Morgunblaðið - 08.03.2003, Síða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 8. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VINNUHÓPUR um viðbragðsáætl-
un í Hvalfjarðargöngunum, sem hef-
ur verið starfandi um nokkurt skeið,
hefur verið kallaður saman til fundar
á Akranesi nk. þriðjudag vegna
óhappsins er varð í göngunum í
fyrrakvöld er sprenging varð í vél
flutningabíls og mikill reykur mynd-
aðist. Engan sakaði en mikill viðbún-
aður var af hálfu lögreglu og slökkvi-
liðs.
Hrólfur Jónsson, slökkviliðsstjóri
Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins,
SHS, segir ljóst að samræma þurfi
betur aðgerðir en gert var í fyrra-
kvöld og bæta fjarskiptin en þetta
var í fyrsta sinn sem slökkvilið voru
kölluð á vettvang vegna bruna í göng-
unum.
Spölur undirritaði í gær samning
við fyrirtækið Tetra-Ísland um að
koma upp sendum fyrir Tetra-fjar-
skiptabúnað í göngunum, hafði sú
undirskrift verið ákveðin fyrir óhapp-
ið en búnaðurinn er m.a. í notkun lög-
reglu og slökkviliða.
Atli Rúnar Halldórsson, annar
tveggja fulltrúa Spalar í vinnuhópn-
um og ritari hans, segir að fjarskipti
og samskiptamál björgunaraðila
verði væntanlega meðal þess sem
ræða þurfi á fundinum eftir helgi.
Einnig þurfi að ræða hvernig meta
eigi ástand í göngunum ef upp koma
óhöpp, t.d. á hvaða tímapunkti eigi að
lýsa yfir neyðarástandi. Atli Rúnar
bendir á að í fyrrakvöld hafi verið
óskað eftir því að þyrla Landhelgis-
gæslunnar yrði í viðbragðsstöðu, það
hafi ekki gerst áður.
Í vinnuhópnum eru fulltrúar Spal-
ar, Vegagerðarinnar, Brunamála-
stofnunar, Slökkviliðs höfuðborgar-
svæðisins, Almannavarna ríkisins,
lögreglunnar og Slökkviliðs Akra-
ness.
Að sögn Atla Rúnars fundaði sami
vinnuhópur í vikunni þar sem fjallað
var um drög að nýrri viðbragðsáætl-
un. Umfangsmikil æfing var svo
áformuð í vor í göngunum á grund-
velli nýrrar áætlunar en Atli Rúnar
segir að á fimmtudagskvöld hafi í
fyrsta skipti reynt á ýmsa þætti áætl-
unarinnar.
Vaktmaður setti
blásara af stað
Hrólfur Jónsson slökkviliðsstjóri
fór yfir atburðarásina með sínum
mönnum og fleirum í gær. Hann
sagði við Morgunblaðið að vegfar-
andi, sem ók á eftir flutningabílnum,
hefði snúið við þegar hann sá reykinn
og látið vaktmann vita í skýlinu norð-
an megin. Vaktmaðurinn hefði þá
hringt í Neyðarlínuna og farið á vett-
vang. Þegar hann hefði séð aðstæður,
þar sem mikill reykur hafði myndast,
hefði hann snúið við upp í skýli og
sett blásarana af stað. Það hefðu því
ekki verið slökkviliðsmenn frá Akra-
nesi sem hefðu sett þá reykræstingu
af stað.
„Það virðist sem skortur á upplýs-
ingum hafi átt sér stað frá vaktmanni
Spalar til Neyðarlínunnar og frá
Neyðarlínunni til okkar. Þegar okkar
menn komu að göngunum var það um
svipað leyti og slökkviliðið frá Akra-
nesi og þeir voru allan tímann í fjar-
skiptasambandi sín á milli. Þeir sam-
mæltust um að fara ofan í göngin og
virðast ekki hafa haft upplýsingar um
að blásararnir væru í gangi. Okkar
stöðvarstjóri fékk til dæmis litlar
upplýsingar á leiðinni á vettvang.
Niðurstaða okkar er sú að fjarskipta-
samböndin virðast vera of flókin sem
gerir það að verkum að upplýsing-
arnar streyma ekki nógu vel á milli,“
sagði Hrólfur, sem taldi að betri bún-
aður slökkviliðsins, sem gerð hefur
verið krafa um vegna óhappa í göng-
unum, hefði ekki skipt sköpum að
þessu sinni. Ekki hefði verið um það
alvarlegt atvik að ræða en engu að
síður hlotist góð reynsla til að vinna
úr.
