Morgunblaðið - 15.08.2004, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
H
ermóður ÍS 482 tekur
strikið úr Ísafjarðarhöfn
og ratar kunnuglega slóð
út með Óshlíðinni. Ljúf
golan gælir við andlit und-
ir taktfastri hrynjandi
mótorskellanna. Sól í
heiði og tíguleg fjöllin
spegla sig í sjónum. Mjúk undiralda vaggar
bátnum varlega á stíminu. Vestfirsk sumar-
blíða eins og hún gerist best. Streitumeiri skip
hendast framúr öldungnum og flýta sér norður
á Strandir eða í Jökulfirði. Frákastið gárar
hafið um stund. Um borð í Hermóði er lífið
kyrrlátara. Engin hætta á að siglt sé fram úr
hugsunum skipverja á þessu fari og streitan er
skilin eftir í landi.
Rennt í þrítugt dýpið
Karlinn í brúnni heitir Sverrir Her-
mannsson, fyrrverandi ráðherra, alþingismað-
ur og bankastjóri svo nokkuð sé talið af störf-
um hans um ævina. Það skiptir engu hvaða
titla pilturinn úr Ögurvík hefur borið, Djúpið
hefur átt sinn sess í huga hans og nú nýtur
hann endurnýjaðra kynna við þessa gullkistu
og gröf ótalinna kynslóða sæfarenda þar
vestra.
Margrét, dóttir Sverris, er háseti og helsti
samverkamaður föður síns í útveginum. Í landi
er hún framkvæmdastjóri Frjálslynda flokks-
ins. Á útstíminu segir Margrét að venjulega,
þegar þau skreppa til sjós, sé farið snemma,
upp úr klukkan sex á morgnana. Þau komi í
land um hádegi og eigi þá lungann úr deginum
eftir, enda „brjálað að gera í sveitinni“ eins og
Margrét orðar það. Hún segir að sér líði óvíða
betur en um borð í Hermóði. Ef gott er veður
leggur hún sig gjarnan á dekkinu á heimstím-
inu og fær sér kríu. Fullkomnari afslöppun er
vandfundin.
Hermóður fer sínar sjö sjómílur á klukku-
stund og skilar okkur fyrr en varir á veiðislóð
undan Óshlíðarvita neðan við Óshornið. Bol-
ungarvík er opin til suðvesturs og einstaka
skýhnoðrar endurspegla heiðbirtuna yfir Snæ-
fjallaströndinni, Jökulfjörðum og Rit. Það er
fugl um allan sjó, múkki, máfur, teista og lundi
með fullan gogg af sílum. Það gefur fyrirheit
um að eitthvað sé undir.
Sverrir stingur sér inn í rórhúsið og aðgætir
dýptarmælinn. Það skal þrítugt dýpið í metr-
um talið áður en færinu er rennt. Handfæra-
rúllan er klár á borðstokknum. Feðginin leggja
á það ríka áherslu að um borð í Hermóði sé ein-
ungis notuð ein rúlla og það handsnúin eftir
laganna bókstaf. Aflinn er og allur nýttur af
skipverjum.
Loks er dýpið rétt og mótorinn hljóðnar.
Þögnin einungis rofin af skvaldri múkkanna
sem svamla um í hæfilegri fjarlægð og spá í
hvort þarna séu fiskifælur eða fiskimenn á
ferð.
„Það er eins og pantað þetta veður,“ segir
Sverrir og nýtur blíðunnar. Það syngur í rúll-
unni þegar blýsakkan dregur út slóðann með
ýsupilki og krókum með gúmmíbeitu. Sakkan
skellur í botni, Margrét dregur aðeins upp og
fer að keipa. Sverrir setur upp vettlingana og
sækir aðgerðarhnífinn.
„Það er á!“ hrópar Margrét og snýr rúllunni
af krafti. Það er spáð í hvað hafi nú gefist og
svo birtast ufsar á hverjum króki. Margrét inn-
byrðir aflann fimlega og þau Sverrir hjálpast
að við að losa af önglunum.
„Svona hefur allur ufsinn verið í vor. Þræl-
lifraður og söðulbakaður af fitu. Við urðum
aldrei svona vör í fyrra. Fórum um allt Djúp en
það var ekkert að hafa. Það litla sem fékkst var
alveg ætislaust og lifrarlaust. Nú er þorskur-
inn fullur af grásleppuhrognum og ufsinn spik-
feitur,“ segir Sverrir um leið og hann blóðgar
og gerir að. Slóginu er kastað fyrir borð og
múkkarnir halda veislu. „Það er fjör í þessum
körlum,“ segir Sverrir og hlær að hamagang-
inum í fýlagerinu.
Margrét dregur hvern fiskinn eftir annan.
Það gefur örar eftir því sem rekur innar með
Óshlíðinni. Stundum eru tveir og þrír á í einu,
þorskar, ýsur og ufsar. Mest þorskar, heppi-
legir til að hengja upp og láta síga. Sverrir seg-
ist ekkert kæra sig um of stóran þorsk. Hann
hentar síður til að hengja upp.
