Morgunblaðið - 15.08.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Ferðaþjónusta Iceland Express
Sími 5 500 600, icelandexpress.is
Bókaðu flug
á icelandexpress.is
Ódýrar ferðir til Köben á icelandexpress.is
Krydda þá með því að fara í Tívolí,
dýragarðinn eða á ströndina; „hygge
sig“ á ölstofu eða götukaffihúsi við
Nýhöfnina eða „spadsere“ eftir Strikinu
með viðkomu í tískubúðunum eða litlu
antikbúðunum.
Hvernig væri að bæta nokkrum
heitum, dönskum dögum við
sumarið og skella sér til Köben?
Ljúfir dagar
í Köben
H
im
in
n
o
g
h
af
-
9
04
05
39
Í GARÐINUM að Lágafelli 2 í Fella-
bæ stendur ræktarlegt eplatré í
fullum skrúða. Þar býr Ingibjörg
Aðalsteinsdóttir. Þegar hún flutti í
húsið fyrir nokkrum árum, stóð
þetta tré þar og hefur nú staðið þar
í bráðum 30 ár. Á trénu vaxa epli,
eins og vera ber, reyndar lítil. Ingi-
björg segir að einu sinni áður hafi
vaxið epli á trénu, fá og smá, en
núna eru þau um tíu talsins. Skil-
yrði þurfa að vera sérstaklega góð
til þess að tréð beri ávöxt og það
hafa þau svo sannarlega verið upp
á síðkastið. Einnig þarf það að ná
vissum aldri til þess að slíkt gerist.
Ingibjörg er búin að selja húsið og
er að færa sig um set í Fellabænum,
þannig að næsti eigandi tekur við
uppskerunni.
Myndarlegt eplatré
Morgunblaðið/Sigurður Ingólfsson
Ræktunarskilyrði einstaklega góð
Það sem gert er „að læknisráði“ hefurlöngum verið talið hafa meira vægien annað sem fólk tekur sér fyrirhendur. Ef læknir vísar á lyf þá er
vissara að taka þau inn. Vægi elsta læknisráðs-
ins í bókinni – hreyfingar og heilbrigðs lífsstíls
– er enn í fullu gildi, segir Dagur B. Eggerts-
son læknir og borgarfulltrúi.
Hann hefur kynnt sér aðferðir heilbrigðisyf-
irvalda í Svíþjóð og Danmörku við að auka
vægi hreyfingar sem meðferðarúrræðis við
ýmsum sjúkdómum. Hann segir lækna í þess-
um löndum vera farna að skrifa markvisst upp
á hreyfingaráætlanir í stað lyfseðla við
ákveðnum tegundum sjúkdóma.
„Grunnhugmyndin er býsna einföld. Í stað-
inn fyrir að sjúklingurinn gangi út af lækna-
stofunni með lyfseðil fær hann skrifað upp á
hreyfingu. Það er auðvitað ekkert nýtt að
hreyfing geti nýst vel en það sem menn eru
farnir að horfast í augu við er að hreyfing hef-
ur sönnuð jákvæð áhrif fyrir marga vel þekkta
og algenga sjúkdóma og eins hitt að læknum
og öðrum sérfræðingum hefur gengið það
verkefni kannski hvað verst af öllum verk-
efnum að styðja fólk í því að breyta um lífsstíl.“
Klæðskerasaumaðar
áætlanir um hreyfingu
Dagur segir það ekki létt verk að fá fólk til
að breyta um lífsstíl en þó hafi sænskar kann-
anir sýnt að fólk taki því fagnandi að geta not-
að eigin atorku til lækninga í stað lyfja eða með
lyfjum. „Það er ekki hægt að neyða sjúklinga
til að fara í ræktina frekar en það er hægt að
neyða sjúklinga til að taka lyf. Í staðinn fyrir
að láta þessi munnlegu, almennu ráð um að
sjúklingur „ætti nú að fara að hreyfa sig og at-
huga mataræðið“ duga þá fær fólk aukinn
stuðning og í raun klæðskerasniðin prógrömm
útfrá sínu líkamlega ástandi og sínum und-
irliggjandi sjúkdómum.“
Að því er fram kemur í leiðbeiningahandbók
sem nefnd um aukna upplýsingagjöf um heil-
brigðismál í Danmörku hefur gefið út gagnast
hreyfing einkum sem meðferðarúrræði í fimm
sjúkdómahópum: æðasjúkdómum, stoðkerf-
issjúkdómum, efnaskiptasjúkdómum, lungna-
sjúkdómum og geðsjúkdómum.
Dagur segir lækna vissulega leitast við að
finna lausnir fyrir hvern sjúkling fyrir sig, og
því sé ekki hægt að alhæfa um að hreyfing geti
í öllum tilvikum komið í stað lyfja. En hann
segir ljóst að sú tíð er liðin þegar fólki sem t.d.
hafði fengið hjartaáfall var ráðlagt að leggjast
fyrir og halda sig í rúminu í nokkra mánuði.
Fjöldi rannsókna bendi til þess að hreyfing
geti gagnast við meðferð á ýmsum kvillum.
„Það sem hefur verið gert í Danmörku og Sví-
þjóð, og reyndar víðar, er að kortleggja þessar
rannsóknir og skoða hvaða sjúklingahópum
hreyfing gagnast best og hjá hvaða hópum
þarf að varast að nota þetta sem úrræði og
styðja lækna og heilbrigðisstarfsfólk í að koma
þessum upplýsingum á framfæri.“
Dagur segir fjölda rannsókna einnig styðja
það mat að læknum þyki einfaldara að skrifa út
lyf en að veita ráð um heilbrigðan lífsstíl. Þá
gangi væntingar sjúklings oft út á það þegar
hann kemur til læknis að hann geti gengið það-
an út með lyfseðil.