Göngin rædd á Alþingi
daginn fyrir óhappið
Stefán Reynir Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri Spalar, segir mikla
vinnu hafa verið í gangi til að bæta
öryggi ganganna. Kaup á fjarskipta-
búnaði af Tetra-Íslandi séu liður í því
en setja á upp senda inni í göngunum
til að bæta fjarskipti lögreglu,
slökkviliðs, björgunarsveita og ann-
arra aðila sem koma að öryggis- og
tæknimálum í göngunum. Kostnaður
við búnaðinn er 15–20 milljónir
króna.
Stefán Reynir segist hafa áhyggj-
ur af ástandi flutningabíla sem komn-
ir séu á aldur. Þó að flutningabíllinn í
fyrrakvöld hafi verið á niðurleið í
göngunum norðan megin sé algeng-
ara að þeir bili fullhlaðnir á uppleið.
Þannig hafi það verið flutningabíll
sem ofhitnaði sem olli stórbruna í
Mont Blanc-göngunum um árið.
Öryggismál í Hvalfjarðargöngum
komu til umræðu á Alþingi daginn
fyrir óhappið í fyrrakvöld er Guðjón
Guðmundsson, þingmaður Sjálfstæð-
isflokks á Vesturlandi, spurði Sól-
veigu Pétursdóttur dómsmálaráð-
herra hvað liði framkvæmd
þingsályktunar um reglur vegna
flutnings hættulegra efna um jarð-
göng, sem samþykkt var á Alþingi 15.
desember árið 2000. Guðjón sagði að
enn bólaði ekkert á þessum reglum.
„Sem betur fer hafa ekki orðið al-
varleg slys í umferðinni um göngin þó
að orðið hafi að loka þeim í örfá skipti
vegna minniháttar óhappa. Margir
hafa þó áhyggjur af því að eldsvoði í
göngunum gæti valdið stórtjóni og
horfa þá til þeirra alvarlegu slysa
sem orðið hafa af völdum elds í jarð-
göngum erlendis á undanförnum ár-
um. Einn eldsvoði ofan í þessum
djúpu göngum gæti valdið óbætan-
legu tjóni,“ sagði Guðjón.
Sólveig svaraði því m.a. til að hún
hefði skipað starfshóp í mars árið
2001 og hann hefði skilað af sér áliti í
nóvember sl. Það væri til skoðunar í
ráðuneytinu en hún hefði ákveðið að
samdar yrðu reglur um flutning
hættulegra efna í jarðgöngum sem í
aðalatriðum væru í samræmi við nið-
urstöðurnar. Sólveig sagði að eitt af
því sem starfshópurinn hefði lagt til
væri að skipta hættulegum farmi upp
í fimm flokka og að um hvern flokk
giltu sérstakar reglur.
Óhappið sem varð í Hvalfjarðargöngum á fimmtudagskvöld tekið til skoðunar
Viðbragðs-
hópur kallað-
ur til fundar
eftir helgi
Morgunblaðið/Júlíus
Blásararnir, efst á myndinni, voru settir í gang af vaktmanni Spalar eftir að honum varð ljóst hve mikill reykur
kom frá flutningabílnum. Slökkviliðsmönnum var þetta ekki ljóst er þeir fóru ofan í göngin sitt hvorum megin.
Samræma hefði mátt aðgerðir
betur að mati slökkviliðsstjóra
FLUTNINGABÍLLINN sem
bilaði í Hvalfjarðargöngunum
í fyrrakvöld var að koma frá
Akureyri og á leið til Reykja-
víkur, fulllestaður af bjór frá
Viking-verksmiðjunni.
Samkvæmt upplýsingum
frá eiganda bílsins, flutninga-
fyrirtækisins Flytjanda, hefur
bíllinn áður gefið sig í göng-
unum af svipuðum ástæðum,
en án þess að reykur hafi
myndast eða olía lekið af bíln-
um. Talið er að vélin sé ónýt
eftir óhappið í fyrrakvöld.
Engar skemmdir urðu á
farminum og er hann vænt-
anlega kominn í umferð í
verslunum ÁTVR.
Fullur af
bjór og hefur
bilað áður
tekjum en launatekjum, s.s. fjár-
magnstekjum, lífeyrisgreiðslum og
bótagreiðslum, höfðu konur 52,3%
af heildartekjum karla árið 1990.
Árið 2001 höfðu konur 61,6% af
heildartekjum karla.
Þegar launaþróunin er tengd
vinnutíma sést að árið 1991 voru
laun kvenna 73,9% af launum karla
að teknu tilliti til vinnutíma en árið
2001 var hlutfallið 79,4%.
