Morgunblaðið - 12.04.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LAUNAMUNUR kynjanna er lögbrot, launaleynd
ýtir undir launamun kynjanna og grípa þarf til að-
gerða til að uppræta launamun kynjanna bæði hjá
hinu opinbera og í einkageiranum. Leiðir til þess
eru m.a. að setja á fót „jafnréttislögreglu“, skylda
fyrirtæki til að birta upplýsingar um laun kynjanna
eða að upplýsinga- og stjórnsýslulög taki einnig til
einkageirans. Þetta var meðal þess sem fram kom á
fundi sem Femínistafélag Íslands hélt með fulltrú-
um fimm stjórnmálaflokka í gærmorgun, en um-
ræðuefnin voru m.a. launamisrétti og atvinnu-
stefna, klám og ofbeldi gegn konum.
Frambjóðendur voru allir sammála um að launa-
munur kynjanna væri óviðunandi og voru þeir
spurðir um atvinnustefnu og aðgerðir til að útrýma
launamuninum. M.a. komu fyrirspurnir um hvort
frambjóðendur væru tilbúnir að „einkavæða“ upp-
lýsinga- og stjórnsýslulög þannig að þau myndu
ekki einungis ná til hins opinbera heldur einkageir-
ans líka. Og hvort stjórnmálaflokkarnir væru til-
búnir að takmarka launaleynd á komandi kjör-
tímabili með því að setja lög sem skylda fyrirtæki til
að taka saman a.m.k. einu sinni á ári upplýsingar
um laun karla og kvenna
„Langöflugustu aðgerðirnar til að ráðast gegn
kynbundnum launamun eru almennir, gagnsæir
kjarasamningar þar sem öll kjör eru uppi á borðinu.
Í gegnum launaleynd og óumsamdar sporslur læð-
ist launamunurinn aftan að okkur,“ sagði Stein-
grímur J. Sigfússon frá Vinstri hreyfingunni grænu
framboði og lagði áherslu á að launamunur sem
skýrðist eingöngu af kynferði væri klárt lögbrot.
Hann telur koma vel til greina að upplýsingalög
verði látin ganga yfir einkageirann líka en varaði
við því að fyrirtæki myndu bera fyrir sig persónu-
vernd vegna einstaklingsbundinna kjarasamninga.
„Ég hef oft hugsað um aðra aðferð og hún er sú að
koma á jafnréttislögreglu og láta hana hafa sam-
bærilegar heimildir og til dæmis samkeppnisyf-
irvöld og skattayfirvöld hafa, til þess að fara inn í
fyrirtæki og sækja upplýsingar,“ sagði Stein-
grímur.
Arfur fortíðarinnar
„Það er brýnast af öllu að hafa gegnsæja launa-
samninga,“ sagði Margrét Sverrisdóttir frá Frjáls-
lynda flokknum. „Stefna ríkisstjórnarinnar hefur að
mínu mati verið kynblind í atvinnumálum. Nýjasta
dæmið um það eru að sjálfsögðu sex milljarðarnir,
innspýtingin góða, þar sem um er að ræða eingöngu
hefðbundin karlastörf en það sem konur fá eru
brauðmolarnir, afleidd kvennastörf í þjónustugeir-
anum. Mér finnst mjög mikilvægt að setja kynja-
gleraugun upp við allar opinberar framkvæmdir.“
Henni líst vel á þá hugmynd að skylda fyrirtæki til
að upplýsa reglulega um laun karla og kvenna.
Vísað var í tölur um hlutfall karla og kvenna í
störfum í veitustarfsemi og mannvirkjagerð í
tengslum við umræðu um sex milljarðana en árið
2002 voru konur 1,2% þeirra sem unnu við veitu-
starfsemi en karlar 98,8% og sama ár voru konur
14% þeirra sem unnu við mannvirkjagerð en karlar
86%, að sögn Kristínar Ástgeirsdóttur.
Björn Ingi Hrafnsson, frambjóðandi Framsókn-
arflokks, tók að nokkru leyti undir gagnrýni á sex
milljarða aukafjárveitingu ríkisins til atvinnumála.
„Ég held að hugsunin á bak við þá fjárveitingu hafi
verið arfur fortíðarinnar. Hagfræðingarnir segja að
arðsemi vegaframkvæmda sé mikil á skjótum tíma
en ég held að málið sé að sú hugsun að þurfa að
kyngreina hafi ekki verið til staðar.“ Björn Ingi tel-
ur nauðsynlegt að slík hugmyndafræði liggi á bak
við ákvarðanatöku í framtíðinni. Hann telur kyn-
bundinn launamun lögbrot en að viðhorfsbreyting
muni verða, m.a. með nýjum lögum um fæðing-
arorlof feðra.
