitað
var til með vinninga verið ein-
staklega góðar. „Dæmi voru um að
ýmsir aðilar leituðu til okkar að
fyrra bragði og boðið fram vinning
að gjöf,“ bætti hann við.
Marteinn sagðist vonast til að
happdrætti sem þetta geti orðið
framtíðarfjáröflunarleið fyrir
landsliðið. „Róðurinn hefur þyngst
stöðugt með hverju móti, kostnaður
hefur aukist jafnt og þétt samfara
því sem örðugra verður að fá styrki
frá fyrirtækjum. Heildarkostnaður
við mótið í Austurríki var 6,6 millj-
ónir króna og öruggt má telja að
hann muni hækka á næsta móti. Við
í landsliðsnefndinni gerum okkur
vonir um að fá 6 til 7 milljóna króna
nettóhagnað af happdrættinu og
miðast það við að okkur takist að
selja um 60 til 70% af útgefnum
miðum. Rekstur landsliða á heims-
meistaramótum hefur ávallt gengið
vel og að jafnaði réttum megin við
núllið og að sjálfsögðu stefnum við
á að svo verði nú. Þess má geta að
þátttaka í Norðurlandamótum hef-
ur yfirleitt verið rekin með tapi en
nú í sumar komum við út á sléttu
svo útlitið er nokkuð gott. Það er
ákaflega mikilvægt að þessi þáttur í
starfsemi samtaka hestamanna sé
rekinn réttum megin við strikið, því
er mikilvægt fyrir okkur að fá góð-
an stuðning allra hestamanna í
þessu happdrætti og með því að
kaupa miða geta menn átt von á
góðum vinningi sem gæti gagnast
vel í hestamennskunni,“ sagði Mar-
teinn að lokum.
Alls eru gefnir út 10 þúsund mið-
ar og verður dregið úr þeim öllum
12. maí 2003 en heildarverðmæti
vinninga er krónur 2.426.000 og er
verðmætasti vinningurinn folatoll-
ur undir Orra frá Þúfu að verðmæti
350 þúsund krónur.
Happdrætti landsliðsnefndar LH kynnt á þingi samtakanna
Framtíðarfjár-
öflun hleypt af
stokkunum
Morgunblaðið/Vakri
Folatollar undir marga af bestu stóðhestum landsins er meðal vinninga í
hinu nýja happdrætti landsliðsnefndar og þar á meðal einn hjá Töfra frá
Kjartansstöðum sem hér fer mikinn á landsmóti ásamt Jóhanni R. Skúlasyni.
Á SÍÐASTA ársþingi Landssam-
bands hestamannafélaga, sem haldið
var á Ísafirði, gerðu þau Guðný Ív-
arsdóttir og Marteinn Magnússon,
bæði í Herði, ýmsar athugasemdir
við fjármál og fjárhagsstöðu samtak-
anna í máli og myndum við góðar
undirtektir þingfulltrúa. Sýndu þau
ýmsa fleti á fjármálunum með
margskonar grafískum súluritum
með góðum samanburði við undan-
gengin ár. Nú hyggjast þau endur-
taka leikinn á þinginu hjá Fáki og
gera ýmsar athugasemdir við fjár-
málastjórn samtakanna og draga
fram ýmsar myndir með svipuðum
hætti og þau gerðu fyrir ári.
Eins fram hefur komið hér á
hestasíðunni er fjárhagsstaða sam-
takanna talsvert betri en hún hefur
verið undanfarin ár en Marteinn
sagði að eigi að síður væri hún ekki
yfir gagnrýni hafin. Nefndi hann
sem dæmi að rekstrarkostnaður
skrifstofu að meðtöldum launakostn-
aði væri nú um 10 milljónir króna og
hefði hann farið hækkandi ár frá ári.
„Við munum bregða frekara ljósi á
þessa þróun og ýmislegt fleira sem
okkur finnst að betur geti farið og
það er ekkert launungarmál að við
teljum að fjármálastjórn samtak-
anna gæti verið í betri farvegi en hún
hefur verið. Margt gott hefur verið
gert en það er ekkert svo vel gert að
það þoli ekki gagnrýni svo lengi sem
hún er sanngjörn og málefnaleg,“
sagði Marteinn.
Hann sagði að þetta framlag
þeirra Guðnýjar væri nokkurs konar
framhald á því sem þau voru með á
Ísafirði og þetta væri síður en svo
ábyrgðarlaust upphlaup hjá þeim því
Guðný hefði ákveðið að gefa kost á
sér í kosningu til aðalstjórnar sam-
takanna og þá væntanlega með stöðu
gjaldkera í huga.
Framhaldsþáttur á árs-
þingi LH í Reykjavík
Fjármál
samtakanna
skýrð í máli
og myndum