Morgunblaðið - 15.08.2004, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 2004 23
Innritun og grei›sla
á fjarnám.ir.is
Skráningu l‡kur
28. ágúst og kennsla
hefst 1. sept. 2004
Allar nánari upp-
l‡singar á fjarnám.ir.is
og á ir.is e›a í
síma 522 6500.
Fjarnám
me› áherslu á starfstengt nám
Byggingagreinar
Efnisfræ›i, framkvæmd og vinnuvernd.
Grunnnám rafi›na
Mælingar og rafmagnsfræ›i.
Rafvirkjabraut
L‡singatækni, rafmagnsfræ›i, regluger›,
raflagnateikning, st‡ringar.
Rafeindavirkjun
Allar greinar á 3. og 4. önn.
Tækniteiknun
Grunnteikning, húsateikning,
raflagnateikning, AutoCad.
Tölvubraut
Forritun, gagnasafnsfræ›i, vefsí›ugerð,
netst‡rikerfi.
Uppl‡singa- og fjölmi›labraut
Allar greinar í grunnnámi
uppl‡singa- og fjölmi›labrautar.
Meistaraskóli
Allar stjórnunar- og rekstrargreinar.
Traust menntun í framsæknum skóla
- SPENNANDI VALKOSTUR
Stangarhyl 3, 110 Reykjavík, sími 591 9000
www.terranova.is
Akureyri, sími 461 1099
Súpersól til Salou
26. ágúst
og 2. september
frá kr. 39.995
Salou er einn fallegasti strandbærinn í Suður-Katalóníu héraði á Spáni,
einungis um 100 km frá Barcelona. Frábær dvalarstaður fyrir fjölskyldur og
fólk á öllum aldri. Í Salou er Port Aventura, glæsilegasti skemmtigarður
Spánar, gott úrval veitingastaða, fjölbreytt næturlíf og rúmlega
kílómeterslöng aðgrunn, gullin strönd. Bókaðu núna og festu þér
Súpersólartilboð. Þremur dögum fyrir brottför færðu svo að vita hvar þú
gistir í fríinu þínu í Salou. Val um viku eða tveggja vikna dvöl.
Verð kr. 49.890 á mann
M.v. 2 fullorðna í vikuferð. Innifalið flug,
gisting og flugvallarskattar.
Ferðir til og frá flugvelli kr. 2.000 á mann.
Verð kr. 39.995 á mann
M.v. 2 fullorðna og 2 börn í vikuferð.
Innifalið flug, gisting og flugvallarskattar.
Ferðir til og frá flugvelli kr. 2.000 á mann.
B
rá mér til Akureyrar laugardaginn 7.
ágúst, tilgangurinn helstur að rýna í við-
burðinn Handverk 2004 að Hrafnagili,
enn einnig að glugga í myndlistarlífið í
bænum. Mikil viðbrigði að koma norður
úr vætukaflanum á suðvesturhorninu og í
alla veðurfarslegu mildina, sá í lygnt
myndrænt streymi Eyjafarðarár og spegilsléttan Poll-
inn þá málmfuglinn renndi sér í lágflugi framan iðja-
grænan dalinn.
Fyrir nokkrum árum hafði ég séð eina útgáfu fram-
kvæmdarinnar og látið hrífast upp úr skónum af þeim
geirum hennar, sem mörkuðust af notkun íslenzks hrá-
efnis til að mynda fiskroðs og skinns í ýmiss konar list-
iðnað, helst töskur og föt, svo og margs konar jurta í
heilsubótarskyni. Lokaði þó ekki augunum fyrir hinu
mikla magni af því sem skilgreinist föndur, jafnvel
markaðsvænn heimilisiðnaður og mikið sést á sýningum
af þessu tagi samanber hliðstæðar framkvæmdir í
Laugardalshöll hér í borg, en þá yfirleitt undir réttara
samheitinu íðir. Hönd kemur að allri íð og samkvæmt
útlistan orðabókarinnar er um að ræða; verk. iðn, starf,
hér hins vegar að drjúgum hluta á ferðinni kraðak leik-
manna á sölumarkaði undir samheitinu handverk. Hinir
þjálfuðu og menntuðu hand-
verksmenn líkt og silfur- og
gullsmiðir skera sig þó úr um
gild vinnubrögð, að ekki sé
minnst á hinar fornu hand-
verksgreinar tréskurð, eld-
smíði og koparslátt. Vel að merkja nokkur skilismunur
á föndri, heimilisiðnaði, handverki, listiðnaði og hönnun
ásamt því að öll hugtökin frambera að sjálfsögðu hæðir
og lægðir. Hér er ekki á ferð neinn áfellisdómur á
föndri og því síður heimilisiðnaði, föndur hefur í
ákveðnu formi ratað inn á myndlistarvettvanginn svona
eins og kits (kitsch) sbr. ameríska listamanninn Jeff
Koons, en það er langur vegur frá léttvægu föndri sölu-
væðingarinnar og skapandi athöfnum á listavettvangi.