„Það er mikilvægt að kjarasamningar verði eins
gegnsæir og mögulegt er,“ sagði Guðrún Ögmunds-
dóttir frá Samfylkingu en að hennar mati þarf líka
samstillt átak til að útrýma launamun kynjanna
sem hún telur lögbrot. Guðrún nefndi einnig að
Samfylkingin vill leggja áherslu á að leggja fé í ný-
sköpun, rannsóknir og sérstök verkefni til að auka
atvinnuþátttöku kvenna á borð við Auður í krafti
kvenna. Guðrún er sammála því að upplýsingalög
ættu að taka til einkageirans auk hins opinbera og
yrði það til þess að draga úr launaleynd, einnig að
stór fyrirtæki hefðu jafnréttisráðgjafa.
Guðrún Inga Ingólfsdóttir, frambjóðandi Sjálf-
stæðisflokks, sagði að ráðast þyrfti að rótum vand-
ans því allt frá fæðingu væri komið fram á mismun-
andi hátt við stráka og stelpur. Guðrún Inga telur
að launaleyndina þurfi að uppræta og telur vel at-
hugandi að setja í lög að fyrirtækjum sé skylt að
veita upplýsingar um laun karla og kvenna.
Klámefni í opnu sjónvarpi
Klám og ofbeldi var einnig rætt á fundinum.
Fram kom að í nýlega skipaðri samráðsnefnd til að
fara yfir ofbeldismál og koma með tillögur í
málaflokknum eigi einungis sæti embættismenn en
í nágrannalöndunum væri þátttaka kvenna-
hreyfinga í slíkri nefnd talin nauðsynleg.
Fram komu fyrirspurnir um hvort löglegt væri
að sýna klám í sjónvarpi þótt á ruglaðri rás væri.
Bent var á að í opnu sjónvarpi væri allan sólar-
hringinn einnig að finna klámefni og tónlistar-
myndbönd nefnd í því sambandi. Fulltrúar allra
flokka lýstu vilja til að vinna gegn klámvæðingu og
voru frambjóðendur sammála um að ekki ætti að
leyfa klámi að blómstra. Tekið var undir að grasrót-
arsamtök kvenna væru mikilvæg þegar rannsaka
ætti ofbeldi gagnvart konum.
Sofnað á verðinum
Þeirri spurningu var m.a. beint til fulltrúa stjórn-
málaflokkanna til hvaða aðgerða væri hægt að
grípa til að auka þátttöku kvenna í stjórnmálum.
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík var sér-
staklega nefnt í þessu sambandi en þar komust fáar
konur í örugg sæti. Sjálfstæðiskonurnar voru
spurðar hvernig þær ætluðu að heyja kosningabar-
áttuna í jafnréttismálum þegar sú skoðun væri
ríkjandi innan Sjálfstæðisflokksins að ekki skipti
máli að eingöngu annað kynið kæmi að stjórnun
landsins.
„Við höfum kannski sofnað svolítið á verðinum,“
sagði Guðrún Inga og vísaði til prófkjörs Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík. „Við vitum af þessu í Sjálf-
stæðisflokknum núna og ætlum ekki að láta svona
hluti gerast aftur.“ Katrín Fjeldsted frá Sjálfstæð-
isflokki sagðist hafa verið í stjórnmálum í tuttugu
ár en samt ekki eiga svar við því hvernig ætti að
fjölga konum í stjórnmálum. Að hennar mati eru
ekki margar vænlegri leiðir heldur en kynjakvóti til
að fjölga konum en hún sagðist ekki tala fyrir sinn
flokk í því máli. Katrín telur að broddurinn í
kvennabaráttunni hafi í raun horfið þegar farið var
að tala um jafnrétti í staðinn fyrir kvenfrelsi. Kol-
brún Halldórsdóttir frá Vinstri grænum sagði einn-
ig að jafnrétti yrði ekki náð nema með kvenfrelsi.
Fulltrúar stjórnmálaflokkanna á fundi Femínistafélags Íslands
Draga þarf úr launaleynd
Morgunblaðið/Jim Smart
Margir sóttu fundinn þar sem rætt var m.a. um launamun kynjanna og hvernig mætti uppræta hann.