Launaþróun tengd aldri sýnir að
kynbundinn launamunur er
minnstur hjá fólki undir tvítugu
þar sem stúlkur hafa 74,3% af
launum stráka. Konur á aldrinum
36–40 ára hafa einungis 49,5% af
launum karla en konur á aldrinum
46–50 ára 55%.
Þorgerður Einarsdóttir, lektor í
kynjafræðum við Háskóla Íslands,
sagði að lönd með dreifstýrð launa-
kerfi hafi mikla launadreifingu og
GIFTIR karlar eru með 94% hærri
atvinnutekjur en þeir sem ekki eru
giftir eða 3,3 milljónir króna í árs-
tekjur á móti 1,7 milljónum króna.
Þetta kom fram í erindi Ingólfs V.
Gíslasonar, starfsmanns Jafnrétt-
isskrifstofu, á ráðstefnu í gær um
launajafnrétti, sem haldin var í til-
efni af alþjóðlegum baráttudegi
kvenna.
Þó svo að kona fari í sambúð er
ekki jafnlíklegt að tekjur hennar
hækki líkt. Ingólfur sagði að árið
2000 hafi meðaltekjur kvenna sem
ekki voru í sambúð verið 1,3 millj-
ónir króna á ári en kvenna í sam-
búð 1,5 milljónir króna eða um 15%
hærri. Því er ljóst að karlar sem
ekki eru í sambúð eru með hærri
tekjur en konur í sambúð og er
munurinn um 13%.
Þegar litið er til heildartekna
kynjanna, þ.e. að viðbættum öðrum
mikinn launamun kynja. Hins veg-
ar sé launamunur og launadreifing
lítil í löndum með lögbundin lág-
markslaun eða miðstýrð launa-
kerfi.
Þorgerður segir að hér á landi
hafi dreifstýrð launakerfi og ein-
staklingssamningar verið teknir
upp í auknum mæli. Því verði ekki
snúið við. Hins vegar sé æskilegt
samhliða þeirri þróun að gagnsæi
slíkra kerfa sé raunverulegt til að
fylgjast með þróun launamuns
kynjanna. Hlutlæg viðmið verði að
liggja til grundvallar ákvörðun
launa. Stöðugt eftirlit og kyn-
greindar upplýsingar stuðli að
jafnari launagreiðslum.
Gunnar Páll Pálsson, formaður
Verslunarmannafélags Reykjavík-
ur, sagði störf nú flóknari og marg-
breytilegri en áður. Erfitt sé að
miðstýra launasamningum enda
sýni launakönnun VR árið 2001 að
95% félagsmanna fái greitt yfir
launatöxtum kjarasamninga.
Könnunin sýndi einnig að karlar
eru með 24,5% hærri laun en konur
16% af þeim mun eru óútskýrð.
Þetta sé þó framför frá árinu 2000
og vonandi minnki þessi munur
enn frekar á næstu árum.
Kynbundinn launamunur minnstur hjá fólki undir tvítugu
Giftir karlar
með 94% hærri
laun en ógiftir
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Fullt var út úr dyrum á ráðstefnu um launajafnrétti á Grand Hótel í gær.
ALLS fæddust 4.048 börn á Ís-
landi í fyrra, þar af 2.066 dreng-
ir og 1.982 stúlkur, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu
frá Hagstofu Íslands. Árið á
undan fæddust 4.090 börn hér á
landi.
Á heimasíðu Hagstofunnar
segir að yfirleitt sé miðað við að
frjósemin þurfi að vera um 2,1
barn á hverja konu til þess að
viðhalda mannfjöldanum til
lengri tíma. Undanfarin fimm
ár hefur Ísland verið undir
þessu viðmiði og árið 2002
mældist frjósemin 1,93 börn á
ævi hverrar konu.
Meðalaldur
frumbyrja 26 ár
Eins og annars staðar á Vest-
urlöndum hefur dregið úr frjó-
semi á Íslandi á undanförnum
áratugum. Á síðustu öld var
frjósemi mest undir lok 6. ára-
tugarins en þá voru lifandi fædd
börn á ævi hverrar konu um 4,2.
Í allflestum löndum Evrópu er
frjósemi hins vegar umtalsvert
lægri en á Íslandi. Í einungis
tveimur Evrópulöndum er frjó-
semi meiri en hér, í Albaníu
(2,1) og í Tyrklandi (2,5).
Fram kemur að lækkuð frjó-
semi hefur haldist í hendur við
hærri meðalaldur mæðra. Í
upphafi 8. áratugarins var með-
alaldur frumbyrja 21,6 ár en er
nú 26 ár.
Undir frjó-
semisvið-
miðun síð-
ustu 5 ár