Skrifari í raun réttu aðdáandi hugmyndaríkra íða sem
kostulegt getur verið að hafa í nágrenninu, einkum
kringum jólahátíðirnar, þó giska skrítið að sjá þessa
miklu gnótt í upphafi síðsumars auk margs annars sem
helst er haldið fram í hvers konar gjafavörubúðum og
ekkert kostar að virða fyrir sér. Er þó vanari öðrum og
þrengri skilningi handverks á þess lags sýningum er-
lendis og vill minna á hina ríku íslenzku arfleifð. Hún
kom erlendum ferðalöngum mjög í opna skjöldu á öld-
um áður, vísa hér einungis til hins nafnkennda Eng-
lendings William Morris (1834–96), sem ferðaðist um
landið 1871 og 1873. Ýmsir munir sem hann flutti með
sér heim voru í stórum glerskáp á sýningu á safni Vikt-
oríu og Alberts í London 1996, tilefnið að sjálfsögðu
hundraðasta ártíð hans. Varð ég vitni að því álengdar af
hve miklum áhuga hin mikla sýningargestafjöld rýndi á
munina og ekki laust að ég bæri höfuðið hátt. Hlutirnir
hafa þróast á þann veg með aukinni velmegun að minni
gaumur en skyldi er gefinn þessari merkilegu arfleifð,
sem nú er ljóst að hefur verið við lýði frá upphafi land-
náms, á sér enn dýpri rætur og nauðsyn býður að kanna
betur, mun betur. Herraþjóðin hafði hér meiri skilning
en landsmenn og flutti allnokkuð utan til varðveislu,
jafnt handrit sem fornmuni. Frekar að valtað hafi verið
yfir arfleifðina á seinni tímum að handritunum und-
anskildum, rannsóknir í fjársvelti og handverkið sem
slíkt átt mjög í vök að verjast í menntakerfinu. Minni
hér einungis á meinleg örlög Myndlista- og hand-
íðaskóla Íslands og vaxandi burtkústun handverks úr
fjölbrautaskólum. Svo komið virðist sem við þurfum
helst að leita til nágrannaþjóðanna ef kynna á fornar ís-
lenskar hefðir svo sem málm- eldsmíði og rítlist, væri
sérkennilegt að kalla þá óheillaþróun og niðurlægingu
framför.
Eðlilega gerði ég mér væntingar um enn frekariframsókn íslenzks hráefnis og hugmyndaauðgi,en við blasti í fyrra skiptið, en varð fyrir drjúg-um vonbrigðum. Sá geiri sem hreif mig mest
virtist nánast horfinn. Í staðinn kominn almennur
markaður sem leiðir hugann jafnvel eitt augnablik að
Kolaportinu hér fyrir sunnan og hinum stærri flóa-
mörkuðum. Þetta þannig naumast þverskurður á metn-
aðarfullu og framsæknu handverki norðan heiða né
dreifbýlinu almennt, með frumlega hönnun og íslenzkt
hráefni í öndvegi. Nær að skilgreina þetta sem almenna
kaupstefnu handiðnaðar á sölumarkaði, ennfremur
landbúnaðarvörum svo sem kartöflum og rófum, þó með
ljósum punktum innan um. Ber alls ekki að lasta en
nafngiftin um leið misvísandi því í þessu formi væri
hægt að bæta við svo mörgu t.d. unnum fisk- og kjöt-
afurðum og yfirleitt öllu sem hönd kemur að. Engin
ástæða til að festa hér ítarlegar hugleiðingar á blað,
frekar en um aðrar fyrirtektir af sömu hvötum og
standa yfir í fáeina daga, en vissulega virðast fleiri hafa
gaman af slíku á sölutorgi en gildu og hugmyndaríku
handverki ef marka má aðstreymi fólks, jafnt í Kola-
portið í Reykjavík og Handverk á Hrafnagili. Í formála
sýningarskrár gætir nokkurs misskilnings á hugtakinu
nytjalist, þ.e. vandaðs skapandi handverks sem hefur
beint notagildi (hér má einnig nota hið forna íslenzka
heiti brúkslist) til að mynda heimilisiðnaður og íða með
sögu að baki, það virðist sett út í kuldann til hags fyrir
markaðsvæðingu söluvæns tækifærisiðnaðar og íða sem
hafa lítið með nytjalistir að gera. Og þrátt fyrir góð orð
um mikilvægi þess að varðveita tengslin við fortíðina
kemur það sáralítið fram á sýningunni, hins vegar er
það góð hugmynd að koma á samvinnu við Verkmennta-
skólann um þau gildu stefnumörk.