EYDÍS Sveinbjarnardóttir, sviðs-
stjóri hjúkrunar á geðsviði Landspít-
ala – háskólasjúkrahúss og formaður
nefndar um málefni barna- og ung-
lingageðdeildar LSH (BUGL),
kveðst ánægð með að ríkisstjórnin
skyldi hafa samþykkt tillögur nefnd-
arinnar um að auka geðheilbrigðis-
þjónustu við börn og unglinga. Ólaf-
ur Ó. Guðmundsson, yfirlæknir
BUGL, fagnar sömuleiðis niður-
stöðu ríkisstjórnarinnar.
Samkvæmt tillögunum verður
m.a. unglingadeild BUGL stækkuð
og göngudeild BUGL verður flutt og
vinnufyrirkomulag göngudeildarinn-
ar endurskoðað til þess að deildin
geti betur sinnt börnum og ungling-
um með geðraskanir, utan sjúkra-
hússins. Áætlaður stofnkostnaður
vegna stækkunar deildarinnar er um
45 milljónir kr. Þá er áætlað að
rekstrarkostnaður vegna aukinnar
þjónustu verði um 55 milljónir á árs-
grundvelli.
Eydís leggur þó áherslu á að
nefndin hafi lagt fram fleiri tillögur
sem snúi m.a. að því að bæta og efla
innra starf BUGL. Voru tillögurnar
kynntar stjórnendum spítalans í lok
marsmánaðar. Þar er m.a. lögð
áhersla á að göngu- og dagdeildar-
þjónusta BUGL verði endurskoðuð
og efld og að samstarf við helstu
samstarfsstofnanir BUGL verði
aukið.
Anna Stefánsdóttir, hjúkrunarfor-
stjóri LSH, segir að framkvæmda-
stjórn spítalans hafi rætt tillögurnar.
Telur framkvæmdastjórnin tillög-
urnar góðar, að sögn Önnu, en hún
hefur þó ekki tekið afstöðu til þess
hvernig eigi að forgangsraða þeim.
Þjónustan aðgengilegri
Eydís segir að til að bæta göngu-
deildarþjónustu BUGL, leggi nefnd-
in m.a. til, að þjónustan verði „gerð
aðgengilegri og hreyfanlegri“ eins
og hún orðar það. Það þýði m.ö.o. að
farið verði með þjónustuna í auknum
mæli á vettvang, þ.e. til skólanna og
heimilanna. „Það hefur sýnt sig,“ út-
skýrir Eydís, „að árangurinn er
meiri með því að vinna á vettvangi
fjölskyldunnar í stað þess að taka
barnið úr sínu umhverfi og setja það
á spítala.“
Einnig er, í tillögum nefndarinnar,
lagt til að sett verði af stað svokallað
gæðaverkefni innan LSH en með því
fari m.a. fram gæðaeftirlit með af-
köstum og verkferlum göngudeildar
BUGL. Til að bæta dagdeildarþjón-
ustu BUGL leggur nefndin til að
stofnaður verði þverfaglegur vinnu-
hópur á BUGL, sem skili tillögum og
mati á úrræðum fyrir börn yngri en
12 ára með geðraskanir, fyrir 1. júní
nk. Skuli nefndin leggja áherslu á að
skoða sérstaklega úrræði og aðbún-
að dagdeildarinnar.
Þjónustan verði samhæfð
Nefndin leggur aukinheldur til að
samstarf verði aukið við helstu sam-
starfsstofnanir BUGL, s.s. heilsu-
gæsluna, eins og áður sagði, og er
þar m.a. lagt til að skriflegir sam-
ráðssamningar verði gerðir við við-
komandi stofnanir og að samstarfs-
hópar verði myndaðir til að samhæfa
þjónustu þessara stofnana við
ákveðna sjúklingahópa. Þá er lagt til
að sátt verði náð um þjónustusamn-
ing BUGL við Barnaverndarstofu og
SÁÁ.
Eydís segir að þegar nefndin hafi
unnið að þessum tillögum hafi hún
talað við fjölmarga aðila, s.s. fulltrúa
allra fagaðila innan BUGL. Hún seg-
ir jafnframt að með tillögum sínum
hafi nefndin verið að leggja áherslu á
að finna lausnir á ýmsum vanda-
málum. „Við ákváðum að skrifa ekki
langa skýrslu um vandamálin heldur
einbeita okkur að því að finna lausnir
á vandanum.“ Eydís bætir því við að
nefndin hafi einsett sér að leita leiða
til að ná sem bestri þjónustu með
eins hóflegum kostnaði og mögulegt
sé. Hún bendir þó á að geðheilbrigð-
isþjónustan krefjist mikils mannafla
og sé þar af leiðandi dýr. Að endingu
má geta þess að nefndin leggur til að
stofnaður verði starfshópur, ásamt
sviðsstjórum geðsviðs LSH, til að
halda utan um þær aðgerðir sem
framundan séu hjá BUGL. Er þar
lagt til að forstjóri LSH skipi hópinn.