Ávísanir á hreyfingu
raunhæft úrræði
Í Svíþjóð hafa sveitarfélög verið að prófa sig
áfram með það sem kalla mætti á íslensku
„hreyfótek“ (sbr. orðin hreyfing og apótek). „Í
staðinn fyrir að þú farir í apótekið og leysir út
lyfin þá ferðu í hreyfótekið og hittið hreyfing-
arráðgjafann þinn sem aðstoðar þig og styður í
að láta efndir fylgja orðum í þessu. Það er
meira að segja orðið þannig að það er komin
töluverð endurmenntun á þessu sviði og farið
að bjóða upp á sérstakt nám fyrir þá sem hafa
áhuga á að styðja fólk í þessu og veita ráðgjöf.“
Að sögn Dags hófust markvissar ávísanir
lækna á hreyfingu sem tilraunaverkefni nokk-
urra sveitarfélaga í Svíþjóð 2001 og í Dan-
mörku 2002. „Fyrstu niðurstöður virðast
benda til þess að þetta sé raunhæft úrræði,“ en
Dagur segir ýmsar leiðir vera til að beita því.
Það hafi sýnt sig að miklu máli skipti að ein-
falda læknum og heilbrigðisstarfsfólki að
styðja sjúklinga til að hreyfa sig. „Það sem
menn hafa gert í því eru ýmsar rafrænar
lausnir í því að skrifa út þessar hreyfing-
aráætlanir til sjúklinga og gefa út handbækur
til að styðja menn í að ávísa þessu. Markmiðið
er að læknar geti skrifað þetta út jafn-
auðveldlega og lyfin.“
Hann sér fyrir sér að stuðning við ávísanir
lækna á hreyfingu væri hægt að veita hér á
landi í gegnum stofnanir eins og t.d. Land-
læknisembættið og Lýðheilsustöð, m.a. með
útgáfu handbóka. Hann segir reynslu Dana og
Svía sýna að þátttaka almannatrygginga er
ekki forsenda fyrir því að fólk nýti sér ráð
lækna og ávísanir á hreyfingu. „Trygg-
ingastofnanir taka ekki alltaf þátt í kostnaði
við hreyfinguna. Það virðist ekki skipta öllu
máli. Þetta úrræði er því alls ekki upp á kerfið
komið.“
Dagur segir ávísun á hreyfingu til sjúklinga
í mörgum tilvikum vera ódýrari en lyf. Verið sé
að ráðast gegn orsökum frekar en afleiðingum
með því að hvetja til hreyfingar, og það sé mik-
ilvægt. „Það ætti að vera fjárhagslegur hvati
að kanna rannsóknarstudd úrræði sem eru
ódýrari en önnur. Mér finnst eðlilegt að þetta
komi inn í umræðu um lyfjakostnað. Lyk-
ilatriðið er þó að með hreyfingu nær fólk að
takast á við kvilla og sjúkdóma með eigin at-
gervi og atorku,“ segir Dagur.
Elsta læknisráðið er ennþá í fullu gildi
Dagur B. Eggertsson, læknir og borgar-
fulltrúi, segir sjúklinga oft ganga á fund lækn-
is með þær væntingar að fara þaðan út með lyf-
seðil. Oft geti það hins vegar gagnast jafnvel
eða betur ef læknar vísi á hreyfingu í stað lyfja.
Hreyfing gagnast að minnsta kosti jafnvel og lyf, ef ekki betur, við ýmsum sjúkdómum
Morgunblaðið/ÞÖK
eyrun@mbl.is
Á SÍÐUSTU tveimur árum hefur
verð á kjöti að jafnaði hækkað um
0,3% en á sama tíma hefur vísitala
neysluverðs hækkað um 5,3%.
Frá þessu greinir á vef Landssam-
bands kúabænda, www.naut.is.
Þessi raunlækkun á kjöti er skýrð
með því að fyrir tveimur árum hafi
orðið verðfall á kjöti vegna offram-
boðs á svína- og alifuglakjöti sem hafi
leitt til þess að verð á öðru kjöti
hækkaði minna en vísitala neyslu-
verðs.
Á síðastliðnum 12 mánuðum hafi
kjötverð á hinn bóginn hækkað um-
fram þau 3% sem vísitala neysluverðs
hefur stigið. Nautakjöt hafi hækkað
um 9,8% en á sama tíma hafi verð frá
sláturleyfishöfum til nautgripabænd-
ur hækkað um 5%. Ef tekið sé mið af
hækkun, sem varð í ágúst, nemi
hækkun til bænda um 11%.
Kjöt hækkaði um
0,3% á tveimur árum
URGUR var í mönnum á Húsavík í
fyrrinótt og var óvenju mikill erill
hjá lögreglu.
Tveir menn um tvítugt réðust að
á rúmlega fertugum manni á móts
við Skálatúnsbrekku. Maðurinn,
sem var á leið heim af dansleik, var
barinn niður og sparkað í hann
liggjandi. Hann var fluttur á
heilsugæslustöð til aðhlynningar
en árásarmennirnir fengu að gista
fangageymslur.
Þá urðu slagsmál á hafnarsvæð-
inu þar sem nokkrir ungir menn
réðust saman að einum sem marð-
ist og skrámaðist við árásina.
Lögreglan bjóst við að báðar lík-
amsárásirnar yrðu kærðar.
Urgur í mönnum á Húsavík