Til frásagnar að skrifari og leiðsögumaður hansvoru litlu seinna allnokkra stund aleinir í húsa-kynnum Listasafns Akureyrar, hvar nú stend-ur yfir sýningin Hagvirkni frá Hönnunarsafni
Íslands. Um að ræða sýningu á húsbúnaði eftir íslenzka
myndlistarmenn 1904–2004 og um stórmerka fram-
kvæmd að ræða. Hún var áður í sölum safnsins í Garða-
bæ og hafði ég skoðað hana í bak og fyrir, ásamt því að
fjallað var um hana hér í blaðinu. Eðlilega nýtur sýn-
ingin sín öllu betur í sölum listasafnsins en hinum tak-
mörkuðu húsakynnum hönnunarsafnsins, en sér-
viskulegt hárautt strangflataskreyti í bakgrunni tekur
athyglina stundum um of frá húsbúnaðinum. Enginn
hávaði á bak við þessa framkvæmd, henni fylgir til við-
bótar margfalt veglegri sýningarskrá prýdd fjölda heil-
síðumynda í lit, rúsínan á pylsuendanum svo að hér er
samankomið mun meira úrval metnaðarfyllra vinnu-
bragða í handverki sem tengjast jafnt nútíð og fortíð en
að Hrafnagili.
Varð þeirrar gæfu aðnjótandi að vera leiddur um hin
glæsilegu húsakynni Verkmenntaskólans og óneitanlega
flugu þá margar hugsanir með þotuhraða vítt og breitt
um heilabúið. Einkum er kom að þeirri aðstöðu sem
kennarar og nemendur listnámsbrautar nú þegar njóta,
ekki nóg með það heldur er í byggingu ný húsálma, þar
sem verður sérstök vinnuaðstaða fyrir kennara!
Á staðnum margt sem á skorti í samanlagðri sögu
Myndlista- og handíðaskóla Íslands og skondið að sjá
alla vefstóla hans komna norður, auk virkjun hugmynda
sem ekki hlutu nægilegan hljómgrunn innan hans og
menn fengu bágt fyrir að halda fram og vekja athygli á
hér í blaðinu.
Nytsamur fróðleikur sem fyrrum gat tekið langan
tíma og mikið erfiði að nálgast birtist með sekúndu-
hraða á skjá og mögulegt að endurvarpa honum í marg-
falt stærra formi á fjarstýrt tjald sem nær yfir stóran
glugga andspænis, myrkvar stofuna um leið. Loks
fylgdu þær upplýsingar að nemendur listabrautar væru
130–140, áhuginn mikill og ástundun góð.
Er út kom var ég satt að segja hálf ringlaður ef ekki
sleginn, samanburðurinn yfirþyrmandi, en þó ástæða að
óska þeim norðan heiða til hamingju með aðstöðuna og
allra heilla í framtíðinni.
Íðir/Handiðn
Nokkrir áhugasamir sýningargestir í sumarskapi.
Stjarna og kennimark Handverks á Hrafnagili 2004 var
hin sænska Therese Johanson, sem er fyrsta konan þar í
landi sem hlýtur meistararéttindi í eldsmíði.
SJÓNSPEGILL
Bragi Ásgeirsson
bragi@internet.is
Úrslitin í ítalska boltanum
beint í símann þinn