„Þetta finnst þér of stórt,“ segir Margrét og
sveiflar boltaþorski inn fyrir lunninguna. „Nei,
nei,“ svarar Sverrir. „Ég þakka fyrir allar
guðsgjafir – en mér þykir siginn fiskur bara
svo óskaplega góður.“
Misskemmtilegur veiðiskapur
Sverrir hefur lengi stundað laxveiðar.
Skyldu þær eiga eitthvað skylt við skakið?
„Nei, nei, þetta er ekki sambærilegt,“ segir
Sverrir ákveðið. „Það er mikið meiri viðureign
í laxinum. En skakið getur í góðu veðri verið
óskaplega skemmtilegt. Ef þú lendir í asfiski
og að draga smokk er gaman.“
En skyldi skakið eiga eitthvað skylt við at-
kvæðaveiðar, sem stjórnmálamanninum eru
ekki ókunnar?
„Þær eru nú alleiðinlegastar af þessu öllu,“
segir Sverrir. „Ég get sagt þér það að aldrei í
þau þrjátíu ár, sem ég var í þessum ósköpum
[pólitíkinni], bað ég nokkurn tímann nokkurn
mann um að kjósa mig. Og ég talaði yfirleitt
ekki um pólitík við almennilegt fólk.
En svo mátti maður hvergi sjá ræðupúlt
nema að fara að predíka stóra sannleika. Eftir
að ég var búinn að flytja fimm tíma ræðuna í
þingi þá tók ég eftir því, þegar ég fór í ræðustól
á samkundum hjá flokknum, að það færðist
áhyggjusvipur í andlit fólks.“
Sverrir segir að Margrét sé ekki síður áköf
en hann að fara á sjó. „Hún lifir fyrir þetta og
ann Djúpinu eins og hún ætti það sjálf,“ segir
Sverrir um leið og Margrét dregur vænan
þorsk. „Þetta er afbragð,“ segir Sverrir og ger-
ir að. „Hér er ekki dauðblóðgað! Sjáið þið,“
segir hann og sprettir á maganum svo grá-
sleppuhrognin velta út.
Sverrir rifjar upp gamalt orðfæri handfæra-
manna fyrir vestan um þegar fiskur var dreg-
inn og sást glytta í kviðinn á honum. „Alltaf
þegar lýsti var sagt: Það lýsir. Það mátti aldrei
segja: Enn lýsir eða það lýsir enn. Það var al-
veg bannað. Svo var sagt: Það er tvíhvítt eða
þríhvítt eftir því hvað margir voru í sjónmáli.
Þú máttir tala illa um allan andskotann nema
bátinn og sólina. Það mátti blóta á sjó, en ekki í
landi. Enda notuðum við það óspart, móðir mín
vildi ekki slíkan munnsöfnuð. Hún réð í landi.“
Sverrir tekur sér málhvíld til að gera að enn
einum þorskinum sem Margrét hefur vippað
um borð. „Er þetta ekki orðið fínt, Magga
mín,“ spyr hann og horfir á nær fullan fiski-
kassann. Nei, Margrét vill renna enn einu
sinni. Fyrr en varir dregur hún vænan þorsk
og stóra ýsu.
„Nú hættum við,“ segir Sverrir og beitir kut-
anum fimlega á fiskana. Margrét er sátt við
aflann og fer að koma rúllunni niður í lest.
Sverrir dregur upp sjó í fötu og skolar dekkið
áður en stefnan er tekin heim á leið.
Happafleyið Hermóður
Hermóður ÍS 482 á heimahöfn í Ögurvík við
Ísafjarðardjúp. Báturinn er með Falslaginu,
byggður í Bolungarvík árið 1928 af Fal Jak-
obssyni skipasmið frá Horni. Hermóður er
súðbyrtur dekkbátur, knúinn ríflega 20 hest-
afla norskum Sabb mótor, fulltrúi kafla í sjó-
ferðarsögunni sem hefur að mestu vikið fyrir
trefjaplasti og túrbínum.
Faðir Sverris, Hermann Hermannsson,
keypti Hermóð árið 1930, sama ár og Sverrir
fæddist á Svalbarði í Ögurvík. „10. október
1930 skrifar pabbi bréf inni á Svalbarði til Ein-
ars Guðfinnssonar í Bolungarvík; biður hann
Vestfirsk alsæ
„Hér er ekki dauðblóðgað,“ sagði Sverrir og gerði að. Þau feðgin verka aflann og neyta sjálf.
Sólin skein í heiði, fiskur vakti undir og múkkar skvöldruðu um allan sjó.
Guðni Einarsson og Ragnar Axelsson fóru á skak með feðginunum Margréti
og Sverri Hermannssyni á Hermóði ÍS. Þar var spjallað um skak, trillulíf við
Djúp, öflun og verkun alvöru matvæla – en nær ekkert um pólitík.