Eydís leggur mikla áherslu á að
innan BUGL starfi mjög hæft starfs-
fólk og að þar sé mikill áhugi á því að
sinna þessari þjónustu vel.
Stjórnsýsluúttekt á BUGL
Ólafur Ó. Guðmundsson, yfirlækn-
ir BUGL, fagnar, eins og Eydís,
samþykkt ríkisstjórnarinnar. „Þeg-
ar tillögurnar verða að veruleika fela
þær í sér raunverulega viðbót við nú-
verandi þjónustu BUGL,“ segir
Ólafur.
Ríkisstjórnin samþykkti einnig að
láta fara fram stjórnsýsluúttekt á
starfsemi BUGL og kveðst Ólafur
ánægður með þá niðurstöðu. Hann
segir mikilvægt að farið verði í þá út-
tekt. „Við höfum ítrekað bent á að
ekki ríki sátt um stjórnskipulag
deildarinnar og fögnum því sérstak-
lega að heilbrigðisyfirvöld ætli að
gera úttekt á þeirri stöðu.“ Segir
Ólafur að mikilvægt sé að tryggja að
það viðbótarfjármagn sem ríkis-
stjórnin hafi samþykkt að leggja til
BUGL skili sér til þeirra verkefna
sem ætlunin sé að það skili sér í.
Formaður nefndar um málefni barna- og unglingageðdeildar Landspítala og landlæknir
Eydís
Sveinbjarnardóttir
Ólafur Ó.
Guðmundsson
Ánægð með að þjónusta
BUGL verði aukin
GRÆNLANDSFLUG sem hyggur á
áætlunarflug milli Akureyrar og
Kaupmannahafnar frá 28. apríl nk.
hefur fengið flugleyfi til að fljúga á
fyrrnefndri leið.
Leyfið gildir til sex mánaða og er
miðað við að flogið sé tvisvar í viku.
Að sögn Þorgeirs Pálssonar flug-
málastjóra er ráðgert að halda fund
milli íslenskra og danskra flugmála-
yfirvalda um endurskoðun og breyt-
ingar á núverandi loftferðasamningi
sem er frá 1950. Þorgeir segir að
framhald málsins ráðist af því hvað
komi út úr þeim viðræðum, einkum
um flug íslenskra aðila til Grænlands.
Þingmenn fagna leyfinu
Halldór Blöndal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins og forseti Alþingis,
segist í samtali við Morgunblaðið
vera ánægður með að þessar beinu
flugsamgöngur við Kaupmannahöfn
skuli vera komnar á. „Á meðan ég var
samgönguráðherra vann ég að því að
bæta samgöngur milli Grænlands og
Íslands. Við náðum nokkrum ár-
angri. Á hinn bóginn er enginn loft-
ferðasamningur á milli landanna og
ég tel sjálfsagt að þegar í stað verði
leitað eftir því við Grænlendinga að
semja við okkur Íslendinga um gagn-
kvæm flugréttindi. Þetta ástand sem
nú er torveldar eðlilegar samgöngur
milli þjóðanna og er hvorugri til
góðs,“ segir Halldór. Flugið til Kaup-
mannahafnar muni ekki aðeins koma
Akureyringum vel heldur einnig
færa tekjur til ferðaþjónustunnar í
nálægum héruðum.
Kristján Möller, þingmaður Sam-
fylkingar, fagnar því sömuleiðis að
flugleyfið hafi fengist. Hann bendir
hins vegar á að langan tíma taki að
markaðssetja nýja flugleið og nefnir í
því sambandi að miklir opinberir
fjármunir hafi farið í markaðssókn á
flugi til og frá Keflavík á undanförn-
um árum. Mikilvægt sé að Akureyri
sitji við sama borð að því leyti.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, segist ánægður með að
leyfið hafi fengist. „Ég hef lengi talið
það vera baráttumál, bæði út frá
samgönguhagsmunum þessa svæðis
og reyndar ferðaþjónustunnar einn-
ig, ma. með því að opna þann mögu-
leika að fólk geti komið inn í landið á
einum enda og farið af landi á öðr-
um.“
Grænlands-
flug fær
flugleyfi til
sex mánaða